[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C4D974F1FF1A718DEDF174AA6983D419?n=1&id=324433&wid=347265]Ustawa o rachunkowości [/link]dzieli wszystkie podmioty na te dwie grupy. Należące do pierwszej grupy muszą bezwzględnie poddać swoje sprawozdanie badaniu. Są to:

- spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,

- banki, zakłady ubezpieczeń oraz zakłady reasekuracji,

- jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,

- jednostki działające na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Pozostałe podmioty nie zawsze muszą zawierać umowę z biegłym rewidentem. Aby to ustalić, powinny sprawdzić, czy przekraczają limity określone w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości. Przepis ten ma zastosowanie m.in. do spółek cywilnych, jawnych i z ograniczoną odpowiedzialnością oraz do firm prowadzonych przez osoby fizyczne.

Zgodnie z nim podmioty te powinny zapewnić weryfikację sprawozdania, jeśli w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro,

- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o rachunkowości kwoty w euro przelicza się na walutę polską po średnim kursie, ogłoszonym przez NPB na dzień bilansowy.

[b] Dla firm, których rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym, limity zobowiązujące do poddania sprawozdania za 2010 r. badaniu wynoszą odpowiednio 10 270 500 zł (2 500 000 euro) i 20 541 000 zł (5 000 000 euro).[/b]

Obliczając wysokość sprzedaży zobowiązującą do podpisania umowy z audytorem, należy uwzględnić tylko przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych. Nie bierze się więc pod uwagę m.in. przychodów ze sprzedaży środków trwałych lub innych pozostałych przychodów operacyjnych.

Ustawa o rachunkowości nakłada [b]obowiązek badania także sprawozdań finansowych spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie[/b], a także roczne sprawozdań finansowych jednostek sporządzonych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości.

[srodtytul]Kto wybiera biegłego[/srodtytul]

Wyboru audytora dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. W ustawie zawarto jednak wyraźne zastrzeżenie, że wyboru tego nie może dokonywać zarząd.

Umowę o badanie lub przegląd sprawozdania finansowego zawiera kierownik jednostki. Powinien to zrobić w terminie umożliwiającym jego udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych.

Rozwiązanie umowy z biegłym rewidentem jest możliwe jedynie w sytuacji zaistnienia uzasadnionej podstawy. Nie są nią różnice poglądów w sprawie stosowania zasad rachunkowości lub standardów rewizji finansowej. O rozwiązaniu umowy o badanie lub przegląd sprawozdania finansowego kierownik jednostki oraz podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych niezwłocznie informują Komisję Nadzoru Audytowego.

Koszty badania ponosi firma.

[srodtytul]Uprawnienia rewidenta[/srodtytul]

Kierownik badanej jednostki musi udostępnić biegłemu rewidentowi księgi rachunkowe oraz dokumenty stanowiące podstawę dokonanych w nich zapisów (a także wszelkie inne dokumenty). Ponadto powinien udzielać wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do wydania opinii o sprawozdaniu.

Audytor jest też uprawniony do uzyskania informacji związanych z przebiegiem badania od kontrahentów badanej jednostki, w tym także od banków i jej doradców prawnych (z upoważnienia kierownika badanej jednostki).

Jeżeli przedmiotem badania jest sprawozdanie finansowe jednostki dominującej, to te uprawnienia biegłego przysługują także wobec jednostek zależnych, współzależnych i stowarzyszonych. Może on także uzyskać informacje i wyjaśnienia od audytorów badających te podmioty.

[srodtytul]Cel badania[/srodtytul]

Celem badania jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości, oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki.

Opinia powinna stwierdzać m.in., czy badane sprawozdanie finansowe:

- zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych,

- zostało sporządzone zgodnie z określonymi ustawą zasadami rachunkowości,

- jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową,

- przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacje, a w odniesieniu do sprawozdania z działalności jednostki, czy zawarto w nim wszystkie niezbędne informacje i czy są one zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym.

Z opinii audytora można dowiedzieć się o stwierdzonych podczas badania poważnych zagrożeniach dla kontynuacji działalności przez jednostkę.

Opinia powinna w sposób jednoznaczny wskazywać powody wyrażenia zastrzeżeń do sprawozdania finansowego, wyrażenia opinii negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii, z uwagi na zaistnienie okoliczności uniemożliwiających jej sformułowanie. Zastrzeżenia należy wyrazić w sposób wskazujący na ich zasięg.

[ramka][b]Podmioty w likwidacji nie muszą badać sprawozdań[/b]

Obowiązek badania sprawozdań finansowych dotyczy jednostek kontynuujących działalność. Umowy z biegłym nie muszą więc zawierać np. spółki postawione w stan upadłości.[/ramka]

[ramka][b]Kiedy podzielić zysk[/b]

Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto jednostek zobowiązanych, zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, poprzedzonego wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu (bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami).

Podział lub pokrycie wyniku dokonany bez spełnienia tego warunku jest nieważny z mocy prawa.[/ramka]

[ramka][b]O czym można się dowiedzieć z raportu[/b]

Raport audytora powinien przedstawiać w szczególności:

- ogólną charakterystykę jednostki

- stwierdzenie uzyskania od jednostki żądanych informacji, wyjaśnień i oświadczeń

- ocenę prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości

- przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki ze wskazaniem na zjawiska, które w porównaniu z poprzednimi okresami sprawozdawczymi w istotny sposób wpływają negatywnie na tę sytuację, a zwłaszcza zagrażają kontynuowaniu działalności przez jednostkę.[/ramka]