Obowiązuje zasada, że płaci ten, kto korzysta ze środowiska. Nie ma przy tym znaczenia, czy pojazd jest własnością firmy, czy jest leasingowany, czy należy do pracownika. Rozliczyć się trzeba nawet wtedy, gdy samochód był jedynie okazjonalnie używany dla celów firmy, a opłata nie przekroczyła 400 zł za pół roku.
Przy obliczaniu opłaty za spaliny samochodowe jest jeden problem. Rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (DzU z 2005 r. nr 260, poz. 2176 ze zm.) określa stawki zryczałtowane w złotych za megagram (czyli za tonę), tymczasem przedsiębiorcy na ogół tankują benzynę czy olej w litrach i zazwyczaj to liczba litrów widnieje na fakturach.
Do przeliczenia litrów na tony trzeba znać gęstość paliwa. W rozporządzeniu o wzorach wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat i sposobie przedstawiania tych informacji i danych są podane oficjalne przeliczniki. Zgodnie z nimi zużycie paliwa podane w jednostce objętości przelicza się na jednostkę masy, przyjmując, że gęstość:
- benzyny silnikowej wynosi 0,755 kg/l,
- gazu płynnego propan-butan 0,5 kg/l,
- oleju napędowego 0,84 kg/l.
Stawki ryczałtowe na 2007 r. za spaliny określa tabela J obwieszczenia z 2006 r. w sprawie wysokości stawek za korzystanie ze środowiska.
Stawki opłat dla poszczególnych pojazdów zależą od rodzaju paliwa (benzyna, gaz płynny, olej napędowy), a także od rodzaju i wieku pojazdu.Więcej płaci się za spaliny z aut osobowych zarejestrowanych po raz pierwszy przed 30 czerwca 1995 r., niż zarejestrowanych po tej dacie. To samo dotyczy pojazdów innych niż osobowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony (np. aut dostawczych). Właściciele dużych pojazdów (ciężarowych i autobusów) mogą płacić niższe stawki (patrz tabela), jeżeli ich auta spełniają wymagania Euro 1, 2 lub 3. Muszą to jednak udokumentować.
Dokumentem to potwierdzającym jest wyciąg ze świadectwa homologacji lub odpowiadający mu dokument wystawiony przez producenta albo upoważnionego przedstawiciela. Nie ma natomiast znaczenia, kiedy auto zostało wyprodukowane.
Odrębne stawki ustalane są dla ciągników rolniczych, maszyn roboczych i pojazdów szynowych.
Ustalenie, do jakiej grupy należy pojazd i ile trzeba zapłacić za tonę zużytego przez niego paliwa, nie powinno sprawiać problemów. Wystarczy uważnie przeczytać tabelę J obwieszczenia w sprawie wysokości stawek za korzystanie ze środowiska.
W trudnej sytuacji są jednak przedsiębiorcy korzystający z maszyn roboczych (najczęściej są to wózki widłowe) napędzanych propanem-butanem. Od lat nie mogą doprosić się o podanie stawki ryczałtowej dla maszyn roboczych napędzanych tym paliwem. Nie dość tego, zgodnie z wyjaśnieniami resortu środowiska nie powinni oni posługiwać się stawkami dla samochodów, ale przeprowadzić badania, jakie związki są emitowane do powietrza, i na podstawie tego obliczyć opłatę. Takie badania są kosztowne, a obliczenia żmudne. Dlatego właściciele wózków widłowych na ten gaz często przemilczają ich posiadanie.
Właściciel zakładu w Radomiu ma samochód osobowy zarejestrowany pierwszy raz w 2004 r. Spalił on w drugim półroczu 2007 r. 2500 l benzyny. Ma też auto dostawcze z 1994 r., które zużyło 3700 l oleju napędowego. Na terenie firmy używa także wózka widłowego, który zużył w tym czasie 380 l oleju napędowego. Jednostkowe stawki opłat za gazy lub pyły wprowadzane do powietrza z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych są określane w obwieszczeniu w zł/Mg (czyli w zł za tonę). Natomiast na fakturach, jakimi dysponuje przedsiębiorca, wielkość zużytego paliwa jest podawana w litrach. Przy obliczaniu należnej opłaty skorzystamy więc z przeliczników podanych w rozporządzeniu o wzorach wykazów.
1. Obliczamy opłatę za spalenie benzyny przez samochód osobowy:
gęstość benzyny silnikowej = 0,755 kg/l,
2500 l x 0,755 kg/l = 1887,5 kg
1887,5 kg =1,8875 Mg
1,8875 Mg x 13,21 zł/Mg = 24,93 zł
Opłata za spaloną benzynę wynosi 24,93 zł
2. Obliczamy opłatę za spalenie oleju napędowego do wózka widłowego:
gęstość oleju = 0,84 kg/l
380 l x 0,84 kg/l = 319,2 kg
319,2 kg = 0,3192 Mg
0,3192 Mg x 35,65 zł/Mg = 11,38 zł
Opłata za olej spalony w wózku widłowym wynosi 11,38 zł
3. Obliczamy opłatę za olej napędowy spalony w samochodzie dostawczym:
gęstość oleju = 0,84 kg/l
3700 l x 0,84 kg/l = 3108 kg
3108 kg = 3,108 Mg
3,108 Mg x 18,76 zł/Mg = 58,31 zł
4. Obliczamy łączną opłatę za półrocze:
Łączna opłata za wprowadzenie gazów i pyłów do środowiska za II półrocze 2007 r. wynosi:
24,93 zł + 11,38 zł + 58,31 zł = 94,62 zł
Łączna opłata wynosi 94,62 zł
Jeżeli zakład nie ma innych źródeł zanieczyszczeń do powietrza, to jest zwolniony z opłaty, ponieważ kwota za ten rodzaj zanieczyszczeń środowiska nie przekroczyła 400 zł za półrocze. Przedsiębiorca musi jednak złożyć stosowny wykaz w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego i przesłać je wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska.
Na wykazie kwotę łączną trzeba zaokrąglić do złotego, a więc do 95 zł.
Firma transportowa zarejestrowana w Warszawie, ale mająca swój oddział we Wrocławiu, ma cztery samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t bez dokumentów potwierdzających spełnianie wymagań Euro 1, 2 lub 3, które łącznie spaliły w drugim półroczu 2007 r. 12,7 tys. l oleju napędowego. Ma też trzy ciężarówki spełniające wymagania Euro 2, co potwierdzają odpowiednie dokumenty. W tym samym czasie spaliły one po 8,2 tys. l oleju napędowego. Ma też jedną z dokumentami potwierdzającymi wymagania Euro 3. Spaliła ona 3,1 tys. l oleju napędowego.
1. Obliczamy opłatę dla aut bez wymagań ekologicznych Euro 1, 2 i 3:
gęstość oleju napędowego wynosi 0,84 kg/l
12 700 l x 0,84 kg/l = 10 668 kg
10 668 kg = 10,668 Mg
Stawka za opłaty dla ciężarówek bez wymagań ekologicznych dla oleju napędowego wynosi 40,41 zł/Mg.
10,668 Mg x 40,41 zł/Mg = 431,09 zł
Opłata za spalony olej wynosi 431,09 zł
2. Obliczamy opłatę dla samochodów spełniających normę Euro 2:
gęstość oleju napędowego wynosi 0,84 kg/l. Stawka opłaty dla ciężarówek spełniających wymagania ekologiczne Euro 2 dla oleju napędowego wynosi 14,33 zł/Mg.
8200 l x 0,84kg/l = 6888 kg
6888 kg = 6,888 Mg
6,888 Mg x 14,33 zł/Mg = 98,71 zł
Opłata za spalony olej wynosi 98,71 zł
3. Obliczamy opłatę dla samochodu spełniającego normę Euro 3:
gęstość oleju napędowego wynosi 0,84 kg/l. Stawka opłaty dla ciężarówek spełniających wymagania Euro 3 dla oleju napędowego wynosi 11,16 zł/Mg
3100 l x 0,84kg/l =2604 kg
2604 kg = 2,604 Mg
2,604 Mg x 11,16 zł/Mg = 29,06 zł
Opłata za spalony olej wynosi 29,06 zł
4. Sumujemy opłaty za wszystkie pojazdy:
431,09 zł + 98,71 zł + 29,06 zł = 558,86 złŁączna opłata za wprowadzenie gazów i pyłów do środowiska za drugi kwartał 2007 r. wynosi 558,86 zł
Przedsiębiorca musi więc nie tylko złożyć sprawozdanie, ale także uiścić opłatę, ponieważ przekracza ona 400 zł półrocznie. Opłatę za samochody trzeba uiścić w mazowieckim Urzędzie Marszałkowskim, a drugi wykaz przesłać mazowieckiemu inspektorowi ochrony środowiska. Na wykazie kwotę łączną przedsiębiorca zaokrągli do 559 zł.
