Małe firmy często zostawiają decyzję dotyczącą wyboru biegłego rewidenta, który zbada sprawozdanie finansowe, na koniec roku. Zdarza się nawet, że dopiero po sporządzeniu sprawozdania zdają sobie sprawę, że powinno ono zostać zweryfikowane przez audytora. Wtedy mogą pojawić się już problemy. Ustawa o rachunkowości nakazuje bowiem zawrzeć umowę z biegłym rewidentem w terminie umożliwiającym mu udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych. Dlatego z decyzją tą nie należy nadmiernie zwlekać.

[srodtytul]Spółki akcyjne bez wyjątków[/srodtytul]

Ustawa o rachunkowości dzieli firmy na dwie grupy. Pierwsza to jednostki, które muszą co roku badać sprawozdania finansowe bez względu na wysokość obrotów, sumę aktywów i wielkość zatrudnienia. Są to przede wszystkim spółki akcyjne (z wyjątkiem będących na dzień bilansowy w organizacji). Do tej grupy należą także: banki i zakłady ubezpieczeń, jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi i przepisów o funduszach inwestycyjnych, fundusze emerytalne.

[srodtytul]Kto musi sprawdzić limity[/srodtytul]

Pozostałe firmy, czyli przede wszystkim spółki cywilne, jawne i z o.o., muszą poddać sprawozdanie finansowe badaniu, tylko jeśli w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro,

- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.

Ustawa o rachunkowości nakazuje przeliczać wielkości wyrażone w euro po średnim kursie ustalonym przez Narodowy Bank Polski, na dzień bilansowy. W ostatnim dniu 2007 roku obowiązywał kurs 3,5820 zł za euro. Oznacza to, że równowartość 2,5 mln euro wynosi 8 955 000 zł. Kwota 5 mln euro przeliczona na złote to 17 910 000 zł. Limity te są niższe od obowiązujących przed rokiem.

Trzeba pamiętać, że kwoty te obowiązują tylko w firmach, w których rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym. Pozostałe muszą samodzielnie przeliczyć limity na złote według kursu obowiązującego na ich dzień bilansowy. Ustawa o rachunkowości nie precyzuje zasad obliczania średniorocznego zatrudnienia. Należy je ustalić w dokumencie opisującym zasady rachunkowości każdego przedsiębiorstwa, czyli tzw. polityce rachunkowości.

Warto podkreślić, że obliczając wysokość sprzedaży zobowiązującą do badania sprawozdania, należy uwzględnić tylko przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych. Nie bierze się więc pod uwagę m.in. przychodów ze sprzedaży środków trwałych lub innych pozostałych przychodów operacyjnych.

[srodtytul]Kto wybiera biegłego[/srodtytul]

Audytora wybiera organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe, chyba że statut, umowa lub przepisy mówią inaczej. W wyborze tym nie powinien uczestniczyć zarząd. To dlatego, że jednym z celów badania sprawozdania finansowego jest sprawdzenie, czy wywiązuje się z nałożonych na niego obowiązków. Zarząd jednostki jest bowiem odpowiedzialny za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości.

Wybór audytora nie może być dowolny. Badanie może przeprowadzić tylko biegły rewident spełniający warunki do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii. Bezstronność i niezależność nie jest zachowana, gdy biegły rewident:

- posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w firmie lub w jednostce z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej (nie dotyczy to udziału w spółdzielni mieszkaniowej),

- jest lub był w ostatnich trzech latach przedstawicielem prawnym (pełnomocnikiem), członkiem organów nadzorczych bądź zarządzających lub pracownikiem jednostki albo jednostki z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej,

- w ostatnich trzech latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, sporządzaniu sprawozdania finansowego stanowiącego przedmiot badania,

- osiągnął chociażby w jednym roku w ciągu ostatnich pięciu lat co najmniej połowę przychodu rocznego z tytułu świadczenia usług na rzecz danej jednostki, jednostki wobec niej dominującej lub jednostek z nią stowarzyszonych, jednostek od niej zależnych lub współzależnych (nie dotyczy to pierwszego roku działalności biegłego rewidenta),

- jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej do drugiego stopnia lub jest związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z osobą zarządzającą lub będącą w organach nadzorczych jednostki albo zatrudnia przy prowadzeniu badania takie osoby,

- z innych powodów nie może sporządzić bezstronnej i niezależnej opinii.Badanie przeprowadzone przez osobę niespełniającą tych kryteriów lub wybraną przez nieuprawniony podmiot jest nieważne z mocy prawa. Ma to dalsze bardzo poważne konsekwencje. Firmy zobowiązane do poddania sprawozdania badaniu mogą bowiem podzielić wynik finansowy dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego poprzedzonego wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii. Podział bez spełnienia tego warunku także jest nieważny z mocy prawa.

[ramka][b]GPP>radzi[/b]

Wydatki poniesione na badanie sprawozdania finansowego są kosztem uzyskania przychodów. Organy podatkowe akceptują je jako koszt także w sytuacji, gdy na firmie nie ciążył obowiązek zawarcia umowy z biegłym rewidentem.[/ramka]

[ramka][b]Zarząd musi pomagać[/b]

Kierownik badanej jednostki zapewnia udostępnienie biegłemu rewidentowi ksiąg rachunkowych i dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń niezbędnych do wydania opinii o badanym sprawozdaniu finansowym.[/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora

k.pilat@rp.pl[/i]