Skrzętnie ukrywane receptury, składniki czy technologie, a nawet dane obrazujące wielkość produkcji i sprzedaży, również źródła zaopatrzenia i zbytu – to informacje, które jeśli znajdą się w rękach konkurencyjnej firmy, mogą doprowadzić nawet do upadłości dobrze do niedawna prosperującej firmy.
Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – na mocy art. 3 ust. 2 ustawy z 16 kwietnia 1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (DzU nr 153, poz. 1503, z późn. zm.; dalej ustawa) – stanowi czyn nieuczciwej konkurencji . Dodatkowo może on wypełniać znamiona przestępstwa określonego w art. 23 ustawy lub w art. 266 § 1 kodeksu karnego.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. W ustawie odnajdziemy także definicję tajemnicy przedsiębiorstwa.
Otóż są to nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje mające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.
Wola zachowania wiedzy
Powstaje pytanie: co można zaliczyć do informacji nieujawnionej do wiadomości publicznej? Są to informacje nieznane ogółowi lub osobom, które ze względu na wykonywany zawód są zainteresowane ich posiadaniem. Informacja mieści się w pojęciu tajemnicy, kiedy przedsiębiorca ma wolę, by pozostała ona tajemnicą zwłaszcza dla konkurencji. Chęć zachowania tajemnicy powinna być też dla innych osób łatwo dostrzegalna.
Trzeba też pamiętać, że informacja nieujawniona do wiadomości publicznej traci ochronę prawną, gdy inny przedsiębiorca może się o niej dowiedzieć zwykłą drogą, a więc np. gdy pewna wiadomość jest przedstawiana w czasopismach fachowych lub gdy oglądając towar wystawiony na widok publiczny każdy fachowiec jest w stanie poznać, jaką metodą został wyprodukowany.
Tajemnica nie traci swego charakteru przez to, że zna ją pewne ograniczone grono osób zobowiązanych do dyskrecji w tej sprawie, np. pracownicy przedsiębiorstwa.
Ciężar odpowiedzialności
Niezwykle ważne jest, że w razie ewentualnego sporu w sądzie pokrzywdzony przedsiębiorca będzie musiał udowodnić, że ujawnione informacje były rzeczywiście poufne. To na przedsiębiorcy spoczywa ciężar podjęcia odpowiednich działań organizacyjnych i porządkowych w celu utrzymania danej wiadomości w tajemnicy.
Powinien on np. w szczególności poinformować swoich pracowników o poufnym charakterze wiedzy, techniki, urządzenia itp. Nie oznacza to jednak, że osoby, które przypadkowo weszły w posiadanie danej informacji, są zwolnione od obowiązku zachowania tajemnicy.
Co powiedział Sąd Najwyższy
W wyroku z 3 października 2000 w sprawie I CKN 304/00 Sąd Najwyższy stwierdził, że wykorzystanie przez pracownika we własnej działalności gospodarczej informacji, co do których przedsiębiorca (pracodawca) nie podjął niezbędnych działań w celu zachowania ich poufności, należy traktować jako wykorzystanie powszechnej wiedzy, do której przedsiębiorca nie ma ustawowych uprawnień.
Wartość gospodarcza
Wracając do definicji tajemnicy przedsiębiorstwa, warto jeszcze wyjaśnić, co oznacza stwierdzenie, że informacja ma mieć wartość gospodarczą. Nie ulega wątpliwości, że chodzi o wartość ekonomiczną, aczkolwiek powstaje jeszcze pytanie: czy chodzi o subiektywną wartość gospodarczą przypisywaną informacji przez przedsiębiorcę, czy raczej o jej wartość zobiektywizowaną?
Przepisy ustawy tego nie wyjaśniają. Jednak bardziej prawdopodobna jest ta druga ewentualność. Gdyby bowiem przyjąć tę pierwszą, często mogłoby dochodzić do sporów z błahych powodów, które w rzeczywistości nie powodowały naruszenia istotnych interesów przedsiębiorcy. W praktyce i tak to sąd zawsze oceni, czy dana informacja ma wartość gospodarczą.
Czynem nieuczciwej konkurencji określonym w ustawie jest działanie polegające na przekazywaniu, ujawnianiu lub wykorzystywaniu cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
Nie jest więc konieczne, aby przedsiębiorca poniósł szkodę z tytułu naruszenia tajemnicy. Wystarczy, że pewne działanie wywołało stan zagrożenia. Innymi słowy przedsiębiorca musi wykazać istnienie dużego prawdopodobieństwa wystąpienia szkody (gdyby nie nastąpiło przeciwdziałanie pokrzywdzonego, szkoda by nastąpiła.
Roszczenia przez trzy lata
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać
w myśl art. 18 ustawy:
- zaniechania niedozwolonych działań;
- usunięcia skutków niedozwolonych działań;
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
- naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Ponadto sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania wyrobów, ich opakowań, materiałów reklamowych i innych przedmiotów bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji.
Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat.
Na wniosek pokrzywdzonego
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawiera także przepisy karne.
Na podstawie art. 23 (podobny przepis znajduje się w art. 266 § 1 kodeksu karnego) osoba, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
Tej samej karze podlega ten, kto uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej. Należy wskazać, że ściganie tego typu czynów następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Oznacza to, że w kierowanym do właściwej miejscowo prokuratury zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa należy wyraźnie wskazać: „żądam ścigania i ukarania sprawcy naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa XY”.
Szybkie przeciwdziałanie
Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi bardzo ważny czynnik istnienia rzetelnej konkurencji na rynku. Każdy przedsiębiorca powinien dbać o to, aby tajemnice jego firmy nie wydostały się na zewnątrz. Takie sytuacje jednak się zdarzają.
Najczęściej ich powodem jest działanie nieuczciwego pracownika. Szybkie przeciwdziałanie wykorzystywaniu informacji przy użyciu instrumentów zawartych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z pewnością ograniczy do minimum ewentualne straty.
Warto więc pamiętać o możliwościach, jakie dają jej zapisy w przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Autor jest adwokatem, współpracuje z Legal & Strategic Support Team LSST.PL
Czytaj też:
Zobacz
»
»
»
»
