Składki emerytalne i rentowe są obowiązkowe także wtedy, gdy jednocześnie przedsiębiorca pracuje, ale z umowy o pracę osiąga wynagrodzenie niższe niż minimalna pensja (w 2012 r. jest to 1500 zł, w 2013 r. będzie to kwota 1600 zł).
Zawsze gdy działalność zbiega się z etatem (który jest bezwzględnie obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń społecznych), trzeba będzie uiścić także pełne składki z biznesu, jeśli podstawa wymiaru składek z etatu – w przeliczeniu na okres miesiąca – jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę lub jej równa.
Przykład
Pani Alina prowadzi własny biznes i równocześnie jest zatrudniona w innym zakładzie pracy na pół etatu z pensją wynoszącą 1200 zł. U drugiego pracodawcy pani Alina wykonuje także pracownicze zadania – za 1/4 etatu otrzymuje 400 zł miesięczne.
Ponieważ łącznie z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy ubezpieczona osiąga miesięcznie 1600 zł, to z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej podlega ubezpieczeniom społecznym dobrowolnie. Z biznesu obowiązkowo musi tylko uiścić składkę zdrowotną.
Obowiązkowo składki z firmy musi również opłacać przedsiębiorca, gdy jednocześnie dorabia na umowę-zlecenie z wynagrodzeniem niższym od podstawy wymiaru składek, od jakiej opłaca składki jako przedsiębiorca – czyli 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy (w 2012 r. to kwota 2115,60 zł), chyba że uprawniony korzysta z preferencji składkowych. Wówczas jest to równowartość 30 proc. minimalnej płacy (w 2012 r. to 450 zł, zaś w przyszłym roku wyniesie ona 480 zł).
Przykład
Pan Jakub prowadzi sklep ze sprzętem komputerowym. Opłaca składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru równej 60 proc. przeciętnej płacy (od stycznia 2012 r. – 2115,60 zł). Dodatkowo podpisał kontrakt menedżerski na wprowadzenie w firmie nowego systemu zabezpieczeń w IT.
Z tego tytułu otrzymuje 10 tys. miesięcznie. Nie zmienił tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na kontrakt, bo nie chciał płacić wyższych składek. Pan Jakub od grudnia 2012 r. będzie jeszcze wykonywał w ramach kolejnego zlecenia obsługę serwisową sprzętu komputerowego u tego samego płatnika.
Z tego tytułu miesięcznie otrzyma ryczałtowe wynagrodzenie w wysokości 1500 zł. Tej umowy nie może już wybrać jako tytułu do opłacania obowiązkowych składek na ZUS, bo przychód jest niższy niż najniższa obowiązująca go podstawa wymiaru składek z działalności. Z każdego źródła przychodów – działalności i dwóch umów cywilnych – musi jednak opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Nie uniknie też płacenia składek z firmy ten, kto podlega ubezpieczeniom z trzech tytułów: jako przedsiębiorca, jako pracownik (z wynagrodzeniem niższym od minimalnego) i jako zleceniobiorca. Wtedy również obowiązkowo musi płacić składki z firmy, jeśli umowa zlecenia opiewa na kwotę niższą niż obowiązująca prowadzącego działalność podstawa składkowa z biznesu (60 proc. przeciętnej płacy lub 30 proc. minimalnego wynagrodzenia).
Od każdego z tych tytułów obowiązkowa jest składka zdrowotna. Gdyby wynagrodzenie ze zlecenia było wyższe od podstawy składkowej z biznesu (w 2012 r. ponad 2115,60 zł dla osoby, która nie ma prawa do preferencji składkowych, lub 450 zł dla uprawnionego do niższych składek), to prowadzący działalność, który wykonuje dodatkowo zlecenie i ma wpływy z etatu (ale niższe od ustawowego minimum), może zdecydować, z jakiego tytułu oprócz umowy o pracę odprowadzać składki – ze zlecenia czy z działalności.
Będzie mógł podlegać ubezpieczeniom społecznym na dwa sposoby. Należy jednak pamiętać, że zawsze – w opisanej sytuacji – obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń społecznych będzie umowa o pracę.
