Użyczenie towarów na cele firmy bez VAT

Tak wynika z wyroku z Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 31 lipca 2007 r. (I SA/Bk 155/07).

Zaczęło się od tego, że urząd skarbowy zakwestionował spółce wysokość podatku VAT do zwrotu i ustalił dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Spółka kupowała specjalistyczne maszyny i urządzenia, a następnie przekazywała nieodpłatnie wykonawcy, który wykorzystywał je do świadczenia na jej rzecz zlecenia. Nie wykazywała przy tym VAT od tego przekazania. Zdaniem urzędu wystąpiło tu wzajemne świadczenie usług. Świadczenie spółki nie było wyrażone w pieniądzu, ale określone w naturze. Natomiast wynagrodzenie wykonawców za usługi określono w pieniądzu, jednak nie składała się na nie wartość zużytych maszyn oraz innego wyposażenia (niezbędnego do wykonania zlecenia) otrzymanego od spółki.

Urząd stwierdził więc, że nastąpiło tu umowne potrącenie należnych każdej ze stron wynagrodzeń, a do fizycznej zapłaty pozostała jedynie różnica, czyli cena, którą spółka płaciła wykonawcom za świadczone usługi. Przekazanie przez spółkę maszyn i urządzeń zleceniobiorcy jest świadczeniem usług związanych z określonym zachowaniem stron umowy, a tym samym powinno być opodatkowane na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Także izba skarbowa uznała, że świadczenie spółki miało charakter odpłatny i nastąpiło potrącenie wynagrodzeń każdej ze stron.

Sąd jednak uchylił jej decyzję. Stwierdził, że istotą potrącenia jest wyrażenie pewnych wartości w pieniądzu. W tej sprawie nie miało to miejsca, ponieważ nie znalazło odzwierciedlenia w umowach ani dokumentach księgowych. Organy podatkowe powinny wykazać element potrącenia w operacjach finansowych podatnika. Nie zrobiły tego. Nie ustaliły też, czy tzw. umowy o współpracę, zawierane między spółką i zleceniobiorcami, oparte były na typowej umowie użyczenia, czy też zawierały ustalenia wykraczające pozakodeksowy zakres tych umów, zbliżając się do umów nienazwanych. Naruszyły więc przepisy proceduralne. Sąd stwierdził, że na podstawie ustalonego stanu faktycznego nie jest możliwe rozstrzygnięcie spornego zagadnienia - czy przekazanie maszyn i urządzeń (bez przenoszenia prawa własności do nich) zleceniobiorcy w celu wykonania na jego rzecz usług jest świadczeniem usług związanych z określonym zachowaniem kontrahentów, a tym samym czy podlega, czy nie opodatkowaniu VAT na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

WSA zgodził się jednak z prezentowanym w literaturze poglądem, że jeżeli stosunki partnerów gospodarczych oparte są na typowej umowie użyczenia, w ramach której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy, uznać należy, że przekazanie urządzeń nastąpiło nieodpłatnie. A skoro nie jest to dostawa towarów, może być jedynie uznane za nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą, które ze względu na związek z prowadzeniem przedsiębiorstwa nie może podlegać VAT na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Natomiast takie umowy przekazania urządzeń przez jeden podmiot drugiemu, które nie są umowami użyczenia, ale umowami o charakterze wzajemnym, podlegają opodatkowaniu.