– Jesteśmy spółką działającą w sektorze TMT (technologia, media, komunikacja) i sporządzamy sprawozdanie finansowe według międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej. Zarząd zaplanował przeprowadzenie inwestycji w infrastrukturę telekomunikacyjną.

Na ten cel spółka zaciągnęła kredyt inwestycyjny w banku. Ma też kredyt w rachunku bieżącym finansujący działalność operacyjną i pożyczkę od spółki matki. Jak rozliczyć (w jakiej wysokości skapitalizować) koszty związane z tymi pożyczkami i kredytami?

– pyta czytelnik .

Kwestie związane z kapitalizacją kosztów finansowania zewnętrznego reguluje Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 23 (MSR 23), znowelizowany w marcu 2007 r. W sprawozdaniach za rok obrotowy rozpoczynający się 1 stycznia 2009 r. i później nie ma już możliwości ujmowania kosztów finansowania zewnętrznego bezpośrednio w rachunku zysków i strat, jak to było przed nowelizacją.

W myśl głównej zasady MSR 23 koszty finansowania zewnętrznego, które można bezpośrednio przyporządkować nabyciu, budowie lub wytworzeniu dostosowywanego składnika aktywów, są częścią ceny nabycia lub kosztu wytworzenia tego składnika.

Pozostałe koszty finansowania zewnętrznego są ujmowane jako koszt okresu, którego dotyczą.

Kosztami finansowania zewnętrznego, które można bezpośrednio przyporządkować nabyciu, budowie lub wytworzeniu dostosowywanego składnika aktywów, są te, których można było uniknąć, gdyby nie zostały poniesione nakłady na dostosowywany składnik aktywów.

Jeżeli spółka pożycza środki finansowe specjalnie w celu finansowania pozyskania określonego dostosowywanego składnika aktywów, koszty finansowania zewnętrznego odnoszące się bezpośrednio do tego składnika aktywów („celowe koszty finansowania zewnętrznego”) można z łatwością określić.

Trudność sprawiać może określenie bezpośredniego związku między określonym zobowiązaniem a dostosowywanym składnikiem aktywów i ustalenie na tej podstawie, jakich pożyczek i kredytów można było uniknąć.

W stopniu, w jakim spółka pożycza środki bez ściśle określonego celu („niecelowe koszty finansowania zewnętrznego”) a następnie przeznacza je na sfinansowanie pozyskania dostosowywanego składnika aktywów, określa kwotę kosztów finansowania zewnętrznego, które mogą być aktywowane, przez zastosowanie stopy kapitalizacji do nakładów poniesionych na ten składnik aktywów.

Stopa kapitalizacji stanowi średnią ważoną stopę wszystkich kosztów finansowania zewnętrznego dotyczących pożyczek i kredytów zaciągniętych w danym okresie, innych niż pożyczki i kredyty zaciągnięte specjalnie w celu pozyskania określonego dostosowywanego składnika aktywów.

Kwota kosztów finansowania zewnętrznego aktywowanych w danym okresie nie może przekraczać kwoty kosztów finansowania zewnętrznego poniesionych w tym okresie.

Aktywowanie kosztów finansowania zewnętrznego (w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia dostosowywanego składnika aktywów) należy rozpocząć w dniu, w którym spółka pierwszy raz spełnia wszystkie poniższe warunki:

- ponosi nakłady na składnik aktywów,

- ponosi koszty finansowania zewnętrznego oraz

- podejmuje działania niezbędne do przygotowania składnika aktywów do jego zamierzonego użytkowania lub sprzedaży.

Aktywowanie zawieszamy, jeżeli w dłuższym okresie zostaną zawieszone prace związane z wytwarzaniem dostosowywanego składnika aktywów.

Aktywowania zaprzestajemy wówczas, gdy zasadniczo wszystkie działania niezbędne do przygotowania dostosowywanego składnika aktywów do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży są zakończone.

Podstawą do aktywacji kosztów finansowych są tzw. nakłady inwestycyjne netto, czyli pozycje majątkowe będące w trakcie realizacji, które nie są finansowane poprzez wykorzysta-nie zobowiązań inwestycyjnych (zobowiązań wobec dostawców z tytułu prowadzonych inwestycji), lecz za pomocą innych źródeł finansowania zewnętrznego, np. zaciągnięcie kredytu lub przez emisję dłużnych papierów wartościowych, które spełniają definicję dostosowywanych składników aktywów.

Należy ustalić stan nakładów inwestycyjnych na koniec każdego miesiąca, czyli miesięczne salda wartości środków trwałych w budowie.

Następnie trzeba odjąć od ustalonych wartości miesięcznych stanów nakładów inwestycyjnych wartość stanu zobowiązań inwestycyjnych na koniec poszczególnych miesięcy. W ten sposób ustalone zostaną aktywa netto do rozliczania kosztów finansowych.

Przy ustalaniu salda nakładów inwestycyjnych na koniec miesiąca trzeba pomniejszyć je o wartość zadań okresowo wstrzymanych (dla nich nie kapitalizuje się odsetek), natomiast przy ustalaniu wartości zobowiązań inwestycyjnych na koniec miesiąca należy je pomniejszyć o zobowiązania wobec zadań już rozliczonych na środki trwałe i dotyczących wstrzymanych inwestycji.

W razie korzystania z kilku zewnętrznych źródeł finansowania – tak jak w wypadku czytelnika – należy ustalić średnioważony koszt kapitału zewnętrznego (WACC) dla zewnętrznych, niecelowych źródeł finansowania.

Jeśli jest to możliwe, należy ustalić kolejność źródeł, z których finansowane są nakłady inwestycyjne i zgodnie z tą kolejnością aktywować ich koszty.

Jeśli możliwe jest przypisanie danego źródła finansowania do konkretnej inwestycji (np. kredyt zaciągnięty specjalnie na jej realizację), wówczas inwestycja taka powinna być obciążana odsetkami od danego finansowania, a pozostała część inwestycji średnioważonym kosztem kapitału zewnętrznego, ustalonym z pominięciem specyficznych źródeł finansowania przypisanych do konkretnych zadań inwestycyjnych.

Jeżeli natomiast nie jest możliwe przypisanie danych źródeł finansowania do konkretnych inwestycji, wówczas wysokość aktywowanych kosztów finansowych w odniesieniu do całości nakładów inwestycyjnych ustala się za pomocą średnioważonego kosztu finansowania zewnętrznego, czyli tak, jak to opisałem wyżej.

Jeśli spółka ustala stan środków trwałych w budowie w sposób uproszczony – czyli na koniec każdego miesiąca – należałoby się upewnić, czy istotne wartościowo zadanie nie zostało rozliczone (zamknięte i oddane na środki trwałe) w trakcie miesiąca.

W takim wypadku należałoby proporcjonalnie doliczyć koszty finansowe także za te dni danego miesiąca, w których zadanie było jeszcze realizowane.

Ponadto należy pamiętać, że w przypadku częściowego rozliczania inwestycji, nawet dla celowych źródeł finansowania zewnętrznego (czyli, tak jak w pytaniu, kredytu inwestycyjnego), kwota kapitalizowana powinna odpowiadać proporcji kwoty inwestycji, która pozostała do rozliczenia do całej wartości inwestycji.

W przeciwnym razie może się zdarzyć, że kwota odsetek do kapitalizacji przekroczy wartość inwestycji.

Co więcej, po rozliczeniu całej inwestycji koszty finansowe związane z zaciągniętym na ten cel kredytem inwestycyjnym, które są ponoszone w następnych okresach, powinny trafiać do puli niecelowych kosztów finansowania zewnętrznego i być rozliczane za pomocą średnioważonego kosztu finansowania zewnętrznego, gdy spółka posiada inne inwestycje klasyfikowane jako dostosowywany składnik aktywów.

Graniczną kwotą możliwą do aktywowania jest wartość prowadzonych inwestycji pomnożona przez średnioważony koszt finansowania zewnętrznego.

Należy przyjąć założenie, że spółka mogłaby spłacić kredyt, gdyby nie kolejne inwestycje, w związku z tym koszty odsetek od kredytu należy potraktować jako koszty, których można by uniknąć, gdyby nie kontynuowane inwestycje, przez co kwalifikują się do kapitalizacji.

Oczywiście przyjęte rozwiązanie powinno wynikać z polityki rachunkowości stosowanej przez spółkę.

Dostosowywany składnik aktywów jest to taki składnik aktywów, który wymaga znacznego czasu niezbędnego do przygotowania go do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży.

Standard nie określa precyzyjnie, jaki okres można uznać za znaczący, w związku z czym powinien być ustalony indywidualnie w każdej firmie i zapisany w polityce rachunkowości.

Okres 12 miesięcy lub dłuższy można rozważyć jako znaczący, jednak okresy krótsze także mogą zostać uznane za znaczące, zależnie od okoliczności.

Dostosowywanym składnikiem aktywów mogą być:

- zapasy,

- instalacje fabryczne,

- instalacje wytwarzające energię,

- wartości niematerialne,

- nieruchomości inwestycyjne.

Nie można uznać za dostosowywany składnik aktywów np. gotowych środków trwałych czy gotowych zapasów ze względu na to, że nie trzeba ich przygotowywać do użytkowania w dłuższym okresie.

Koszty finansowania zewnętrznego są to odsetki i inne koszty ponoszone przez jednostkę w związku z pożyczeniem środków finansowych.

Mogą się na nie składać:

- odsetki i inne koszty od kredytów i pożyczek, liczone metodą efektywnej stopy procentowej,

- koszty finansowe z tytułu umów leasingu finansowego, ujmowanych zgodnie z MSR 17 Leasing, oraz

- różnice kursowe powstające w związku z pożyczkami i kredytami w walucie obcej w stopniu, w jakim są uznawane za korektę kosztów odsetek.

Autor jest ekspertem w dziale audytu firmy Deloitte