Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego?z 16 października 2013 r. (II UK 349/12).

ZUS decyzją z 5 października 2009 r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury ?z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, uzasadniając to niewykazaniem 15 lat takiej pracy. Do tego stażu nie zaliczył okresu zasadniczej służby wojskowej, którą wnioskodawca pełnił od 23 kwietnia 1971 r. do ?1 maja 1973 r.

Sąd okręgowy zmienił tę decyzję, przyznając ubezpieczonemu prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej ustawa emerytalna). Do okresu pracy w szczególnych warunkach zaliczył zatrudnienie wnioskodawcy ?z uwzględnieniem służby wojskowej.

W apelacji ZUS zarzucił, że bez czasu pełnienia służby okres pracy w warunkach szczególnych wynosi 14 lat, 9 miesięcy i 21 dni, co oznacza brak prawa do  emerytury z tego tytułu. Sąd apelacyjny zmienił wyrok sądu okręgowego i oddalił odwołanie wnioskodawcy. Ustalił, że jego umowa o pracę została rozwiązana w związku z powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Wskazuje na to świadectwo pracy, z którego wynika, że skarżący był zatrudniony od 3 sierpnia ?1970 r. do 22 kwietnia 1971 r. Wniosek o ponowne zatrudnienie (po odbyciu służby wojskowej) złożył 25 kwietnia 1973 r. W ocenie sądu zasadniczej służby wojskowej nie można w tym przypadku potraktować jako przerwy w wykonywaniu zatrudnienia, ponieważ stosunek pracy został rozwiązany. Powoduje to brak spełnienia przesłanek nabycia prawa do emerytury w warunkach szczególnych. Dodatkowo sąd wskazał, że bez szczególnych regulacji okres zasadniczej służby wojskowej nie podlega wliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Wnioskodawca złożył skargę kasacyjną, zarzucając m.in. naruszenie prawa materialnego, tj. błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 32 ust. 2 i 4 ustawy emerytalnej. Wskazał, że niesłusznie przyjęto, że okresu zasadniczej służby wojskowej nie wlicza się do pracy w szczególnych warunkach.

Rozpoznający sprawę Sąd Najwyższy przedstawił do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości – czy okres zasadniczej służby wojskowej podlega zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach, wymaganego do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej. Uchwałą z 16 października 2013 r. SN udzielił pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.

Komentarz eksperta

Grzegorz ?Trejgel radca prawny ?w Kancelarii ?Prawa Pracy Wojewódka ?i Wspólnicy sp.k.

Uchwała Sądu Najwyższego zasługuje ?na aprobatę. SN wskazał, że w czasie, ?gdy  wnioskodawca pełnił poborową ?(przymusową) służbę wojskową (od 23 kwietnia 1971 r. do 1 maja 1973 r.) obowiązywała ?– poza stosownymi przepisami prawa ubezpieczeń społecznych – ustawa z 21 listopada ?1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Gwarantowała ona pracownikom, którzy po odbyciu służby wrócą ?do etatowej pracy wykonywanej przed powołaniem, że po spełnieniu określonych w niej warunków (w art. 106 ust. 1) czas spędzony ?w wojsku zostanie im wliczony do stażu pracy ?w zakresie wszelkich uprawnień związanych ?z tym zatrudnieniem.

Obowiązywało wówczas również rozporządzenie Rady Ministrów z 22 listopada 1968 r. ?w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy. ?Na jego podstawie pracownikowi, który ?po wyjściu z wojska podjął zatrudnienie ?u swojego poprzedniego pracodawcy, okres odbytej służby wojskowej zaliczało się do stażu pracy w zakresie uprawnień uzależnionych ?od liczby lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w konkretnym zawodzie.

Z treści tych przepisów niewątpliwie wynika, ?że żołnierzowi zatrudnionemu przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po jej zakończeniu podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, czas odbywania tej służby wliczał się do okresu zatrudnienia także w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania ?pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Jest to zatem staż wliczany do okresu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ?§ 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Szczególnie gdy dodatkowo uwzględni ?się wartości konstytucyjne w myśl wyroku ?Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r. ?(III UK 5/06). SN wskazał w nim obowiązek obywatela polskiego obrony ojczyzny, ?stwierdzając równocześnie, że z art. 2 i 32 ?ust. 1 i 2 Konstytucji wynika zakaz ustanawiania takich regulacji ustawowych lub dokonywania ?takiej wykładni przepisów, które dopuszczałyby jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela ?z powodu wykonywania tego obowiązku.

Jeśli zatem zostały spełnione przez pracownika wskazane wyżej warunki powrotu do poprzedniego zatrudnienia, zostaje zachowana ?tzw. ciągłość pracy. Czas pełnienia zasadniczej służby wojskowej jest wtedy okresem ?zatrudnienia w takich samych warunkach ?jak przed powołaniem.