Akredytywa polega na wyodrębnieniu (zarezerwowaniu) przez bank dłużnika środków na jego rachunku i przekazaniu ich do banku wierzyciela (dostawcy), w celu zapłaty za spełnione przez dostawcę świadczenie.
Jest stosowana zarówno w obrocie krajowym, jak i zagranicznym. Stosowanych jest wiele rodzajów akredytywy. Mechanizm ich działania jest jednak podobny.
Z uwagi na termin zapłaty wyróżniamy akredytywę potwierdzoną i niepotwierdzoną.
Przy tej pierwszej bank pośredniczący, po zbadaniu przedłożonych mu dokumentów, wypłaca określą kwotę na rzecz beneficjenta. Przy akredytywie niepotwierdzonej bank pośredniczący jedynie przekazuje dokumenty do banku nabywcy (importera).
Jakie dane trzeba podać
Akredytywa jest upoważnieniem wystawionym przez odbiorcę towaru do zablokowania odpowiedniej kwoty jego środków pieniężnych, na określony czas, na rzecz wskazanego dostawcy.
Jest to dla dostawcy zabezpieczenie terminowej zapłaty, gdy wywiąże się z warunków umowy. Uczestnikami akredytywy są:
• zleceniodawca (importer/kupujący),
• bank otwierający akredytywę,
• bank pośredniczący,
• beneficjent (eksporter/sprzedający).
Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy Prawo bankowe bank otwierający akredytywę, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu, może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej, po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie (akredytywa dokumentowa).
Akredytywa dokumentowa musi zawierać m.in.
• nazwę i adres zleceniodawcy i beneficjenta,
• kwotę i walutę akredytywy,
• termin ważności akredytywy oraz opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjent jest uprawniony do żądania wypłaty.
W myśl art. 86 ust. 1 ustawy Prawo bankowe bank otwierający akredytywę działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu, może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku, że zwróci kwoty wypłacone beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank (akredytywa pieniężna).
Akredytywa pieniężna powinna zawierać m.in. nazwę i adres osoby upoważnionej do dokonywania wypłat, kwotę i walutę akredytywy oraz termin jej ważności.
Akredytywę otwiera bank na polecenie zleceniodawcy, wyodrębniając na jego rachunku określoną kwotę lub udzielając mu kredytu. Sprzedający przedstawia odpowiednie dokumenty w banku pośredniczącym, który jest upoważniony do stwierdzenia zgodności tych dokumentów z warunkami akredytywy.
Bank otwierający przekazuje środki pieniężne z rachunku kupującego (importera) do banku pośredniczącego, który wypłaca je sprzedającemu (eksporterowi) po spełnieniu przez niego warunków umowy.
Akredytywa jest to zatem zdeponowanie na osobnym, wydzielonym koncie bankowym środków przeznaczonych dla wskazanego wierzyciela, które otrzymuje on po spełnieniu określonych warunków.
Potrzebny wniosek nabywcy
Podstawą do otwarcia akredytywy jest wniosek złożony przez kupującego (importera) towar lub usługę do banku, w którym ma rachunek lub zaciągnął kredyt i za pośrednictwem którego dokonywane są płatności.
Określone płatności są rozliczane za pomocą akredytywy przez bank prowadzący rachunek wierzyciela w formie bezgotówkowej z wyodrębnionych na ten cel środków.
Odbiorca (dłużnik) uzależnia zapłatę od spełnienia określonego świadczenia przez dostawcę. Zapłata następuje, gdy dostawca złoży dokumenty stwierdzające wykonanie dostawy. Po zapłacie następuje zamknięcie akredytywy, a niewykorzystane środki wracają na rachunek bieżący dłużnika.
Na których kontach
Do ewidencji środków pieniężnych wydzielonych z rachunku (zazwyczaj bieżącego) służy konto134 „Akredytywy”. Po stronie Wn księgowane są tam wpływy środków pieniężnych zgodnie ze zrealizowaną przez bank dyspozycją.
Po stronie Ma ewidencjonujemy wykorzystanie środków na pokrycie płatności na rzecz kontrahentów, dla których akredytywa została otwarta, oraz zwrot pozostałości.
Na przybliżoną kwotę
Akredytywę można otworzyć na konkretną kwotę lub na tzw. przybliżoną kwotę, z tolerancją do 10 proc. Wynika to z praktyki banków i ich uregulowań wewnętrznych. Tolerancja określa, w jakim stopniu dozwolona jest zmiana kwoty zobowiązania, w związku z którym nastąpiło otwarcie akredytywy. Wówczas w dokumentacji bankowej przed kwotą wpisuje się „około”.
Podobnie można postąpić w przypadku określania ilości towaru, którego dostawę zabezpiecza akredytywa. Ewidencja księgowa rozliczenia akredytywy przeprowadzana jest na podstawie wyciągów bankowych.
Przykład
Spółka Art-Styl zleciła wykonanie remontu studia projektowego firmie remontowej Budrem.
Koszty remontu określono na 9000 zł i na taką kwotę zawarto z Budremem umowę akredytywy. Art-Styl jest podatnikiem VAT.
Ewidencja w księgach Art-Stylu:
• Wyciąg bankowy – otwarcie akredytywy – 9000 zł
Wn
konto 134 „Akredytywy”
Ma
konto 131 „Rachunek bieżący”
• Faktura VAT za remont – 8610 zł
Wn
konto „Usługi obce” 7000 zł (wartość netto)
Wn
konto „VAT naliczony” 1610 zł (23 proc. VAT)
Ma
konto „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” 8610 zł (wartość brutto)
• Wyciąg bankowy – zapłata za remont (8610 zł)
Wn
konto „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”
Ma
konto 134 „Akredytywy”
Wyciąg bankowy – zamknięcie akredytywy (390 zł)
Wn
konta „Rachunek bieżący”
Ma
konta „Akredytywy”
Akredytywę na rzecz kontrahenta zagranicznego najlepiej utworzyć w ramach posiadanego rachunku walutowego. Otwarcie akredytywy powoduje przesunięcie środków z jednego rachunku bankowego na drugi.
Oznacza to, że w ramach posiadanego rachunku walutowego należy przenieść określoną sumę pieniędzy na wyodrębniony rachunek walutowy akredytywy. Przekazanie waluty pomiędzy rachunkami walutowymi następuje według kursu, jaki zastosowano do wyceny wpływu danej waluty.
Wartość waluty zgromadzonej na rachunku pozostaje zatem taka sama. W tej sytuacji nie powstaną różnice kursowe. Pojawią się one dopiero w chwili uregulowania zobowiązania. Inaczej jest w razie przesunięcia środków z rachunku walutowego na złotowy.
Operacja taka traktowana jest tak jak odsprzedaż waluty bankowi, co skutkuje koniecznością jej wyceny.
Przykład
Spółka utworzyła akredytywę w walucie obcej na przyszłą dostawę od kontrahenta zagranicznego. Z konta walutowego przekazano na wyodrębniony rachunek akredytywy 10 tys. euro.
Przesunięcie tych środków nastąpiło po kursie 3,95 zł/euro.
10 000 euro x 3,95 zł/euro = 39 500 zł
Ewidencja księgowa (numeracja kont w zależności od przyjętej przez firmę polityki rachunkowości):
• Utworzenie akredytywy (WB) – przesunięcie środków pieniężnych z konta walutowego na rachunek akredytywy (39 500 zł)
Wn
„Rachunek walutowy” (w analityce „Akredytywa”)
Ma
„Rachunek walutowy” (w analityce „Bieżący rachunek walutowy”)
• Faktura od dostawcy zagranicznego (10 000 euro).
Kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu wynosi 3,98 zł/euro (10 000 euro x 3,98 zł/euro = 39 800 zł)
Wn
„Rozliczenie zakupu”
Ma
„Rozrachunki z dostawcami”
• Przelew środków pieniężnych z konta akredytywy na rachunek wierzyciela. Kurs sprzedaży banku wynosi 3,96 zł/euro (10 000 euro x 3,96 zł/euro = 39 600 zł)
Wn
„Rozrachunki z dostawcami”
Ma
„Rachunek walutowy” (w analityce „Akredytywa”)
• Ustalenie różnic kursowych. W stosunku do zobowiązania powstały dodatnie różnice kursowe
10 000 euro x (3,98 – 3,96) = 200 zł
Wn
„Rozrachunki z dostawcami”
Ma
„Przychody finansowe”
• Rozliczenie różnic kursowych od własnych środków pieniężnych
10 000 euro x (3,96 – 3,95) = 100 zł
Wn
„Rachunek walutowy” (w analityce „Akredytywa”)
Ma
„Przychody finansowe”
• W związku z otwarciem akredytywy spółka poniosła dodatkowe koszty w wysokości100 euro.
Kurs sprzedaży banku wynosi 3,99 zł/euro (100 euro x 3,99 zł/euro = 399 zł)
Wn
„Koszty finansowe”
Ma
„Rachunek walutowy” (w analityce „Bieżący rachunek walutowy”)
• Różnice kursowe od rozchodu środków zgromadzonych na bieżącym rachunku walutowym.
Kurs historyczny 3,95 zł/euro.
Powstały dodatnie różnice kursowe 100 euro x (3,99 – 3,95) = 4 zł
Wn
„Rachunek walutowy” (w analityce „Bieżący rachunek walutowy”)
Ma
„Przychody finansowe”
Sposób księgowania
Ewidencja operacji gospodarczych na koncie nr 134 „Akredytywy” powinna wyglądać tak:
Wn konto 134 „Akredytywy”
Ma konto 131 „Bieżący rachunek bankowy”
Wn konto 134 „Akredytywy”
Ma konto 755 „Inne przychody finansowe”
Wn konto 213 „Rozrachunki z tytułu dostaw i usług”
Ma konto 134 „Akredytywy”
Wn konto 131 „Bieżący rachunek bankowy”
Ma konto 134 „Akredytywy”
Wn konto 759 „Inne koszty finansowe”
Ma konto 134 „Akredytywy”
Czytaj też:
» Dobra Firma » Podatki i księgi » Księgowość » Księgi i sprawozdania » Aktywa i pasywa