Zarobki emerytów do rozliczenia

- Od 1 stycznia 2014 r. zatrudniamy trzech „wcześniejszych" emerytów, w tym dwóch na umowę o pracę, a jednego na zlecenie. Jakiego rodzaju informacje związane z ich zatrudnieniem musimy wykazać w zaświadczeniu do ZUS?

Obowiązki pracodawców (zleceniodawców) w zakresie zawiadamiania ZUS o zatrudnieniu emeryta (rencisty) oraz ?o wysokości osiąganego przez nich przychodu są określone przepisami:

- ?art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(tekst jedn. DzU ?z 2013 r. nr 228, poz. 1440), oraz

- ?§ 5 rozporządzenia MPiPS z 2 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (DzU nr 58, poz. 290 ze zm.).

Do obowiązków pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę – właściwej komórki kadrowej, należy:

- ?powiadomienie ZUS o podjęciu przez emeryta (rencistę) zatrudnienia, służby lub innej pracę zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności, objętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych,

- ?powiadomienie ZUS w terminie do końca lutego o wysokości przychodu za rok ubiegły, niezależnie od tego, że w trakcie roku kalendarzowego zatrudniający lub inny pracodawca powiadamiał ZUS o zatrudnieniu emeryta (rencisty).

Na podstawie powołanych wyżej przepisów, również emeryt (rencista) ma obowiązek zawiadomić ZUS o podjęciu działalności podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i o wysokości osiąganego z tego tytułu przychodu. Po upływie roku kalendarzowego musi też poinformować o wysokości przychodu uzyskanego ?w poprzednim roku kalendarzowym.

- Czy wszystkie świadczenia ZUS podlegają zawieszeniu lub zmniejszeniu w razie osiągania wysokich zarobków?

Gdy emeryt (rencista) osiąga przychód z tytułu działalności objętej obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, zawieszeniu lub zmniejszeniu podlega:

- ?emerytura przysługująca osobie, która nie ukończyła powszechnego wieku emerytalnego,

- ?renta z tytułu niezdolności do pracy,

- ?renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba,

- ?część renty rodzinnej, do której uprawniona jest osoba osiągająca przychód,

- ?renta inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy nie pozostaje w związku ze służbą wojskową, pobierającego świadczenie na podstawie ustawy z 29 maja 1974 r. ?o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (tekst jedn. DzU z 2002 r. nr 9, poz. 87 ze zm.) oraz renta rodzinna po tym inwalidzie,

- ?renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, zaistniałym przed 1 stycznia 2003 r., wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy lub chorobą zawodową.

Przykład

Pan Kazimierz od 1 stycznia 2013 r. pobiera wcześniejszą emeryturę. Od 1 marca 2013 r. został zatrudniony przez byłego pracodawcę ?na umowę o pracę. Pracodawca ma obowiązek  poinformować ZUS ?o jego zatrudnieniu oraz o przewidywanym osiąganym przez niego przychodzie, a po upływie roku kalendarzowego – o wysokości tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

- Czy są osoby, o których zatrudnieniu i osiągniętym przez nie przychodzie nie trzeba informować ZUS?

Pracodawca (zleceniodawca) nie ma obowiązku informowania ZUS o przychodach:

- ?emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (art. 24 i 27 ustawy emerytalnej) – jeśli ten wiek ukończyli przed podjęciem zatrudnienia u tego pracodawcy,

- ?inwalidów wojennych pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z działaniami wojennymi lub pobytem w miejscach odosobnienia lub członków rodzin pobierających rentę rodzinną po tych osobach,

- ?osób uprawnionych do renty inwalidy wojskowego ?w związku ze służbą wojskową,

- ?osób, które na swój wniosek mają zawieszoną emeryturę lub rentę,

- ?osób, które osiągnęły przychód z tytułu działalności niepodlegającej obowiązkowi ubezpieczeń społecznych.

Przykład

Pan Tadeusz od 1 stycznia 2013 r. pobiera emeryturę, którą uzyskał po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego. Od 1 lutego ?2013 r. został zatrudniony przez byłego pracodawcę na umowę ?o pracę. Pracodawca nie musi informować ZUS o jego zatrudnieniu oraz o osiąganym przez niego przychodzie, ponieważ zainteresowany ukończył powszechny wiek emerytalny przed podjęciem zatrudnienia.

- Jakich przychodów nie trzeba wykazywać w zaświadczeniu ?o przychodach?

Tych, które nie podlegają rozliczeniu, czyli:

1) ?uzyskanych z tytułu pracy wykonywanej przed przyznaniem prawa do świadczenia lub po ustaniu prawa do emerytury lub renty

Przykład

Emeryt, który prawo do świadczenia nabył od 1 stycznia 2013 r. ?i kontynuuje zatrudnienie w dotychczasowym zakładzie pracy na umowę o pracę,  otrzymał w lutym 2013 r. nagrodę z zysku za 2012 r.

Przychód ten nie podlega wliczeniu do przychodu osiągniętego ?w 2013 r. i nie podlega rozliczeniu, ponieważ  został uzyskany ?za pracę świadczoną  przed przyznaniem emerytury.

2) ?uzyskane przez emeryta po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ustalanego indywidualnie,  w zależności od daty urodzenia; z wyjątkiem przypadków, kiedy rozliczenie na ogólnych zasadach, tj. w skali całego rozliczanego roku (okresu) – jest dla emeryta korzystniejsze

3) ?uzyskane w okresie, w którym świadczenie było zawieszone w trybie art. 103 ust. 3 ustawy emerytalnej; przychód ten nie podlega uwzględnieniu przy rozliczaniu świadczeń

4) ?uzyskane przez emeryta w okresie, gdy emerytura była zawieszona wskutek kontynuowania zatrudnienia u tego samego pracodawcy, u którego emeryt był zatrudniony przed uzyskaniem świadczenia (art. 103a ustawy emerytalnej).

- Czy jest jakiś oficjalny wzór zaświadczenia o przychodzie emeryta lub rencisty?

Obowiązujące przepisy nie zawierają wzoru zaświadczenia o przychodzie emeryta (rencisty) uzyskanym w poprzednim roku kalendarzowym. Można go sporządzić na udostępnionym formularzu ZUS Rw-73. Własne pismo powinno spełniać pewne wymagania formalne, tj. zawierać:

- ?dane zakładu pracy,

- ?dane osoby ubezpieczonej (jej imię, nazwisko, adres zamieszkania, serię i nr dokumentu tożsamości, PESEL),

- ?pieczątkę zakładu pracy.

Musi też być opatrzone podpisem i pieczątką imienną osoby wystawiającej oraz zawierać symbol i numer pobieranego świadczenia, do którego uprawniony jest ubezpieczony.

- Kiedy ZUS zawiesi lub zmniejszy wysokość emerytury lub renty do wypłaty?

Jeśli w zawiadomieniu o wysokości przychodu, jaki zamierza osiągać emeryt lub rencista, wskaże on kwotę:

1) ?przekraczająca 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie wyższej niż 130 proc. tej kwoty ?– ZUS wydaje decyzję o zmniejszeniu wysokości świadczenia o kwotę tego przekroczenia, ale nie więcej niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia.

Świadczenie można zmniejszyć maksymalnie o:

- ?549,12 zł – dotyczy emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

- ?411,87 zł – dotyczy renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

- ?466,78 zł – dotyczy renty rodzinnej dla jednej osoby.

2) ?wyższą niż 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia – ZUS zawiesza wypłatę emerytury lub renty.

- Czy w zaświadczeniu należy wskazać, że ZUS ma rozliczyć przychód rocznie albo miesięcznie?

Nie, jeśli będzie w nim wskazany przychód w rozbiciu ?na miesiące. Wtedy ZUS sprawdzi obydwa warianty ?i wybierze ten korzystniejszy dla ubezpieczonego.

Rozliczeniu podlega emerytura (renta) za cały rok lub ?za okres krótszy niż rok – gdy prawo do świadczenia powstało lub ustało w trakcie tego roku. Może być ono miesięczne ?lub roczne – zgodnie z wnioskiem zainteresowanego. Jeżeli jednak z nadesłanego przez pracodawcę zaświadczenia będzie wynikała możliwość zastosowania obu tych sposobów, ZUS dokona rozliczenia według wariantu korzystniejszego dla świadczeniobiorcy.

- Na czym polega rozliczenie przychodu w wariancie rocznym?

Polega to na porównaniu zarobków, jakie emeryt (rencista) uzyskał w całym poprzednim roku, z ustalonymi dla tego roku limitami. Jeśli osiągnięty w ciągu całego poprzedniego roku przychód nie przekroczył niższej kwoty granicznej, oznacza to, że świadczenie przysługiwało w całym roku w pełnej wysokości. Gdy zaś przychód przekroczył niższą kwotę graniczną (30 661,20 zł), ale nie przekroczył wyższej kwoty granicznej (56 941,30 zł), ZUS uzna, że świadczenie powinno być wypłacane w zmniejszonej wysokości za cały rok. Jeśli   świadczenie było zawieszone, organ rentowy wypłaci zainteresowanemu stosowne wyrównanie.

W wyniku porównania zarobków i limitów może się okazać, że przychód z poprzedniego roku przekroczył wyższą kwotę graniczną (56 941,30 zł). Wtedy ZUS ustali, że w całym roku świadczenie podlegało zawieszeniu.

- Czym różni się rozliczenie miesięczne od rocznego?

W tym przypadku ZUS porównuje kwoty przychodu ?z poszczególnych miesięcy danego roku z obowiązującymi ?w tych miesiącach limitami. Może się wtedy okazać, że emeryturę czy rentę trzeba zawiesić tylko za te miesiące, kiedy przychód przekroczył 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia (np. za dwa miesiące), gdy alternatywą jest zmniejszenie świadczenia za wszystkie miesiące, kiedy doszło do przekroczenia 70 proc. przeciętnej pensji. Będzie to wówczas rozwiązanie bardziej korzystne dla świadczeniobiorcy.

- Co się stanie, jeśli ZUS po rozliczeniu zarobków uzna, ?że świadczenie powinno być zawieszone przez cały rok?

W takiej sytuacji ZUS ustali łączną kwotę świadczeń, jaka przysługiwała w 2013 r., a następnie:

- ?uzna, że emerytura/renta jest rozliczona – jeżeli świadczenie było zawieszone przez cały rok,

- ?ustali kwotę nienależnie pobranego świadczenia, które świadczeniobiorca ma obowiązek zwrócić do ZUS – jeżeli świadczenie było wypłacane przez część roku w pełnej lub zmniejszonej wysokości.

- Czy w sytuacji, gdy w wyniku rozliczenia okaże się, że przychód przekroczył 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, trzeba zwrócić całe świadczenie?

Można jeszcze skorzystać z możliwości dokonania dobrowolnej wpłaty na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

Gdy w wyniku rozliczenia świadczenia okaże się, że przychód uzyskany przez emeryta (rencistę) w 2013 r. był wyższy od kwoty granicznej (równej 130 proc. przeciętnej płacy), ale nie przekroczył niższej kwoty granicznej, świadczeniobiorca może dokonać wpłaty na FUS. Kwota, jaką powinien uregulować, stanowi różnicę między uzyskanym przychodem a wyższą kwotą graniczną. Podlega ona pomniejszeniu o zaliczkę pobraną na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wpłaty na FUS dokonuje sam świadczeniobiorca ?w sytuacji, gdy – po dokonaniu wpłaty na FUS – okaże się, że musi zwrócić kwotę nienależnie pobranego świadczenia. Jeśli to ZUS przekazywałby należność po potrąceniu wpłaty na FUS, konieczna jest zgoda świadczeniobiorcy.

Jeżeli świadczenie było w całym roku zawieszone, to po takiej wpłacie ZUS zwróci kwotę świadczenia, pomniejszoną o maksymalną kwotę zmniejszenia (ewentualnie po pomniejszeniu kwoty wpłaty na FUS – gdy świadczeniobiorca wyrazi na to zgodę).

Inaczej jest, jeżeli świadczenie było wypłacane przez część roku w pełnej wysokości, a w części zmniejszone lub zawieszone. ZUS dokona wtedy ostatecznego rozliczenia przez ustalenie, jaką kwotę należy osobie zainteresowanej zwrócić, czy też ?– ustali okres, za jaki świadczenie okazało się nienależne.

- W jaki sposób ZUS rozlicza świadczenie, które ma podlegać zmniejszeniu?

Gdy emeryt (rencista) osiągnął przychód w wysokości przekraczającej niższą kwotę graniczną przychodu (70 proc. przeciętnej płacy), ale nie wyższy niż kwota graniczna, i jeśli świadczenie było w całym roku zmniejszone o maksymalną kwotę zmniejszenia, to ZUS uzna, że świadczenie jest rozliczone w całym 2013 r. Należy wówczas uznać, że w całym 2013 r. świadczenie podlegało zmniejszeniu. Zmniejszenie to jest równe kwocie, o jaką uzyskany przychód przekroczył niższą kwotę graniczną przychodu, nie wyższej jednak od maksymalnej kwoty zmniejszenia.

Również w tym przypadku – w zależności od tego, w jakiej wysokości emerytura lub renta była wypłacana w 2013 r. – w wyniku rozliczenia możliwe jest ustalenie kwoty nienależnie pobranego świadczenia przez emeryta (rencistę) albo kwoty, jaką organ rentowy zwróci świadczeniobiorcy. Możliwe też, że ZUS ustali, że świadczenie było wypłacone w prawidłowej wysokości.