- Mam udokumentowane ponad 34 lata i 6 miesięcy stażu emerytalnego. Od roku prowadzę działalność gospodarczą. W lipcu 2013 r. ukończę 60 lat i mam zamiar złożyć wniosek o wcześniejszą emeryturę. Słyszałem, że przedsiębiorca, aby nabyć prawo do wcześniejszej emerytury, musi być pracownikiem przez co najmniej 6 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy przed złożeniem wniosku o emeryturę. Czy w związku z tym muszę zakończyć działalność gospodarczą i przepracować 6 miesięcy na umowę o pracę?

– pyta czytelnik.

Nie.

Zatrudnienie na umowę o pracę może trwać równolegle z prowadzeniem działalności gospodarczej. Nie przeszkadza to w uzyskaniu prawa do wcześniejszej emerytury, pod warunkiem że umowa o pracę nie zostanie rozwiązana przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia.

Krąg uprawnionych

Emeryturę w wieku niższym niż powszechny może uzyskać pracownik urodzony w latach 1949–1968, jeśli spełni warunki określone w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej ustawa emerytalna). Zgodnie z jej art. 29 chodzi przede wszystkim o przesłanki, na jakich na takie świadczenie przechodzą osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., tj.:

- w przypadku kobiet – ukończenie 55 lat, co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy bądź 20 takich lat przy jednoczesnym uznaniu jej za osobę całkowicie niezdolną do pracy,

- w odniesieniu do mężczyzn – osiągnięcie 60 lat, minimum 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych albo 25 takich lat – przy uznaniu go za całkowicie niezdolnego do pracy.

Bez względu na płeć konieczne jest, żeby wnioskujący o wcześniejszą emeryturę:

- był ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, pracownikiem oraz

- w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawał w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy (nie dotyczy to rencistów pobierających świadczenie z tytułu niezdolności do pracy).

Od osoby urodzonej po 1948 r. wymaga się dodatkowo, aby:

- nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie zgromadzonych tam środków, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa,

- warunki do uzyskania emerytury spełniła do 31 grudnia 2008 r.

Ostatnio na etacie

Wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje więc tylko tym osobom, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie były pracownikami. Nie ma przy tym znaczenia podstawa nawiązania stosunku pracy.

Może to być umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wybór. Emerytury pracowniczej co do zasady nie otrzyma zatem osoba, która przed złożeniem wniosku o jej przyznanie pracuje na umowę- -zlecenie, agencyjną czy prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.

Przykład

Zła kolejność

Pani Krystyna w maju 2013 r. ukończyła 55 lat. Udokumentowała 23 lata okresów składkowych i nieskładkowych. Przez ostatnie 3 lata zatrudnienia na umowę o pracę jednocześnie prowadziła działalność gospodarczą.

Z końcem marca 2013 r. rozwiązała stosunek pracy i zaczęła obowiązkowo opłacać składki jako przedsiębiorca. Na początku maja 2013 r. zgłosiła wniosek o wcześniejszą emeryturę pracowniczą. Ponieważ ostatnio przed zgłoszeniem wniosku objęta była ubezpieczeniami z tytułu działalności, ZUS wydał decyzję odmawiającą przyznania jej prawa do wcześniejszej emerytury pracowniczej.

Inaczej jest w przypadku, gdy dana osoba prowadzi działalność gospodarczą i jednocześnie jest zatrudniona na umowę o pracę. Prowadzenie biznesu nie przeszkadza w uzyskaniu wcześniejszej emerytury. Ważne jest, żeby ubezpieczenia z tytułu stosunku pracy trwały na dzień złożenia wniosku o emeryturę.

Półrocznego zatrudnienia na umowę o pracę w ciągu ostatnich 24 miesięcy przed ubieganiem się o wcześniejszą emeryturę nie musi spełniać osoba, która:

- w dniu zgłoszenia wniosku jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy lub

- przez cały wymagany staż była ubezpieczona jako pracownik.

Jeżeli więc np. kobieta, która ostatnio prowadziła działalność gospodarczą, udokumentuje, że była pracownikiem przez co najmniej 30 lat, to fakt bycia przedsiębiorcą nie będzie stanowił przeszkody do przyznania jej wcześniejszej emerytury.

Jeżeli zaś nie ma tak długiego pracowniczego stażu, musi spełnić warunek 6-miesięcznego zatrudnienia, który musi być jej ostatnim tytułem do ubezpieczenia przed złożeniem wniosku o emeryturę i dodatkowo przypadać w ciągu 24 miesięcy przed ubieganiem się o świadczenie. Wymiar etatu nie ma w tym przypadku znaczenia.

Przykład

Długoletni staż

Pani Janina od stycznia 2009 r. prowadzi działalność gospodarczą. W kwietniu 2013 r. złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę. Przed 2009 r. przez ponad 30 lat była zatrudniona na umowę o pracę.

Zainteresowana nabędzie prawo do wcześniejszej emerytury, ponieważ ma wymagany wiek – 55 lat oraz 30-letni staż emerytalny. Fakt, że ostatnio prowadziła działalność gospodarczą, nie ma w tym przypadku znaczenia.

Rencista ma łatwiej

Warunku pozostawania w stosunku pracy przez 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy ubezpieczenia nie wymaga się od osoby, która w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wystarczy jej jakikolwiek okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę musi jednak pozostawać w stosunku pracy.

Jeżeli w okresie, w którym taka osoba była uprawniona do renty, objęta była obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi z innego tytułu niż stosunek pracy, nie uzyska prawa do emerytury. ZUS uzna wówczas, że ostatnio przed złożeniem wniosku o świadczenie nie była pracownikiem, a tym samym nie spełniła jednego z koniecznych warunków.

Przykład

Zlecenie bez praw

Pan Stanisław po ukończeniu 60 lat złożył w ZUS wniosek o wcześniejszą emeryturę pracowniczą. Przez ostatnie kilka lat pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do renty był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, ale od roku pracuje jako zleceniobiorca i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. ZUS odmówił mu przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Pośpiech niewskazany

Aby nie stracić uprawnień do wcześniejszej emerytury, osoba, która rozwiązała stosunek pracy, ale nie zgłosiła jeszcze wniosku o to świadczenie, nie może podjąć żadnej działalności, z tytułu której podlegałaby ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Chyba że byłoby to ponownie zatrudnienia na umowę o pracę.

Warunek pozostawania ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym musi być spełniony przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Zatem wykonywanie innej działalności już po dniu rozwiązania stosunku pracy i złożenia podania w ZUS nie jest przeszkodą do uznania, że został spełniony warunek pozostawania ostatnio pracownikiem.