Tak uznał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie w decyzji nr 430/2013 z 5 kwietnia 2013 r.
W tej sprawie wnioskodawca zwrócił się do oddziału ZUS o wydanie indywidualnej interpretacji. We wniosku wskazał, że w drodze porozumień stron rozwiązał umowy o pracę z kilkoma pracownikami. W zawartych z nimi ugodach zapisano, że „mając na względzie tryb rozwiązania stosunku pracy oraz dotychczasową współpracę, pracodawca oświadcza, iż wypłaci pracownikowi tytułem rekompensaty za rozwiązanie stosunku pracy w trybie porozumienia stron kwotę x złotych".
Spółka istotnie rozwiązała umowy o pracę z pracownikami w trybie porozumień stron. W ich treści zawarto ponadto zapis, że wypłata rekompensaty zależy dodatkowo od braku absencji w pracy do dnia rozwiązania umowy, jak też wykonania dodatkowych obowiązków.
Wnioskodawca zwrócił się do ZUS z pytaniem, czy w tym stanie faktycznym kwoty wypłacone w związku z rozwiązaniem stosunku pracy korzystają ze zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne. Ponadto chciał się upewnić, że ulga składkowa będzie przysługiwać, mimo że na mocy wskazanych porozumień wypłaci niektórym pracownikom kwoty wyższe niż 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W ocenie samego wnioskodawcy wszystkie te świadczenia wypłacone pracownikom w związku z rozwiązaniem umowy o pracę powinny być wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że zgodnie z przepisami ze składek wyłączone są odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z racji rozwiązania umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Do tego katalogu – jego zdaniem – należy indywidualna rekompensata wypłacana pracownikom w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. W decyzji z 5 kwietnia 2013 r. ZUS uznał interpretację wnioskodawcy za prawidłową.
dr Marcin Wojewódkavv radca prawny w Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.
Komentuje dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.
Stanowisko zaprezentowane przez wnioskodawcę, jak też potwierdzone decyzją ZUS, jest prawidłową interpretacją obowiązujących przepisów. Co do zasady zasługuje na podzielenie, chociaż może oczywiście wzbudzać pewne wątpliwości z punktu widzenia interesów tak samego organu rentowego, jak też przede wszystkim długoterminowych interesów samych pracowników.
Rzeczywiście jest tak, że prawodawca w naszym systemie prawnym zdecydował się na wprowadzenie możliwości zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne kwot należności przysługujących pracownikom w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Katalog przychodów zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zawiera § 2 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). Katalog ten jest zamknięty, jednak pozwala na pewną dowolność interpretacyjną.
Zgodnie z treścią przepisów powyższego rozporządzenia ulgą składkową objęte są tak odprawy, jak też odszkodowania czy rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Należy zwrócić uwagę, że przepisy prawa pracy nie zawierają legalnych definicji odprawy, odszkodowania czy rekompensaty. Powoduje to w istocie pewną dowolność, pod warunkiem że takie świadczenia są związane z rozwiązaniem stosunku pracy.
Oznacza to, że z konstrukcji przepisów wynika, że wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlegają zarówno świadczenia przysługujące na podstawie przepisów prawa pracy (np. odprawy na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych, odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę), jak też inne odprawy, odszkodowania i rekompensaty, dla których podstawą prawną są źródła pozaustawowe.
Są to np. dobrowolne dodatkowe porozumienia zawarte między pracodawcami a działającymi u nich związkami zawodowymi, jak też świadczenia wynikające z postanowień układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania, porozumień lub regulaminów zwolnień grupowych, a nawet ustalone indywidualnie między pracodawcą a pracownikiem.
Jednak w każdym przypadku warunkiem koniecznym, aby ta ulga przysługiwała, jest bezpośredni związek między wypłatą świadczenia a rozwiązaniem stosunku pracy. Natomiast bez znaczenia pozostaje ich wysokość.
Skoro wnioskodawca wskazał, że istnieje związek między wypłatą świadczenia a rozwiązaniem stosunków pracy, to należy przyjąć, iż rekompensaty nie stanowią podstawy do naliczenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Taka interpretacja jest zgodna z prawem, jednak – jak już podkreślałem – może rodzić pokusę sztucznego unikania oskładkowania świadczeń, które – gdyby nie były zakwalifikowane jako związane z rozwiązaniem stosunku pracy – podlegałyby opłaceniu składek (jest to ryzyko ze strony organu rentowego).
Natomiast najistotniejsze jest to, że tego rodzaju interpretacja powoduje, że pracownik co prawda otrzymuje w związku z rozwiązaniem umowy większą kwotę netto, jednak w ten sposób zmniejszone są – przez brak ozusowania – jego przyszłe świadczenia emerytalne.
