Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 23 w wersji obowiązującej do końca 2008 r. dawał spółkom możliwość wyboru w polityce rachunkowości jednej z dwóch metod ewidencjonowania kosztów finansowania zewnętrznego dotyczących aktywów dostosowywanych, czyli wymagających znacznego czasu, aby przygotować je do zamierzonego i zgodnego z przeznaczeniem użytkowania lub sprzedaży.
Podejście wzorcowe nakazywało ujmowanie ich w rachunku zysków i strat. Dopuszczalne było jednak również aktywowanie tych kosztów (podejście alternatywne).
Od 1 stycznia 2009 weszła w życie zmiana MSR 23, która wyeliminowała możliwość ujmowania kosztów finansowania zewnętrznego w momencie ich poniesienia. Wszystkie koszty, które są bezpośrednio związane z nabyciem, budową lub wytworzeniem tzw. aktywów dostosowywanych, muszą więc być aktywowane, jako element ceny nabycia lub kosztu wytworzenia.
Trzeba jednak pamiętać, że podlegają one kapitalizacji tylko wtedy, gdy jest prawdopodobne, że ich poniesienie przyniesie firmie przyszłe korzyści ekonomiczne i można je wiarygodnie wycenić. Niespełniające tych warunków koszty finansowania zewnętrznego zmniejszają wynik finansowy w momencie poniesienia.
Ujednolicanie standardów
Główną przesłanką wprowadzenia zmian do standardu był przeprowadzany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) oraz Radę Amerykańskich Standardów Rachunkowości (FASB) proces konwergencji, czyli ujednolicania standardów MSSF oraz US GAAP.
Zmiany do MSR 23 nie zniosły jednak wszystkich różnic, a jedynie wyeliminowały najważniejsze z nich. Nadal istnieją różnice definicji kosztów finansowania zewnętrznego i dostosowywanych aktywów.
Dla inwestorów i innych użytkowników sprawozdań finansowych eliminacja opcji ujmowania kosztów finansowania w rachunku zysków i start niewątpliwie zwiększyła porównywalność sprawozdań finansowych.
Aktywowanie kosztów finansowania zewnętrznego dotyczących dostosowywanych aktywów prowadzi do powstania pytań dotyczących zagadnień praktycznych, np.
- co to są dostosowywane aktywa,
- jakie kredyty i pożyczki należy uwzględnić,
- przez jaki okres spółka powinna aktywować koszty.
Co to są aktywa dostosowywane
Pierwszym etapem, przed którym staje kierownictwo spółki, jest identyfikacja dostosowywanych aktywów. Zgodnie z ich definicją chodzi o aktywa, które wymagają znacznego czasu, aby przygotować je do zamierzonego i zgodnego z przeznaczeniem użytkowania lub sprzedaży. Są to na przykład wytwarzane we własnym zakresie budynki, maszyny lub oprogramowanie.
MSR 23 ma zastosowanie wyłącznie do aktywów, które wycenia się według kosztu wytworzenia lub ceny nabycia. Nie stosuje się go więc do aktywów wycenianych według wartości godziwej (np. nieruchomości inwestycyjnych).
Standard nie dotyczy także zapasów produkowanych w sposób rutynowy lub w dużych ilościach w sposób powtarzalny. Jako przykład takich zapasów MSR 23 wymienia whisky i wino.
Do dostosowywanych składników aktywów nie wolno nam także zaliczyć aktywów finansowych i aktywów, które są gotowe do zamierzonego użytkowania lub do sprzedaży z chwilą ich nabycia. Stąd np. wszelkie koszty finansowania poniesionego na zakup udziałów lub akcji należy bezpośrednio odnieść w rachunek zysków i strat.
Które kwoty wchodzą w grę
Kolejnym zadaniem władz spółki jest określenie właściwych kosztów finansowania zewnętrznego. Zgodnie z MSR 23 chodzi o koszty, których można by uniknąć, gdyby spółka nie ponosiła wydatków związanych z nabyciem, budową lub wytworzeniem dostosowywanego składnika aktywów.
Mogą to być koszty związane zarówno z finansowaniem zaciągniętym w celu budowy konkretnego zadania inwestycyjnego, jak i te związane z finansowaniem bez określonego celu, ale dotyczące utrzymania wyższego salda finansowania niż konieczne dla zapewnienia działalności operacyjnej. Do kosztów tych zaliczyć możemy m.in.
- koszty odsetek z tytułu kredytów lub pożyczek;
- amortyzację dyskonta lub premii z tytułu kredytów lub pożyczek;
- amortyzację kosztów poniesionych w związku z uzyskaniem kredytów lub pożyczek;
- koszty finansowe z tytułu umów leasingu finansowego oraz
- różnice kursowe powstałe z tytułu kredytów lub pożyczek w walutach obcych, w zakresie, w jakim uznaje się je za korektę kosztów odsetek (różnica między ewentualnymi kosztami, które byłyby poniesione w przypadku kredytu w walucie kraju siedziby firmy, a kosztami faktycznymi związanymi z zaciągniętym kredytem w walucie obcej).
W przypadku kredytów celowych koszty finansowania zewnętrznego, które podlegają kapitalizacji, wylicza się przez ustalenie kwoty faktycznie poniesionych kosztów w związku z danym kredytem w danym okresie, pomniejszonych o ewentualne przychody z inwestycji z tytułu czasowego zainwestowania tych kredytów.
W sytuacji gdy spółka korzysta z kredytów i pożyczek ogólnych, kwotę aktywowanych kosztów finansowania zewnętrznego ustala się przez zastosowanie stopy kapitalizacji. Jest to średnia ważona kosztów finansowania zewnętrznego dotycząca kredytów i pożyczek, które pozostawały do spłaty w ciągu danego okresu (z wyjątkiem kredytów i pożyczek zaciągniętych konkretnie w celu uzyskania dostosowywanego składnika aktywów).
Przykład
2 stycznia 2010 spółka ogrodnicza Orchidea rozpoczęła budowę budynku administracyjnego o wartości 3 mln zł. Budynek ten został oddany do użytkowania 30 czerwca 2011.
W okresie budowy spółka dysponowała następującymi źródłami finansowania:
1. Kredyt długoterminowy w kwocie 1,5 mln zł, oprocentowany rocznie 6 proc.; został zaciągnięty 2 stycznia 2010 specjalnie na tę budowę;
2. Dwa kredyty na finansowanie bieżącej działalności:
a) kredyt oprocentowany rocznie 7-proc. stawką, przy zadłużeniu na 30 czerwca 2011 – w wysokości 600 tys. zł, z którego spółka 1 lutego 2011 – na cele budowy wykorzystała 400 tys. zł,
b) kredyt oprocentowany rocznie 8-proc. stawką przy zadłużeniu na 30 czerwca 2011 w wysokości 400 tys. zł, z którego spółka 1 kwietnia 2011 na cele budowy wykorzystała 200 tys. zł.
W takiej sytuacji koszty finansowania zewnętrznego w 2011 r. wynoszą:
1. Podlegające aktywowaniu odsetki od kredytu inwestycyjnego za okres od 2 stycznia do 30 czerwca 2011 (czyli za sześć miesięcy)
(1,5 mln zł x 6 proc.) : 12 x 6 = 45 tys. zł
2. Koszty finansowania zewnętrznego z pozostałych źródeł podlegające aktywowaniu:
a) ogół kosztów finansowania zewnętrznego zaciągniętych w okresie budowy na cele inne niż budowa środka trwałego 1 mln zł (600 tys. + 400 tys.)
b) średnia ważona stopa
kapitalizacji 7,4 proc.
[7 proc. x (600 tys. : 1 mln zł) + 8 proc. x (400 tys. : 1 mln zł] x 100
c) koszty finansowania zewnętrznego budowy środka trwałego z pozostałych źródeł
(400 tys. x 7,4 proc. x 5 : 12) + (200 tys. x 7,4 proc.) x 3 : 12) = 16 033 zł
3. Łączna kwota kosztów finansowania zewnętrznego podlegająca aktywowaniu wynosi więc
45 000 zł + 16 033 zł = 61 033 zł
Wstrzymanie prac
Kapitalizację kosztów można rozpocząć pod warunkiem spełnienia łącznie kilku warunków. Po pierwsze, muszą zostać poniesione nakłady na budowę lub przygotowanie danego składnika aktywów oraz koszty finansowania zewnętrznego. Po drugie, w toku muszą być działania niezbędne do sprzedaży lub przyszłego użytkowania aktywa. W razie zawieszenia działań na dłuższy czas jednostka zawiesza aktywowanie kosztów finansowania zewnętrznego.
W praktyce przyjmuje się, że kilkumiesięczne wstrzymanie prac związanych z daną inwestycją jest przesłanką zaprzestania aktywowania kosztów. Każdorazowo jednak powinna być to decyzja kierownictwa spółki, w tym służb technicznych mających wiedzę dotyczącą harmonogramów prac i przyczyn ewentualnych opóźnień.
Należy zaznaczyć, że aktywowanie kosztów nie powinno zostać wstrzymane, gdy w danym okresie prowadzone są istotne prace techniczne i administracyjne oraz gdy opóźnienie stanowi niezbędną część procesu przygotowania aktywów do ich zamierzonego sposobu użytkowania lub do sprzedaży.
Zakończenie aktywowania kosztów finansowania następuje, gdy dostosowywany składnik aktywów jest gotowy do zamierzonego przez spółkę użytkowania lub sprzedaży, mimo że rutynowe prace administracyjne mogą trwać nadal.
Przykład
W styczniu 2010 Spółka Polskie Promy zamówiła w stoczni dwa promy, które mają być dostarczone w latach 2012 – 2013. Budowa drugiego promu nastąpi po dostarczeniu spółce pierwszego statku i jego odbiorze technicznym.
Za każdy prom w marcu 2010 została zapłacona zaliczka. Kolejne raty płatności dla stoczni zostały ustalone w umowie zgodnie z harmonogramem przekazania promów. Budowę promów Spółka Polskie Promy w całości finansuje kredytem bankowym. Budowa pierwszego promu rozpoczęła się w lipcu 2010.
Czy koszty finansowania poniesione przez Spółkę Polskie Promy mogą być kapitalizowane? Jeżeli tak, to kiedy należy rozpocząć kapitalizację?
Prom z pewnością jest dostosowywanym składnikiem aktywów. Jego budowa trwać będzie przez znaczny czas. Koszty finansowania zewnętrznego poniesione przez Spółkę Polskie Promy mogą więc zostać kapitalizowane.
Spółka Polskie Promy poniosła nakłady na dostosowywany składnik aktywów przez wpłatę zaliczki na budowę dwóch promów. Poniosła również koszty finansowania, jako że zaciągnięto już kredyt bankowy.
Kapitalizację kosztów finansowania zewnętrznego można zacząć w momencie, gdy stocznia rozpoczyna budowę. Budowa rozpoczęła się w lipcu 2010, ale dotyczy tylko jednego promu.
Koszty finansowania zewnętrznego odnoszące się do pierwszego promu mogą być więc kapitalizowane od lipca 2010. Koszty finansowania zewnętrznego poniesione w związku z drugim promem do czasu rozpoczęcia jego budowy powinny obciążyć rachunek zysków i strat. -
Autorka jest zastępcą dyrektora ds. konsolidacji i polityki rachunkowości w Business Support Solution SA
Zobacz więcej w serwisie:
»
»
»
»
»
»
»
»
»
