- Spółka postanowiła podjąć prace nad udoskonaleniem swojego produktu. W jaki sposób ujmować w ewidencji koszty ponoszone podczas prac nad unowocześnieniem wytwarzanego wyrobu? Czy są to koszty okresu, czy mogą zostać one zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych? Jakie warunki powinny wtedy spełniać? – pyta czytelnik.

Prace rozwojowe mogą zostać zaliczone do kategorii wartości niematerialnych i prawnych, ale przepisy określają konieczne do spełnienia warunki w tym zakresie. Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości koszty zakończonych prac rozwojowych mogą zostać ujęte jako wartości niematerialne i prawne w przypadku, gdy:

- produkt jest ściśle ustalony, a związane z jego ulepszeniem koszty prac rozwojowych zostały określone w sposób wiarygodny,

- techniczna przydatność produktu została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o jego wytwarzaniu,

- koszty prac rozwojowych zostaną pokryte według przewidywań przychodami ze sprzedaży produktu, którego dotyczyły.

Uwaga! Aby koszty prac rozwojowych mogły zostać zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych, muszą zostać dokładnie obliczone i poniesione przed podjęciem produkcji.

Ustawa o rachunkowości oszczędnie opisuje to zagadnienie. Polskie prawo bilansowe nie precyzuje dokładnie sposobu ujęcia w księgach rachunkowych kosztów ponoszonych w wyniku realizacji prac rozwojowych do czasu ich zakończenia. Zgodnie z ogólnymi przepisami ustawy o rachunkowości i praktyką stosowaną w tym zakresie koszty prac rozwojowych ujmuje się na koncie „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" do momentu zakończenia prac. Bardziej szczegółowych wytycznych dotyczących kosztów prac rozwojowych niż zawarte w polskim prawie bilansowym jednostka może szukać w MSR 38 „Wartości niematerialne".

Przykład

W związku z zamiarem wprowadzenia na rynek nowej wersji swojego produktu przedsiębiorstwo poniosło następujące koszty:

- usługi obce: 10 000 zł,

- wynagrodzenia pracowników etatowych wykonujących pracę związaną z udoskonaleniem produktu: 20 000 zł,

- koszty ubezpieczeń społecznych obciążających pracodawcę: 5000 zł,

- zużycie materiałów: 15 000 zł.

Koszty ewidencjonowane są w układzie rodzajowym.

Ewidencja w czasie trwania prac rozwojowych

1. Faktura VAT od kontrahenta za wykonane usługi:

a) kwota brutto faktury

Wn „Rozliczenie zakupu" 12 300 zł

Ma „Rozrachunki z dostawcami" 12 300 zł

b) ujęcie w kosztach rodzajowych

Wn „Usługi obce" 10 000 zł

Wn „VAT naliczony" 2300 zł

Ma „Rozliczenie zakupu" 12 300 zł

c) ujęcie kosztów usług obcych w pozycji rozliczenia międzyokresowe:

Wn „Czynne rozliczenia międzyokresowe" 10 000 zł

Ma „Rozliczenie kosztów" 10 000 zł

2. Lista płac – wynagrodzenia pracowników etatowych związanych z udoskonalaniem produktu:

a) wynagrodzenia

Wn „Wynagrodzenia" 20 000 zł

Ma „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń" 20 000 zł

b) składki na ubezpieczenia społeczne pokrywane przez pracodawcę

Wn „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" 5000 zł

Ma „Rozrachunki publicznoprawne" 5000 zł

c) ujęcie kosztów wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych w rozliczeniach międzyokresowych:

Wn „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" 25 000 zł

Ma „Rozliczenie kosztów" 25 000 zł

3. Faktura VAT od kontrahenta za zakupione materiały

a) kwota brutto faktury

Wn „Rozliczenie zakupu" 18 450 zł

Ma „Rozrachunki z dostawcami" 18 450 zł

b) ujęcie w kosztach rodzajowych

Wn „Zużycie materiałów i energii" 15 000 zł

Wn „VAT naliczony" 3450 zł

Ma „Rozliczenie zakupu" 18 450 zł

c) ujęcie kosztów zużycia materiałów jako rozliczenia międzyokresowe:

Wn „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" 15 000 zł

Ma „Rozliczenie kosztów" 15 000 zł

Ewidencja po zakończeniu prac rozwojowych:

4. W przypadku:

a) podjęcia decyzji o produkcji udoskonalonego wyrobu – przeniesienie kosztów prac rozwojowych z pozycji rozliczenia międzyokresowe do pozycji wartości niematerialne i prawne: 50 000 zł (10 000+25 000+15 000)

Wn „Wartości niematerialne i prawne" 50 000 zł

Ma „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" 50 000 zł

b) podjęcia decyzji o niewdrożeniu prac rozwojowych – przeniesienie kosztów prac rozwojowych z pozycji rozliczenia międzyokresowe do pozycji pozostałe koszty operacyjne: 50 000 zł (10 000+25 000+15 000)

Wn „Pozostałe koszty operacyjne" 50 000 zł

Ma „Czynne rozliczenia międzyokresowe" 50 000 zł

Autorka jest asystentem biegłego rewidenta