Tym razem Komitet Standardów Rachunkowości pochylił się nad sposobem wyceny i ujęcia w księgach rachunkowych transakcji, w wyniku których jednostka traci kontrolę nad jednym składnikiem aktywów, uzyskując w zamian kontrolę nad innym. Jako typowe przykłady projekt wskazuje m.in. aport składnika aktywów w zamian za objęcie udziałów lub akcji oraz niepieniężną transakcję z inną jednostką, polegającą na zamianie jednego składnika aktywów na inny. Problemem jest w takich przypadkach określenie ceny nabycia oraz sposób ujęcia różnicy pomiędzy wartością bilansową przekazanego składnika aktywów a ceną nabycia otrzymanego składnika aktywów.
Niepieniężne składniki aktywów, które mogą być przedmiotem transakcji zamiany, to zapasy, rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawne, akcje lub udziały w innych jednostkach oraz zaliczki na nie, jeżeli ich rozliczenie nastąpi poprzez dostarczenie składnika aktywów niepieniężnych. Stanowisko odnosi się także do wewnętrznie wytworzonych wartości niematerialnych i prawnych, które przed ich zamianą nie spełniały kryteriów ujęcia jako wartości niematerialne i prawne i nie były ujmowane w księgach rachunkowych (np. wewnętrznie wytworzony znak towarowy).
Księgowanie transakcji zamiany sprowadza się do wprowadzenia otrzymanego i wyksięgowania przekazanego składnika aktywów (oczywiście jeśli był uprzednio ujęty w księgach). Tę z pozoru prostą operację komplikuje fakt, że formą zapłaty jest przekazanie składnika majątku. To powoduje problemy w ustaleniu wartości początkowej otrzymanego składnika majątku.
Co do zasady, nabywane składniki aktywów wycenia się w cenie nabycia lub w cenie sprzedaży, jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia. Gdy ustalenie ceny sprzedaży netto nie jest możliwe, parametrem wyceny jest wartość godziwą. W projekcie stanowiska podkreślono, że ustalenie wartości godziwej zapłaty lub otrzymanego składnika aktywów może jednak nie być zasadne, jeżeli transakcja zamiany ma znikomą treść ekonomiczną. O znikomej treści ekonomicznej transakcji mówimy wtedy, gdy otrzymane aktywa są tożsame pod względem ekonomicznym z aktywami przekazanymi. Poza tym, ujęcie transakcji zamiany aktywów niepieniężnych uzależnione jest także od oceny treści ekonomicznej transakcji.
Projekt stanowiska zawiera wytyczne decydujące o sposobie ujęcia transakcji zamiany składników aktywów niepieniężnych, podaje sposób ustalania wartości początkowej otrzymanego składnika aktywów, jeżeli transakcja ma treść ekonomiczną oraz omawia etapy i warunki oceny treści ekonomicznej. W załączniku do projektu stanowiska KSR zawarto przykłady konkretnych transakcji zamiany, które przeanalizowano pod kątem klasyfikacji i sposobu ujęcia w księgach.
Uwagi, komentarze i propozycje zagadnień, o które stanowisko może zostać uzupełnione, można wnosić do 24 lutego 2017 r. na adres sekretarz.ksr@mf.gov.pl.
