Ujawnianie danych niefinansowych: zaktualizowany KSR

Ustawa z 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o rachunkowości jest odpowiedzią na implementację przez Polskę dyrektywy unijnej 2014/95/UE, zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE, która była odniesieniem do ujawnień informacji niefinansowych informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy kapitałowe. Aktualizacja Krajowego Standardu Rachunkowości nr 9 „Sprawozdanie z działalności" ma charakter uzupełniający względem ustawy o rachunkowości (dalej: uor). Zgodnie z jej art. 10 ust. 3, w sprawach nieuregulowanych przepisami uor, można stosować krajowe standardy rachunkowości, a jeśli odpowiedniego nie ma – standard międzynarodowy. Zaktualizowany standard, przyjęty uchwałą Nr 22/2017 Komitetu Standardów Rachunkowości z 19 grudnia 2017 r., ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2017 r.

Implementowane przepisy mają na celu zwiększenie transparentności informacji w obszarze społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, prezentowanych w sprawozdaniach z działalności (w formie oświadczenia) lub odrębnym sprawozdaniu w zakresie zarówno kwestii środowiskowych, społecznych, jak i pracowniczych.

Zakres raportowania

Zmiany w KRS nr 9 są odniesieniem do zmian w uor, obligujących jednostki do ujawnienia informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności. Jednostki te zostały zobowiązane do ujęcia dodatkowo w sprawozdaniu z działalności – jako wyodrębnionej części – oświadczenia na temat informacji niefinansowych.

Dla wybranych jednostek gospodarczych (głównie jednostek zainteresowania publicznego) wprowadzono obowiązek uzupełnienia sprawozdania z działalności – na zasadzie wyodrębnionej części – o oświadczenie o stosowaniu ładu korporacyjnego.

Polityka różnorodności jest kluczowym elementem właśnie oświadczenia o stosowaniu ładu korporacyjnego. Dotyczy więc ściśle nadzoru korporacyjnego. Wynika z niej, jak dobierać członków zarządu oraz rady nadzorczej w spółce, aby zachować różnorodność m.in. wieku, płci, wykształcenia, doświadczenia zawodowego. Obecnie przynajmniej jeden członek komitetu audytu musi mieć wiedzę i umiejętności w zakresie rachunkowości lub badania sprawozdań finansowych. Dodatkowo, większość członków komitetu audytu powinna być niezależna od jednostki. KSR nr 9 porządkuje i doprecyzowuje, co powinno znaleźć się w informacji na temat polityki różnorodności.

Publikacja informacji

Odrębne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych (niesporządzane w sprawozdaniu z działalności – jako wyodrębniona część – oświadczenie na temat informacji niefinansowych) podlega, zgodnie z art. 49b ust. 9 uor, umieszczeniu na stronie internetowej jednostki w terminie sześciu miesięcy od dnia bilansowego. Analogiczna zasada dotyczy skonsolidowanego sprawozdania na temat informacji niefinansowych. Oświadczenie (odrębne sprawozdanie) na temat informacji niefinansowych muszą sporządzać przede wszystkim jednostki duże, czyli takie, które spełniają ustawowe kryteria dotyczące zatrudnienia oraz sumy bilansowej lub przychodów netto (art. 49b ust. 1 uor). Ustawa wymienia tylko główne elementy tego oświadczenia:

- zwięzły opis modelu biznesu,

- kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności,

- opis polityk stosowanych przez jednostkę w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji, a także opis rezultatów stosowania tych polityk,

- opis procedur należytej staranności,

- opis istotnych ryzyk związanych z działalnością jednostki.

KSR nr 9 uściśla, co konkretnie powinno znaleźć się w tych opisach. Wyjaśnia również, że jeżeli dany podmiot nie zawrze w sprawozdaniu z działalności tego oświadczenia, to powinien dołączyć inny dokument – sprawozdanie na temat informacji niefinansowych. W przeciwieństwie do oświadczenia nie ma wytycznych, co powinno się w nim znaleźć.

Działalność grupy

Zgodnie z art. 49b ust. 1 uor takie oświadczenie ma być zawarte w sprawozdaniu z działalności jako „wyodrębniona część". Analogiczny przepis – art. 55 ust. 2b uor – dotyczy oświadczenia grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych.

Czy jeżeli jednostka dominująca jest objęta obowiązkiem raportowania niefinansowego, to jej wszystkie jednostki zależne też muszą sporządzać swoje oświadczenia? Będą przypadki, że obowiązkiem raportowania informacji niefinansowych na poziomie jednostkowym będą objęte zarówno jednostka dominująca, jak i jej niektóre lub wszystkie jednostki zależne, ponieważ każda z nich może samodzielnie spełniać kryteria z art. 49b ust. 1 uor.

Jednostka nie jest objęta obowiązkiem rozszerzonego raportowania niefinansowego w przypadku, gdy spółka matka ma siedzibę poza obszarem europejskim. Natomiast „pośrednio" nowe wymogi dyrektywy 2014/95 będą mieć wpływ także na takie spółki zależne, jeśli ich spółka-matka z innego kraju EOG będzie objęta obowiązkiem raportowania na poziomie grupy. W takim przypadku, mimo że dana spółka zależna w Polsce nie będzie podlegać krajowym przepisom, to zapewne będzie musiała raportować wewnętrznie na potrzeby spółki-matki z innego kraju EOG. Analogiczna sytuacja będzie mieć też miejsce, gdy spółka matka w Polsce będzie wymagać od wszystkich swoich spółek zależnych raportowania wewnętrznego na potrzeby sporządzenia przez spółkę matkę skonsolidowanego oświadczenia lub sprawozdania na temat informacji niefinansowych.