Systemy zarządzania cudzymi depozytami to produkt bankowości transakcyjnej adresowany do stosunkowo wąskiej grupy klientów, których profil działalności wymaga przyjmowania zwrotnych depozytów od osób trzecich. Potencjalnymi klientami banków, których mogą zainteresować takie rozwiązania, są więc sądy, jednostki samorządu terytorialnego, ale też coraz częściej komercyjne firmy zajmujące się np. organizacją przetargów i przyjmujące związane z nimi wadia.

Depozyty wpływające od różnych podmiotów są w ramach takiego systemu gromadzone na tym samym rachunku, a następnie zwracane wpłacającym wraz z naliczonymi odsetkami. Niezbędnym elementem takiego narzędzia jest więc możliwość ewidencjonowania narosłych odsetek osobno dla każdego powierzającego, proporcjonalnie do kwoty zgromadzonego wkładu i czasu jego przetrzymywania na rachunku. System musi też umożliwiać generowanie raportów zawierających np. historię wpłat i wypłat na poszczególne subrachunki, a także umożliwiać łatwy dostęp do danych, które są niezbędne, by wystawić informację podatkową PIT-8C.

Przy obsłudze dużych podmiotów banki z reguły nie operują sztywnymi cennikami. Dlatego opłata za tę usługę jest negocjowana indywidualnie, a jej wysokość zależy od całokształtu relacji danego klienta z bankiem, a więc np. poziomu obrotów i depozytów na innych rachunkach należących do firmy.

Do znacznie szerszego grona klientów kierowany jest nieco podobny produkt bankowości transakcyjnej, czyli rachunki powiernicze. Tu również pieniądze są wpłacane przez osobę trzecią, właściciel rachunku nie może zaś dowolnie korzystać ze zgromadzonych na nim środków. Warunki, po spełnieniu których może po nie sięgnąć, są precyzyjnie określone w umowie rachunku powierniczego. Taka możliwość jest uzależniona od spełnienia świadczeń, do których się zobowiązał. Konstrukcja rachunku powierniczego zabezpiecza więc zarówno kupującego, jak i sprzedającego przed niesolidnością kontrahenta.

Rachunki powiernicze są często wykorzystywane w rozliczeniach między przedsiębiorcami. Mogą też świetnie zabezpieczać prawa konsumenta – nabywcy nieruchomości, który kupuje od dewelopera budowane dopiero mieszkanie lub dom. Możliwość podjęcia środków przez przedsiębiorcę jest wtedy uzależniona od postępu prac. Jednak w praktyce ta możliwość jest rzadko wykorzystywana, głównie ze względu na wysokie koszty.

Oferta wyspecjalizowanych rachunków do nietypowych zastosowań różni się nieco w zależności od segmentu. Małe i średnie firmy korzystają z wystandaryzowanych produktów, natomiast korporacje mogą w znacznym stopniu wpływać na ich kształt. Elastyczność wobec tej grupy klientów łatwo zrozumieć, gdy spojrzy się na ich wpływ na wyniki finansowe banków. Choć stanowią niewielki odsetek ogółu przedsiębiorców, to na nich instytucje finansowe zarabiają najwięcej – czy to w formie prowizji za świadczone usługi, czy dzięki marży odsetkowej.

[ramka][srodtytul]Opinia: Maciej Walęczak, dyrektor Wydziału Produktów Bankowości Transakcyjnej w Banku Millennium[/srodtytul]

Do niedawna usługi zarządzania depozytami osób trzecich były najczęściej wykorzystywane przez sądy w związku z prowadzonymi sprawami. Depozyty osób trzecich nie należą do sądu, nie są środkami publicznymi, a zatem nie podlegają obowiązkowi przechowywania ich w NBP. W efekcie wewnętrznych rozporządzeń Ministerstwa Sprawiedliwości część sądów przeniosła rachunki depozytowe do NBP. Jednak wobec braku jednoznacznej wykładni decyzję o przechowywaniu depozytów w banku komercyjnym nadal podejmuje sąd.[/ramka]

[i]Więcej o usługach bankowości transakcyjnej jutro w „Prawie i praktyce”[/i]