Nie. Po pierwsze, należy zwrócić uwagę na kilka norm prawnych w art. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa o sus). W art. 9 ust. 4, ust. 4a, oraz ust. 4b ustawa o sus enumeratywnie wymienia, które osoby mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W połączeniu z etatem

W art. 9 ust. 4 i 4b ustawy o sus przyjęto zasadę obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowych osób mających ustalone prawo do renty lub emerytury, które równolegle są pracownikami, członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych lub funkcjonariuszami Służby Celnej lub wykonują cywilnoprawne umowy o świadczenie usług, jeżeli umowy te zostały przez nie zawarte z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy. Natomiast w ust. 4a tego artykułu wskazano, że osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o sus (wykonujące umowy cywilnoprawne), mające ustalone prawo do emerytury lub renty, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2c i 4b.

Z powyższego zatem wynika, że do żadnego z tych katalogów, zawierających obowiązkowe tytuły do podlegania ubezpieczeniom społecznym, nie można zaliczyć stanu faktyczno-prawnego podanego przez czytelniczkę.

Ustalone prawo do renty

Artykuł 9 ust. 4c ustawy o sus podaje, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. Taką informację przekazał czytelniczce ZUS i jest to prawda. Warto jednak zauważyć, że czytelniczka nie ma ustalonego prawa do takiego świadczenia, a ma ustalone prawo do renty rodzinnej. W konsekwencji art. 9 ust. 4c nie odnosi się do jej sytuacji, mimo że prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy było ustalone, ale dla nieżyjącego małżonka. Potwierdzeniem tego stanowiska jest wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2014 r. (I UK 446/13). Podkreślono w nim, że jest to unormowanie szczególne, wymagające wykładni ścisłej. Obowiązek ubezpieczenia i związana z nim konieczność opłacania składek dotyczy tylko tych, którzy uzyskali prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z systemu powszechnego, z wyłączeniem rent wynikających z przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych lub policji, ubezpieczenia społecznego rolników, rent rodzinnych.

Bez dodatkowych kosztów

Warto wreszcie wspomnieć o art. 9 ust. 5 ustawy o sus. Stanowi on, że osoby, o których mowa w jej art. 6 (czyli m.in. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą), niewymienione w ust. 4, 4a i 4c, a mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zatem ta właśnie regulacja odnosi się do czytelniczki. Skoro bowiem ma ona ustalone prawo do renty rodzinnej i zamierza rozpocząć pozarolniczą działalność gospodarczą, tym samym z tytułu tego biznesu będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym jedynie dobrowolnie. W podanym stanie nie będzie musiała ponosić dodatkowych kosztów składkowych. Podobne stanowisko zajął Sąd Okręgowy w Białymstoku w wyroku z 14 listopada 2012 r. (V U 1254/12). Akcentował, że do (...) osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz uprawnionej do renty rodzinnej stosuje się art. 9 ust. 5 ustawy o sus, zgodnie z którym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności podlega ona ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie, nie zaś obowiązkowo.

podstawa prawna: art. 9 ust. 4–4c, 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963 ze zm.)