Wskazuje na to wprost art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).
Urlopowicz bez zasiłku
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do zadań służbowych przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego. Jeśli zatem korzystający z bezpłatnego zachorował podczas niego, za okres tej niedyspozycji zdrowotnej nie otrzyma zasiłku.
PRZYK
Ł
AD 4
Zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony pan Andrzej otrzymał urlop bezpłatny na rok. Po trzech miesiącach przebywania na nim zachorował i zwrócił się do ZUS o wypłatę zasiłku chorobowego za ten okres.
ZUS odmówił, a pracownik odwołał się od tej decyzji do sądu. Ten jednak oddalił roszczenie pana Andrzeja, bo zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy przypadającej podczas urlopu bezpłatnego.
Jeżeli jednak urlop bezpłatny został udzielony pracownikowi wbrew zasadom wynikającym z kodeksu pracy, w razie choroby miałby on prawo do zasiłku chorobowego. Tak wskazał SA w Łodzi 15 października 1996 (III AUa 34/96).
Ponieważ stwierdził, że udzielenie pracownikowi urlopu bezpłatnego – niezgodnie z art. 174 § 1 k.p., z inicjatywy zakładu i bez pisemnego wniosku o to – jest w świetle prawa bezskuteczne, to pracownikowi, który w okresie tak udzielonego bezpłatnego był niezdolny do pracy wskutek choroby, przysługuje zasiłek chorobowy.
Należy podkreślić, że art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej wyłącza prawo do zasiłku chorobowego tylko za czas niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego.
Nie ma natomiast podstaw, aby odmówić jego wypłaty, jeśli niezdolność trwała nadal po ustaniu urlopu bezpłatnego w czasie „normalnego” zatrudnienia pracownika. Należy uznać, że powstanie niezdolności do pracy w czasie bezpłatnego wolnego nie stanowi przesłanki odmowy wypłaty zasiłku chorobowego za okres po zakończeniu tego urlopu i powrocie do pracy, jeżeli niezdolność do pracy wciąż trwa.
PRZYK
Ł
AD 5
Pani Jolanta korzystała z urlopu bezpłatnego udzielonego jej przez pracodawcę na miesiąc do 11 marca 2011. Pod koniec tego urlopu zachorowała i nie mogła podjąć pracy aż do 2 maja 2011.
Od 12 marca 2011 przysługiwało jej wynagrodzenie za czas choroby przez 33 dni, a następnie uzyskała prawo do zasiłku chorobowego.
Są jednak wątpliwości, jak postąpić z zasiłkiem chorobowym osoby, która stała się niezdolna do zadań po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli bezpośrednio przed ustaniem zatrudnienia przebywała na urlopie bezpłatnym.
Niedomagania po ustaniu zatrudnienia
Zgodnie z art. 7 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje temu, kto stał się niezdolny do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.
Mimo takiego brzmienia przepisu zdarza się, że oddziały ZUS odmawiają byłym pracownikom prawa do zasiłku chorobowego, gdy przed końcem etatu przebywali na dłuższym urlopie bezpłatnym. Z powodu sprzeciwu ubezpieczonych takie sprawy trafiają do sądów rozpoznających odwołania od decyzji ZUS.
W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 6 ust. 1, stosowanym przez art. 11 tej ustawy, ubezpieczeniu chorobowemu podlegają obowiązkowo osoby fizyczne, które w Polsce są pracownikami. Okres ubezpieczenia chorobowego trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.
Przepisy te wskazują na równoległość trwania stosunku pracy i okresu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego. Jednak zakresy zatrudnienia (ubezpieczenia) nie pokrywają się z tytułem ubezpieczenia. Nie każda więc niezdolność do zadań, która powstała w czasie pozostawania w stosunku pracy, rodzi prawo do zasiłku chorobowego.
Nie powstaje ono w trakcie przypadających w czasie zatrudnienia takich zdarzeń, jak: urlop bezpłatny, wychowawczy, pobyt w areszcie czy odbywanie kary pozbawienia wolności (por. art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Ponadto nasz system ubezpieczeń przyjął definicję okresu ubezpieczenia jako okresu opłacania składek na odpowiednie ubezpieczenie.
Stąd stosunek ubezpieczenia zachodzi tylko wtedy, gdy podlegający ubezpieczeniu chorobowemu opłaca przypadającą od niego składkę. Natomiast nie reguluje się jej m.in. wtedy, gdy dochodzi do zawieszenia wzajemnych obowiązków pracownika i pracodawcy (świadczenia pracy i wypłaty wynagrodzenia), jak to ma miejsce podczas urlopu bezpłatnego.
Nie stanowią one tytułu ubezpieczenia także z tego powodu, że podczas nich nie może dojść do spełnienia się ryzyka ubezpieczenia chorobowego, czyli do utraty zarobku pracownika. Oznacza to, że tytuł ubezpieczenia chorobowego nie istnieje wówczas, gdy pracownik korzysta z bezpłatnego.
Tu mamy do czynienia z przerwą w ubezpieczeniu. Powoduje to, że zatrudnienie w czasie bezpłatnego wolnego nie stanowi podstawy podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Nie można więc w razie powstania niezdolności do pracy po rozwiązaniu się stosunku pracy otrzymać zasiłku chorobowego, jeśli aż do momentu rozwiązania się tego stosunku podwładny przebywał na bezpłatnym, bo tytuł ubezpieczenia chorobowego ustał w tym wypadku w ostatnim dniu pracy przed skorzystaniem z urlopu bezpłatnego.
Podobnie wypowiadał się SN w uchwale z 12 czerwca 2002 (III UZP 4/02). Wskazał, że pracownik, który w ostatnim miesiącu zatrudnienia przebywał na urlopie bezpłatnym, a niezdolny do pracy stał się przed upływem 14 dni od ustania umowy, nie nabywa prawa do zasiłku chorobowego na podstawie art. 7 pkt 1 ustawy zasiłkowej.
PRZYK
Ł
AD 6
Pan Marian od trzech miesięcy korzystał z urlopu bezpłatnego. Podczas niego 1 marca 2011 stawił się u pracodawcy i rozstał z nim za porozumieniem stron. Po dziesięciu dniach zachorował na dwa miesiące i zwrócił się do ZUS o wypłatę zasiłku chorobowego.
Organ odmówił, twierdząc, że okres urlopu bezpłatnego nie stanowi tytułu podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu i niezdolność do pracy pracownika powstała po 14 dniach od ustania ubezpieczenia chorobowego. Nie ma więc podstaw do wypłaty zasiłku.
Pan Marian odwołał się od tej decyzji ZUS do sądu. Ten oddalił powództwo, bo okres korzystania z urlopu bezpłatnego nie jest podstawą ubezpieczenia chorobowego i ZUS słusznie uznał, że nie uzasadnia to wypłaty zasiłku chorobowego panu Marianowi.
Autor jest s
ę
dzi
ą
S
ą
du Okr
ę
gowego w Kielcach
Czytaj też artykuły:
Zobacz więcej w serwisie:
»
»
»
»
»
»
»
Zasiłek i wynagrodzenie chorobowe
»
