• W nowej wersji używanego w firmie programu pocztowego pojawiła się możliwość załączenia zdjęcia pracownika. Później ta fotografia z mejlami wędruje do wszystkich użytkowników programu. Koledzy z Niemiec – firmy matki – muszą takie zdjęcia zamieścić. A co o tym mówi nasze prawo? Czy polski pracodawca bez zgody podwładnego może zażądać umieszczenia zdjęcia w poczcie?
– pyta czytelnik.
To, że sprawa wykorzystywania wizerunku pracownika nie została szczegółowo uregulowana w polskim prawie pracy, w żadnym wypadku nie oznacza, że mamy w tej mierze do czynienia z luką prawną. Pracodawca nie ma takich uprawnień, aby wykorzystując podporządkowanie pracownika, zobowiązać go do zamieszczania swojego zdjęcia np. w służbowej korespondencji mejlowej.
Fotka to dobro osobiste
Wizerunek osoby fizycznej (tak się określa m.in. w prawie cywilnym człowieka) zaliczony został w poczet chronionych prawem dóbr osobistych (art. 23 kodeksu cywilnego). Żeby nie było jakichkolwiek wątpliwości w stosunkach pracy, obowiązek poszanowania przez pracodawcę godności i innych dóbr osobistych pracownika (a więc m.in. wizerunku) należy do podstawowych zasad prawa pracy (art. 111 kodeksu pracy).
To nie ta lista
W stosunkach zatrudnieniowych dodatkowym zabezpieczeniem jest art. 221 k.p., reglamentujący pracodawcy dostęp do danych osobowych zarówno kandydata do pracy, i jak pracownika. W zamkniętym katalogu danych zarówno identyfikujących konkretną osobę, jak i dających pracodawcy możliwość zorientowania się co do przydatności ubiegającego się o zatrudnienie, których może żądać pracodawca, nie znajdziemy wizerunku.
Wymóg przedstawiania fotografii przez kandydatów do pracy obowiązywał do 27 lipca 2006 (wyłączyło go rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 22 czerwca 2006 zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika, DzU nr 125, poz. 869).
Zawierając umowę o pracę, nic się w tej mierze nie zmienia.
Wizerunek pozostaje dobrem osobistym pracownika, równie silnie chronionym jak przed podjęciem zatrudnienia, a jego ewentualne wykorzystywanie przez szefa wymaga uprzedniego zezwolenia podwładnego. Zatrudniając się, pracownik „sprzedaje” pracodawcy swoją dyspozycyjność, wiedzę i umiejętności, ale nie swobodne, niczym nieograniczone prawo do wykorzystania jego podobizny.
Co radzić
Odpowiadając na pytanie czytelnika, wydanie pracownikowi polecenia zamieszczania w programie pocztowym swojego zdjęcia jest bezprawne, nie mieści się w granicach podporządkowania pracownika wynikającego ze stosunku pracy. Tylko zgoda podwładnego wyrażona w warunkach pełnej dobrowolności legalizowałaby taką praktykę.
Autor jest radcą prawnym w spółce z o. o. Orłowski, Patulski, Walczak