Znaczna część unijnego wsparcia, jaka już trafia i dalej będzie kierowana do Polski, jest przeznaczona na cele prośrodowiskowe, w tym produkcję energii i ciepła z odnawialnych źródeł energii.

Wsparcie takich inwestycji przewidziane zostało zarówno w programach regionalnych, jak i w programie „Infrastruktura i środowisko”. Korzystając z dotacji, przedsiębiorcy uzyskali możliwość budowy farm wiatrowych, biogazowni, hydroelektrowni lub instalacji kolektorów słonecznych.

Niestety, firmy zainteresowane inwestycjami w energię odnawialną lub biopaliwa najczęściej muszą sprowadzać ten sprzęt z zagranicy. Stosunkowo niewiele jest rodzimych producentów urządzeń wytwarzających energię wiatrową lub wodną.

To nisza, którą warto zagospodarować. Tym bardziej że twórcy programu „IiŚ”, przewidując wzmożony popyt na takie maszyny, włączyli do niego działanie 10.3 „Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii”. Zgodnie z nazwą jego celem jest przyspieszenie rozwoju energetyki odnawialnej dzięki powstawaniu firm produkujących taki właśnie sprzęt.

Dlatego przedsiębiorcy, którzy skorzystają z tego działania, mogą liczyć na refundację poniesionych wydatków związanych z budową fabryk i linii produkcyjnych. Oczywiście niezbędnym warunkiem jest wytwarzanie urządzeń, dzięki którym uzyska się energię elektryczną z siły wiatru lub wodybądź biogazu i biomasy.

[srodtytul]Made in Poland[/srodtytul]

Celem tego działania jest ułatwienie dywersyfikacji źródeł energii oraz rozwoju energetyki odnawialnej. Wsparcie będzie przede wszystkim kierowane na budowę nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających urządzenia wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych oraz biokomponentów i biopaliw.

Te ostatnie powinny odpowiadać wymogom określonym w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9D67D9D15095886D557DC1CEA1447CC8?id=183373]ustawie z 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (DzU z 2006 r. nr 169, poz. 1199 ze zm.)[/link]. Ponadto urządzenia wyprodukowane w ramach takiej inwestycji powinny pozwalać na produkcję bioproduktów spełniających tzw. kryteria zrównoważonego rozwoju.

Te zaś zostały zdefiniowane w dyrektywie z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (2009/28/WE). Reasumując, wsparcie finansowe mają prawo otrzymać inwestycje polegające na budowie zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania:

- energii elektrycznej z wiatru, wody w małych elektrowniach do 10 MW, biogazu i biomasy,

- ciepła przy wykorzystaniu biomasy oraz energii geotermalnej i słonecznej,

- energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji przy wykorzystaniu wyłącznie biomasy lub energii geotermalnej,

- biokomponentów oraz biopaliw ciekłych stanowiących samoistne paliwa (z wyłączeniem urządzeń do produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi, produkcji bioetanolu z produktów rolnych oraz czystego oleju roślinnego).

Istnieje przy tym możliwość realizacji projektu kompleksowego składającego się z wielu zadań. Innymi słowy przedsiębiorstwo ma prawo produkować jednocześnie kilka rodzajów urządzeń służących np. do produkcji energii wiatrowej, jak i biokomponentów.

Warunek jest taki, że należy wykazać spójność całego projektu i udowodnić, że takie rozwiązanie jest optymalne z punktu widzenia założonych celów i rezultatów.

[srodtytul]Pomoc publiczna[/srodtytul]

Każdy dotowany projekt musi być zgodny z zasadami pomocy publicznej. W tym przypadku chodzi o [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=12A84BD865A22ADABD116C1D77377180?id=330195]rozporządzenie ministra gospodarki z 15 października 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy przedsiębiorstw produkujących maszyny i urządzenia służące wytwarzaniu energii z odnawialnych źródeł energii oraz biokomponentów i biopaliw ciekłych (DzU z 2009 r. nr 183, poz. 1431)[/link].

Zgodnie z przepisami pomoc może zostać udzielona wyłącznie jako pomoc regionalna na realizację nowej inwestycji.

Ta może obejmować inwestycję w środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne związane z:

- utworzeniem nowego przedsiębiorstwa,

- rozbudową istniejącej firmy,

- rozszerzeniem zakresu produkcji przedsiębiorstwa poprzez wprowadzenie nowych dodatkowych produktów,

- zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego w istniejącej firmie.

Tym samym nie będzie spełniać tej definicji inwestycja odtworzeniowa, w szczególności prowadząca wyłącznie do odtworzenia zdolności (mocy) produkcyjnych lub związana wyłącznie z nabyciem akcji lub udziałów innej firmy.

W tym ostatnim przypadku warto jednak zaznaczyć, że nową inwestycją może być także nabycie środków trwałych bezpośrednio od przedsiębiorstwa, które jest w stanie likwidacji lub zostałoby zlikwidowane, gdyby zakup nie nastąpił. Istnieje jednak warunek. Środki takie muszą być kupowane na warunkach rynkowych, a inwestor musi być niezależny od zbywcy (firmy nie mogą być ze sobą w żaden sposób powiązane).

[srodtytul]Co można sfinansować[/srodtytul]

W każdej inwestycji, która ma zostać dofinansowana ze środków europejskich, jedną z najważniejszych kategorii są tzw. wydatki kwalifikowane. Tylko one mogą być przedmiotem refundacji, względnie na ich dokonanie da się pozyskać zaliczkę.

Wszystkie pozostałe wydatki, czyli te, które za kwalifikowane nie zostaną uznane, firma musi sfinansować samodzielnie (ze środków własnych, kredytu lub pożyczki bankowej). Wydatki kwalifikowane zostały wyliczone w paragrafie 5 wspomnianego rozporządzenia. I tak mogą się one wiązać z kosztem poniesionym m.in. na:

- nabycie nieruchomości niezabudowanej, zabudowanej lub prawa do tych nieruchomości,

- prace demontażowe, przygotowanie terenu budowy, roboty budowlane i instalacyjne, uruchomienie urządzeń, a także całego obiektu – gdy jest to związane z inwestycją,

- nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych, pod warunkiem że zostaną one zaliczone do środków trwałych wnioskodawcy, a w przypadku zakupu dodatkowo pod warunkiem, że zostaną nabyte od osoby trzeciej na warunkach rynkowych (w przypadku dużych firm środki trwałe muszą być bezwzględnie nowe, firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw mogą nabywać także dobra używane),

- przyłączenie do sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, elektroenergetycznej i ciepłowniczej, ogrodzenie, oświetlenie oraz zagospodarowanie terenu, na którym inwestycja jest realizowana,

- dostarczenie gazu, energii elektrycznej, wody i ciepła, a także odprowadzanie ścieków – niezbędne do prowadzenia prac inwestycyjnych i wyłącznie w okresie ich trwania,

- podatki i opłaty, których zapłacenie jest niezbędne do prowadzenia prac inwestycyjnych, w okresie ich trwania z wyłączeniem VAT oraz podatku akcyzowego,

- nabycie wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii poprzez nabycie patentów, licencji, know-how lub nieopatentowanej wiedzy technicznej.

Jak widać, zakres tych wydatków jest niezwykle szeroki i pozwala właściwie od podstaw zrealizować nową inwestycję (wybudować zupełnie nową fabrykę z pełnym wyposażeniem). Dodatkowo do takich wydatków wolno także włączyć te związane z zarządzaniem projektem, w tym:

- nadzór nad robotami budowlanymi,

- wydatki osobowe w okresie prac inwestycyjnych,

- zakup i instalację systemów informatycznych wspomagających zarządzanie i monitorowanie prac inwestycyjnych,

- wydatki administracyjne, opłaty czynszowe za wynajem, energię, ogrzewanie ponoszone w okresie prowadzenia inwestycji,

- inne wydatki związane z wdrażaniem projektu, w szczególności szkolenia pracowników, prowadzenie rachunkowości projektu, adaptacją pomieszczeń biurowych na potrzeby pracowników uczestniczących w realizacji projektu w okresie prowadzenia inwestycji.

To jednak też nie wszystko. Specjalny bonus czeka na firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Mianowicie mają one prawo zaliczyć do wydatków kwalifikowanych także te poniesione na przygotowanie projektu inwestycji, w tym:

- przygotowanie dokumentacji niezbędnej do opracowania wniosku o dofinansowanie (ale bez kosztów sporządzenia samego wniosku o dotację),

- porady prawne oraz usługi doradcze.

Te ostatnie wydatki mogą być refundowane w 50 proc.

[srodtytul]Ile odzyskamy[/srodtytul]

Ponieważ w grę wchodzi tu regionalna pomoc na inwestycje, to i intensywność wsparcia wynika z tzw. mapy pomocy regionalnej określonej w rozporządzeniu ministra gospodarki.

Wysokość dotacji jest uzależniona od dwóch czynników: wielkości przedsiębiorstwa realizującego inwestycję oraz miejsca jej realizacji. I tak firma ma prawo oczekiwać refundacji wydatków kwalifikowanych na poziomie:

- 50 proc., gdy projekt jest realizowany w województwie: lubelskim, podkarpackim, warmińsko-mazurskim, podlaskim, świętokrzyskim, opolskim, małopolskim, lubuskim, łódzkim lub kujawsko-pomorskim,

- 40 proc. dla pomorskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, śląskiego i do końca tego roku mazowieckiego (z wyłączeniem Warszawy),

- 30 proc. w przypadku zlokalizowania projektu w Warszawie, a od 1 stycznia 2011 na całym Mazowszu.

Ponadto w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw progi te mogą zostać odpowiednio zwiększone o 20 pkt proc., a dla średniej wielkości firm o 10 pkt proc.

[ramka][b]Warto wiedzieć[/b]

Rozpiętość dotacji może sięgać od 30 do 70 proc. Warto jeszcze wspomnieć, że minimalna wartość projektu, jaka kwalifikuje do tego, aby w ogóle starać się o unijny grant, to 8 mln zł. Maksymalna dotacja, jaką można otrzymać, to 30 mln zł.[/ramka]

[ramka][b]Wnioski do ministerstwa[/b]

Instytucją odpowiedzialną za wdrażanie tego działania, czyli m.in. organizację konkursów, nabór wniosków oraz ich ocenę, jest Ministerstwo Gospodarki, Departament Funduszy Unijnych, [link=http://www.mg.gov.pl]www.mg.gov.pl[/link]. [/ramka]

[ramka][b]Informacje i wytyczne[/b]

Wszystkie dokumenty programowe (program operacyjny „Infrastruktura i środowisko”, oraz jego uszczegółowienie), wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków, a także oraz treść aktu pomocowego (rozporządzenia MG) można pobrać ze stron Ministerstwa Rozwoju Regionalnego [link=http://www.mrr.gov.pl]www.mrr.gov.pl[/link] lub [link=http://www.poiis.gov.pl]www.poiis.gov.pl[/link]. [/ramka]

[srodtytul]WYSOKA WYDAJNOŚĆ ENERGERTYCZNA I ROZBUDOWA ZIELONYCH SIECI[/srodtytul]

[b]Przedsiębiorstwo, które postawi na modernizację urządzeń ciepłowniczych, może oczekiwać zwrotu części poniesionych na to wydatków. Maksymalna dotacja to 30 mln zł[/b]

W programie „Infrastruktura i środowisko” przygotowano tzw. działanie 9.1 „Wysokosprawne wytwarzanie energii” programu „IiŚ”. Od 27 września do 29 października Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będzie przyjmować wnioski o dofinansowanie inwestycji wpisujących się w cele tego działania.

[srodtytul]Prąd i ciepło[/srodtytul]

A celem tego działania jest zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. W związku z tym wspierane są z niego inwestycje związane z budową lub modernizacją jednostek wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła w tzw. kogeneracji. Przypomnijmy, że pojęcie to (inaczej: skojarzona gospodarka energetyczna lub z angielskiego CHP – Combined Heat and Power) jest procesem technologicznym jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej oraz energii cieplnej.

Ze względu na mniejsze zużycie paliwa jest korzystniejsze pod względem ekologicznym w porównaniu z odrębnym wytwarzaniem prądu i ciepła w klasycznej elektrowni i ciepłowni. Dotowane mogą być zarówno projekty wykorzystujące źródła odnawialne, jak i konwencjonalne. Warto zaznaczyć, że nie przewidziano tu grantów dla budowy lub modernizacji źródeł wytwarzania ciepła w ciepłowniach.

Jednak takie podmioty mają szansę uzyskania dotacji na przekształcenie tych jednostek w jednostki kogeneracyjne. Ponadto w ramach tego działania nie będą wspierane technologie współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu oraz budowy lub przebudowy obiektów energetycznych spalających odpady komunalne (takie inwestycje mają szansę na wsparcie w ramach działania 2.1 programu „IiŚ).

[srodtytul]Dostęp do sieci[/srodtytul]

Wydatkiem kwalifikowanym w opisywanych projektach, czyli takim, który wolno włączyć do budżetu, a następnie rozliczyć, może być także przyłączenie nowej (zmodernizowanej) jednostki do najbliższej istniejącej sieci, która spełnia techniczne i ekonomiczne warunki przyłączeniowe.

Wszystkie realizowane projekty, co jest istotną wskazówką dla ich autorów, powinny przyczyniać się do realizacji zobowiązań nałożonych na nasz kraj dyrektywą 2004/8/WE w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii (DzUrz UE L 52 z 21 lutego 2004 r.).

[srodtytul]Podstawa pomocy[/srodtytul]

Jeżeli projekt będzie realizowało przedsiębiorstwo, a miałby on zostać objęty unijnym wsparciem, to automatycznie będzie się to wiązało z przyznaniem pomocy publicznej. Zasady jej udzielania i warunki, jakie należy spełnić, aby była ona zgodna z unijnymi zasadami, reguluje [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F1034EFF027F37959BCCEC6CBA1C9BF7?id=300230]rozporządzenie ministra gospodarki z 26 stycznia 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub przebudowy jednostek wysokosprawnego wytwarzania energii (DzU z 2009 r. nr 21, poz. 111)[/link].

Przewiduje ono dwa tryby udzielania pomocy. W formie pomocy regionalnej na realizację nowej inwestycji lub pomocy horyzontalnej w zakresie ochrony środowiska. Większa pomoc i szerszy zakres wydatków kwalifikowanych wiąże się z pomocą regionalną.

Jednak w tym wypadku trzeba spełnić wymóg nowej inwestycji. Tego nie ma w pomocy horyzontalnej, która z kolei nie pozwala sfinansować wszystkich, rzeczywiście poniesionych wydatków. W tym drugim przypadku wartość wydatków kwalifikowanych wolno obliczać wyłącznie jako różnicę pomiędzy kosztami budowy lub przebudowy jednostek kogeneracji i kosztami budowy lub przebudowy jednostek wytwarzających energię elektryczną i ciepło w układach rozdzielonych o takiej samej mocy.

Innymi słowy dotacja ma prawo finansować tylko ekologiczną wartość dodaną projektu. W tej sytuacji firma ma prawo oczekiwać zwrotu określonej części wydatków. W zależności od jej wielkości będzie to:

- 65 proc., gdy inwestycja została zrealizowana przez małą firmę,

- 55 proc. w przypadku projektu realizowanego przez średnie przedsiębiorstwo,

- 45 proc. dla największych podmiotów.

Dla pomocy regionalnej obowiązują wytyczne tzw. mapy pomocy regionalnej. Tym samym w zależności od wielkości firmy i miejsca realizacji inwestycji dotacja ma prawo pokryć od 30 proc. do nawet 70 proc. wydatków kwalifikowanych.

Zgodnie z ogólnym podziałem pomiędzy programami regionalnymi a centralnymi z tych ostatnich wspierane są tylko duże inwestycje. W przypadku tego działania oznacza to obowiązek przygotowania projektu o wartości co najmniej 10 mln zł. Natomiast maksymalna wartość wsparcia, jaka została przewidziana, to 30 mln zł.

[srodtytul]Efektywna dystrybucja[/srodtytul]

Kolejne z wyspecjalizowanych działań tego programu nosi numer 9.2 „Efektywna dystrybucja energii”. Także tutaj, obok np. jednostek samorządu terytorialnego, o środki z niego mogą ubiegać się przedsiębiorcy.

Ponieważ jego celem jest zmniejszenie strat powstających w procesie dystrybucji energii elektrycznej i ciepła, na dofinansowanie mogą liczyć dwa typy projektów:

- budowa (w miejsce istniejącego systemu) lub przebudowa sieci dystrybucyjnych wysokiego, średniego i niskiego napięcia mające na celu ograniczenie strat sieciowych,

- budowa (w miejsce istniejącego systemu) lub przebudowa sieci ciepłowniczych oraz węzłów cieplnych poprzez sto-sowanie energooszczędnych technologii i rozwiązań.

Przykładowa inwestycja może polegać na wymianie transformatorów, skracaniu bardzo długich ciągów liniowych, zmianie przekrojów przewodów w celu dostosowania ich do odpowiednich temperatur.

[srodtytul]Więcej sieci[/srodtytul]

Celem działania 9.2 jest modernizacja istniejących sieci energetycznych. Nie wolno natomiast z niego finansować budowy zupełnie nowych odcinków i rozbudowy takich urządzeń. Nie oznacza to jednak, że wsparcie na tego typu projekty zostało pominięte.

Przewiduje je działanie 9.6 „Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych”. Jak łatwo się zorientować po jego nazwie, projekt rozbudowy sieci nie może być dowolny. Ma on służyć łatwiejszemu przyłączaniu do krajowego systemu elektroenergetycznego energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Innymi słowy inwestycje takie służyć mają przyłączeniu nowych zielonych elektrowni.

Dla tego działania programem pomocowym będzie rozporządzenie ministra gospodarki w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub przebudowy sieci elektroenergetycznych umożliwiających przesył energii z przyłączonych jednostek wytwórczych energii ze źródeł odnawialnych (projekt). Zasady udzielania dotacji będą się opierać na tzw. luce finansowej.

Co istotne, do kosztów kwalifikowanych wolno zaliczyć tylko koszty wynikające ze zwiększenia mocy przesyłowej sieci do poziomu odpowiadającego mocy przyłączonych jednostek wytwarzających zieloną energię. W przypadku, w którym dla energii odnawialnej będzie przeznaczona tylko część zwiększonej mocy przesyłowej, pozostała część kosztów projektu nie będzie kwalifikowana.

W takiej sytuacji udział wydatków kwalifikowanych w całości kosztów projektu jest określany jako stosunek mocy przyłączonych odnawialnego źródła energii (OZE) do przyrostu mocy przesyłowej ogółem w procentach. Także w przypadku tego działania ocenę formalną przejdą tylko kosztowne inwestycje. Minimalna wartość projektu to 20 mln zł.

[ramka][b]Projekty wspierane w działaniu 9.1:[/b]

- budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, w wyniku której jednostki te będą spełniały wymogi dla wysokosprawnej kogeneracji zgodnie z dyrektywą 2004/8/WE,

- budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła, w wyniku której jednostki te zostaną zastąpione jednostkami wytwarzania energii w skojarzeniu spełniającymi wymogi dla wysokosprawnej kogeneracji zgodnie z dyrektywą 2004/8/WE. [/ramka]

[ramka][b]Największy program unijny[/b]

Program operacyjny „Infrastruktura i środowisko” jest największym w historii Unii Europejskiej programem finansowanym ze środków unijnych (poprzez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Fundusz Spójności).

Na jego realizację państwa członkowskie przeznaczyły blisko 28 mld euro. Doliczając do tego współfinansowanie krajowe, daje to olbrzymią kwotę.

O część tych pieniędzy mogą ubiegać się przedsiębiorcy, realizując projekty związane z ochroną środowiska, produkcją energii odnawialnej lub modernizacją sieci elektroenergetycznych bądź ciepłowniczych.[/ramka]

[ramka][b]Warto wiedzieć[/b]

Do dofinansowania z działania 9.2 będą się kwalifikować wyłącznie takie projekty dotyczące sieci elektroenergetycznych, które wykażą ograniczenia strat o co najmniej 30 proc.

W przypadku wystąpienia pomocy publicznej (a tak będzie przy projektach realizowanych przez prywatne firmy) będzie ona regulowana [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=114B44AA30F4E398067CF106570CE966?id=351407]rozporządzeniem ministra gospodarki z 16 kwietnia 2010 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub przebudowy sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej albo sieci ciepłowniczej (DzU z 2010 r. nr 72, poz. 461)[/link].

Przewiduje ono udzielanie dotacji do wysokości 85 proc. wartości tzw. luki finansowej (tj. wartości projektu pomniejszonej o wysokość dochodów generowanych w trakcie jego realizacji). Minimalna wartość projektu to 20 mln zł. Z kolei maksymalna dotacja, niezależnie od rzeczywistych kosztów projektu, nie może przekroczyć 50 mln zł. [/ramka]

[ramka][b]Gdzie szukać informacji[/b]

Za realizację działań 9.1 i 9.2 odpowiada Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ta instytucja pełni funkcję podmiotu wdrażającego (inaczej instytucji pośredniczącej II stopnia).

Ona zatem udziela szczegółowych informacji, dokonuje wyboru projektów i bieraze udział w procedurze podpisywania umów, a następnie ich rozliczania. Informacji o konkursach, które w regulaminach precyzują takie elementy jak termin i miejsce składania wniosków, można poszukiwać poprzez stronę [link=www.nfosigw.gov.pl]www.nfosigw.gov.pl[/link].

Z kolei instytucją wdrażającą działanie 9.6 jest Ministerstwo Gospodarki, Departament Funduszy Europejskich ([link=http://www.mg.gov.pl]www.mg.gov.pl[/link]).[/ramka]