Postępowania tzw. hybrydowe, regulowane przez kodeks postępowania cywilnego, wywołują wiele trudności interpretacyjnych. Kolejnym tego przykładem jest następujące zagadnienie prawne: czy uchylona nieprawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: SOKK) wykonalna decyzja organu regulacyjnego traci walor wykonalności, czy też powinna być nadal wykonywana? Konkretnie chodzi o decyzję prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE), która z chwilą jej wydania jest natychmiast wykonalna z mocy przepisów ustawy z 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne. W mojej ocenie istnieją podstawy do przyjęcia tezy, że w razie uchylenia takiej decyzji przez nieprawomocny wyrok SOKK nie podlega ona wykonaniu.

Wśród przepisów kodeksu postępowania cywilnego (części pierwszej księgi pierwszej, tytułu VII, działu IVa) regulujących postępowanie w sprawach dotyczących telekomunikacji i poczty, w ramach którego rozpoznawane jest odwołanie od decyzji prezesa UKE, brak jest wyraźnych postanowień, które bezpośrednio odpowiadałyby na pytanie, jaki wpływ na wykonalność zaskarżonych decyzji wywiera nieprawomocny wyrok SOKK uchylający zaskarżoną decyzję prezesa UKE. Nie ma też odpowiednika art. 152 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z tym przepisem w razie uwzględnienia skargi sąd z urzędu w wyroku określa, czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane. Rozstrzygnięcie to traci moc z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

W związku z tym rodzi się pytanie: czy brak takiej wyraźnej regulacji oznacza, że wyrok SOKK uchylający decyzję prezesa UKE wywiera skutki prawne na wykonalność zaskarżonej decyzji dopiero po jego uprawomocnieniu się, czy też brak w k. p. c. odpowiednika art. 152 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika z jego zbędności, gdyż problem wpływu wyroku uchylającego zaskarżoną decyzję wynika z ogólnych regulacji zawartych w k.p.c.

Można się zastanawiać, czy pierwsza odpowiedź na postawione pytanie jest prawidłowa. Milczenie ustawy może sugerować, że nieprawomocny wyrok SOKK nie ma żadnego wpływu na wykonalność uchylonej tym wyrokiem decyzji, która – jak już wspomniano – jest z mocy ustawy wykonalna z chwilą wydania, gdyż chodzi o ochronę tych wartości, którymi kierował się ustawodawca, nadając tej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. Takie rozumowanie musi jednak budzić uzasadnione wątpliwości, gdyż w istocie opierałoby się tylko na milczeniu ustawy, nie uwzględniałoby natomiast całej regulacji omawianego zagadnienia.

Powyższe stanowisko uwzględniałoby zresztą tylko rozwiązania zawarte w prawie administracyjnym, a pomijało zupełnie okoliczność, że wspomniane decyzje prezesa UKE ustawodawca poddał kontroli sądu cywilnego i kontrola ta prowadzona jest w sądowym postępowaniu cywilnym. Tej okoliczności pomijać nie można. Dlatego przy udzieleniu odpowiedzi na postawione pytanie należy również uwzględnić fakt, że sprawa rozstrzygana jest w postępowaniu cywilnym.

Analiza przepisów k.p.c. pozwala przyjąć tezę, że nieprawomocny wyrok SOKK uchylający decyzję prezesa UKE podlegającą z mocy ustawy natychmiastowemu wykonaniu pociąga za sobą uchylenie jej wykonalności. Za poglądem tym przemawia przede wszystkim zamieszczenie w k.p.c. uregulowania, zgodnie z którym w razie wniesienia odwołania od decyzji prezesa UKE sąd może, na wniosek strony odwołującej się, wstrzymać wykonanie zaskarżonej decyzji do czasu rozstrzygnięcia sprawy (art. 479

63

k.p.c.). Przy czym, co warte podkreślenia, przepisy k. p. c. nie przewidują żadnych podstaw do wstrzymania wykonalności zaskarżonej decyzji. Oznacza to, że SOKK władny jest orzec o wstrzymaniu wykonalności zaskarżonej decyzji na podstawie samego tylko odwołania.

Jak już wspomniano, wśród przepisów regulujących postępowanie z odwołań od decyzji prezesa UKE brak jest bezpośredniej regulacji, z której by wynikało, czy nieprawomocny wyrok uchylający omawianą tutaj decyzję uchyla jej wykonalność. Co więcej, brak też postanowień, które by przewidywały, że sąd w takim wypadku może wstrzymać wykonanie zaskarżonej decyzji po rozstrzygnięciu sprawy. Taka regulacja właśnie pozwala przyjąć, że wydanie przez sąd wyroku uchylającego zaskarżoną decyzję pociąga za sobą uchylenie jej wykonalności. Byłoby bowiem nielogicznością, by sąd jeszcze przed merytorycznym rozpoznaniem sprawy mógł wstrzymać wykonalność zaskarżonej decyzji, a wyrok uchylający zaskarżoną decyzję prezesa UKE, wydany po merytorycznym rozpoznaniu sprawy, nie wywierał żadnego wpływu na jej wykonalność. Trudno taką nielogiczność przypisywać ustawodawcy, gdyż naruszałoby to zasadę racjonalnego ustawodawcy, co jest niedopuszczalne.

Ustawodawca, kierując się określonymi racjami, wyłączył kontrolę decyzji prezesa UKE spod kompetencji sądownictwa administracyjnego i przekazał ją do kompetencji sądu cywilnego. Taka decyzja ustawodawcy nie może być również obojętna dla rozstrzygnięcia analizowanej kwestii. Skoro ustawodawca skierował kontrolę decyzji prezesa UKE do postępowania cywilnego, to logiczną jest rzeczą, że rozwiązania znane k. p. c. muszą być stosowane przy określaniu wpływu wydania nieprawomocnego wyroku uchylającego zaskarżoną decyzję na jej wykonalność.

W postępowaniu cywilnym jest zasadą, że uchylenie wyroku zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności pociąga za sobą uchylenie natychmiastowej wykonalności. Zasada ta wyrażona jest wprost w art. 337 k.p.c. Wykładnia celowościowa nakazuje przyjąć, by przepis ten poprzez art. 13 § 2 k.p.c. był również odpowiednio stosowany w sytuacji, gdy SOKK wydał wyrok uchylający wykonalną z mocy ustawy decyzję prezesa UKE.

Trudno bowiem przyjmować, by w postępowaniu cywilnym prowadzonym przed SOKK ta zasada nie miała być stosowana, skoro sąd ten ma prawo wstrzymać wykonalność zaskarżonej decyzji przed merytorycznym zbadaniem sprawy. Tym bardziej więc orzeczenie uchylające zaskarżoną decyzję, wydane po merytorycznym zbadaniu sprawy, powinno oddziaływać na jej wykonalność. Odpowiednie stosowanie art. 337 k.p.c. w omawianej kwestii jest więc jak najbardziej właściwe. Na przeszkodzie nie może stanąć okoliczność, że SOKK orzeka nie o wyroku sądowym, lecz o decyzji administracyjnej. Przekazanie tych spraw do postępowania cywilnego nakazuje przyjąć, że przy ich rozpoznaniu zasady obowiązujące w postępowaniu cywilnym, w omawianym tutaj zakresie, powinny mieć odpowiednie zastosowanie. Tym bardziej że przecież SOKK ma prawo orzekać co do istoty sprawy (co bezpośrednio wynika z art. 47964 k.p.c.) i w ten sposób niejako przejąć w konkretnej sprawie uprawnienia prezesa UKE. Skoro zatem sąd ten ma takie kompetencje, to byłoby nielogiczne i sprzeczne z zasadą racjonalnego prawodawcy, aby jego nieprawomocny wyrok uchylający zaskarżoną decyzję nie miał żadnego wpływu na wykonalność zaskarżonej decyzji.

Pozwala to w konsekwencji na przyjęcie tezy, że wydanie przez SOKiK wyroku uchylającego decyzję prezesa UKE pociąga za sobą uchylenie wykonalności zaskarżonej decyzji już z chwilą jego wydania.