Często się zdarza, że pracownik albo zleceniobiorca choruje w tym samym czasie co jego dziecko. Zwolnienie lekarskie wystawione na dorosłego uprawnia go wtedy do wynagrodzenia albo zasiłku chorobowego, a zaświadczenie lekarskie na dziecko – do zasiłku opiekuńczego. To, które z nich weźmie podwładny, może zdecydować o jego uprawnieniach.

Wariant 1. ?ZLA na dziecko

Przez 60 dni w ciągu roku kalendarzowego pracownik (a także ubezpieczony zleceniobiorca) może korzystać z zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem do lat 14 lub zdrowym dzieckiem do lat ośmiu. Jeżeli zachoruje dziecko, które ukończyło 14 lat, ten limit się zmniejsza do 14 dni rocznie. Ponadto uwzględnia się w nim okres pobrania świadczenia za czas opieki nad innymi członkami rodziny. Łącznie zasiłek opiekuńczy może być wypłacany – za czas opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn – za 60 dni w roku.

Choroba dziecka w wieku od ośmiu do 14 lat, potwierdzona zwolnieniem lekarskim, nie jest jedynym warunkiem uzyskania zasiłku. Pracownik musi złożyć wniosek o wypłatę na druku ZUS Z-15, podając w nim m.in., czy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę. Jeśli tak, świadczenie nie przysługuje, chyba że choruje dziecko w wieku do lat dwóch.

Do otrzymania zasiłku opiekuńczego nie jest wymagany żaden okres wyczekiwania. Można go więc otrzymać nawet wtedy, gdy dziecko zachoruje np. drugiego dnia pracy na podstawie umowy o pracę czy zleceniu. Jest to szczególnie ważne w przypadku zleceniobiorców czy przedsiębiorców, którzy prawo do zasiłku chorobowego nabywają dopiero od 91. dnia ubezpieczenia. Jeśli w tym czasie wezmą zwolnienie na siebie, nie mogą liczyć na zasiłek. A jeśli lekarz wystawi je na chore dziecko, przysługuje im prawo do zasiłku opiekuńczego. Świadczenia tego nie można jednak pobierać – w przeciwieństwie do zasiłku chorobowego – po ustaniu okresu ubezpieczenia.

Zasiłek opiekuńczy wynosi 80 proc. podstawy wymiaru, którą liczy się tak samo jak do zasiłku chorobowego. Przy czym dla pracowników zatrudnionych na cały etat podstawa ta nie może być niższa od płacy minimalnej po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. Zleceniobiorców taka gwarancja nie obowiązuje.

Z punktu widzenia pracodawcy istotne jest, że opieka na dziecko przerywa okres pobierania zasiłku chorobowego. Zaczyna wtedy jednak biec inny termin, który umożliwia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika – usprawiedliwiona nieobecność w pracy przez 30 dni. Jeżeli podwładnego nie będzie w pracy ze względu na opiekę dłużej niż 30 dni, szef może go natychmiast zwolnić w trybie art. 53 § 1 pkt 2 k.p., mimo że świadczenie to można pobierać nawet przez 60 dni.

Pracownikom zdarza się mylić prawo do opieki nad dzieckiem połączone z zasiłkiem opiekuńczym z uprawnieniem do dwóch wolnych dni, z zachowaniem prawa do pensji, przysługujących rodzicom wychowującym przynajmniej jedno dziecko w wieku do ?14 lat. To drugie uprawnienie przysługuje jednak na podstawie kodeksu pracy i nie ma znaczenia, czy dziecko jest zdrowe czy chore. Jednak te dwa dni wlicza się do limitu 30 dni, o którym mowa w art. 53 ?§ 1 pkt 2 k.p.

Wariant 2. ?ZLA na własną chorobę

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie okresu wyczekiwania, którego długość zależy od charakteru ubezpieczenia. W przypadku osoby objętej ubezpieczeniem chorobowym:

- ?obowiązkowo (np. pracowników) jest to 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego,

- ?dobrowolnie (np. zleceniobiorców czy przedsiębiorców) to 90 dni, czyli aż trzy razy więcej.

W tym przypadku duże znaczenie może mieć przeszłość ubezpieczeniowa. Do okresu wyczekiwania zalicza się bowiem poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa w ubezpieczeniu:

- ?nie przekroczyła 30 dni albo

- ?była dłuższa, ale spowodowana została urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej.

Spełnienia tego warunku nie wymaga się od poszkodowanych w wypadku (w pracy, w drodze do pracy lub z pracy), gdy absencja ma związek z chorobą zawodową, a także wtedy, gdy osoba obowiązkowo objęta ubezpieczeniem chorobowym uzbierała już co najmniej dziesięć lat takiego ubezpieczenia.

Bez okresu wyczekiwania pracownik nie uzyska także płacy chorobowej. Zgodnie bowiem z art. 92 § 3 pkt 2 k.p. wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy można pobierać nie tylko za czas choroby przypadającej w czasie ubezpieczenia chorobowego, ale też po ustaniu tytułu do tego ubezpieczenia. Niezdolność do pracy musi jednak trwać bez przerwy co najmniej 30 dni i powstać nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, a w przypadku chorób o długim okresie ujawniania objawów – w ciągu trzech miesięcy.

Maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego wynosi 182 dni, a w przypadku gruźlicy i choroby podczas ciąży – 270 dni. Limity te zawierają w sobie okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez firmę wynoszący do 33 dni w roku kalendarzowym, a wobec pracowników, którzy ukończyli 50 lat – 14 dni. 14-dniowy okres wypłaty stosuje się od następnego roku kalendarzowego, w którym podwładny ukończył 50. rok życia. Do powyższych limitów nie wlicza się okresu pobierania zasiłku opiekuńczego.

Wysokość zasiłku chorobowego jest zróżnicowana. Podstawowa to 80 proc. podstawy. Za pobyt w szpitalu wynosi 70 proc., z tym że pracownicy w wieku 50+ dostają go w stawce 80 proc. – jeśli pobyt w placówce przypada od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym. Z kolei 100-proc. świadczenie przysługuje poszkodowanym w wypadku (przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy) albo za czas absencji związanej z chorobą zawodową oraz podczas ciąży, a także dawcom komórek, tkanek i narządów (również za okres pobytu w szpitalu).

Zalety ZLA na dziecko

- brak okresu wyczekiwania

- ?nie wlicza się do limitu okresu zasiłkowego, podczas którego nie można rozwiązać z pracownikiem umowy na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 k.p.

- ?może przerwać okres pobierania zasiłku chorobowego, jeśli po przerwie dłuższej niż 60 dni pracownik zapadnie na inną chorobę

Wady ZLA na dziecko

- ?uwzględnia się tę nieobecność w limicie do zwolnienia natychmiastowego na podstawie art. 53 § 1 pkt 2 k.p.

- ?świadczenie jest niższe, niż gdyby zwolnienie wziął ?na siebie rodzic za czas choroby: w czasie ciąży, związanej z wypadkiem w pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo chorobą zawodową, a także dawca komórek i narządów (przysługuje wówczas ?w wysokości 100 proc. podstawy)

- ?niewielki limit roczny – 60 dni, a jeszcze mniejszy, ?gdy dziecko ukończyło 14 lat

- ?przerwa w pobieraniu zasiłku nie otwiera nowego limitu dni, za które przysługuje świadczenie

Zalety ZLA na siebie

- długi okres zasiłkowy

- ?okres zasiłkowy nie jest limitowany w roku; ?w ciągu roku można nabyć prawo do kilku okresów zasiłkowych

- ?można otrzymać za czas choroby po ustaniu ubezpieczenia

- ?jeśli zasiłek przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy, jest wyższy niż zasiłek opiekuńczy

Wady ZLA na siebie

- ?prawo do zasiłku przysługuje po okresie wyczekiwania

- ?nieobecność uwzględnia się w limicie okresu zasiłkowego, podczas którego nie można rozwiązać ?z pracownikiem umowy na podstawie z art. 53 § 1 ?pkt 1 k.p.