Jeżeli niezdolność do pracy zleceniobiorcy została spowodowana chorobą zawodową, ma on prawo do zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego. Prawo do tego świadczenia nie zależy od tego, czy zleceniobiorca przystąpił do ubezpieczenia chorobowego. Co ciekawe – od opłacania składki chorobowej nie zależy też sposób naliczania wysokości zasiłku.

- Niezdolność do pracy naszego zleceniobiorcy ma związek z chorobą zawodową (potwierdził to lekarz w zaświadczeniu). Choroba ta ma związek z pracą wykonywaną wcześniej na etacie. Zleceniobiorca ten nie zadeklarował chęci przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego, ale zgłosiliśmy go do ubezpieczeń społecznych, w tym do wypadkowego. Czy ma prawo do zasiłku chorobowego? Czy jego przychód mamy pomniejszyć tylko o faktycznie opłacane przez niego składki emerytalną i rentową? –

pyta czytelniczka.

Chorobą zawodową jest schorzenie wymienione na liście stanowiącej załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w   sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (DzU nr 132, poz. 1115 ze zm.). Może być ona spowodowana:

- działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub

- sposobem świadczenia pracy przy wykonywaniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych bądź opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub zajęć na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej organizacją studiów lub nauki albo pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę.

W tym wykazie ujęte zostały choroby uznawane za zawodowe oraz okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, mimo wcześniejszego zakończenia narażenia zawodowego.

Zmiany w stanie zdrowia

O podejrzeniu choroby zawodowej u pracownika powinien zostać poinformowany inspektor sanitarny i inspektor pracy.

Zgłosić je może:

- pracodawca,

- lekarz, który zbadał pracownika,

- sam zatrudniony, który zauważył występujące objawy wskazujące na taką chorobę; przy czym pracownik aktualnie zatrudniony powinien zgłosić swoje podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną,

- lekarz stomatolog,

- lekarz weterynarii – gdy chodzi o pracownika mającego kontakt z chorymi zwierzętami.

Gdy zostanie potwierdzony fakt istnienia choroby zawodowej i z jej powodu pracownik stanie się niezdolny do pracy, ma prawo do świadczeń finansowanych z ubezpieczenia wypadkowego, jeśli został do niego zgłoszony. Zasiłek z tytułu choroby zawodowej przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy, bez względu na przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego.

Przywilej ten dyktuje art. 8 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.); dalej ustawa wypadkowa. Nie jest tu wymagany, tak jak przy zasiłku z ubezpieczenia chorobowego, 30- lub 90-dniowy okres nieprzerwanego ubezpieczenia.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje również wtedy, gdy niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw choroby zawodowej stwierdzonej u ubezpieczonego. Okoliczność tę powinien potwierdzić lekarz w dodatkowym zaświadczeniu lekarskim.

Zawsze 100 proc.

Ustawa wypadkowa wskazuje w art. 9 ust. 1, że zasiłek chorobowy za czas niezdolności do pracy związanej z chorobą zawodową przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

W zakresie ustalania podstawy zasiłku odsyła jednak do ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.), a konkretnie do zasad jej obliczania dla ubezpieczonych innych niż pracownicy.

Podstawą wymiaru zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego dla zleceniobiorców jest zatem średnia z przychodu (stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe) za 12 miesięcy poprzedzających powstanie niezdolności do pracy. Czasem jest to przeciętna wysokość tego przychodu z krótszego okresu – tj. z pełnych miesięcy faktycznego podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu.

Przychód ten jednak musi zostać pomniejszony o składki w części finansowanej przez ubezpieczonego. Ale tutaj ustawa zasiłkowa wskazuje na ryczałtową stawkę tych składek – tj. 13,71 proc. Nie ma znaczenia, czy zleceniobiorca przystąpił do ubezpieczenia chorobowego.

Wiążący dokument

Gdy niezdolność do pracy jest konsekwencją następstw wcześniej stwierdzonej choroby zawodowej, ubezpieczony musi ten związek udokumentować. Powinien dodatkowo przedstawić zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym blankiecie, wskazujące na związek absencji zdrowotnej z chorobą zawodową. Taki dokument uprawnia go do świadczenia z ustawy wypadkowej, choćby chorobę zawodową stwierdzono u niego wiele lat wcześniej w związku z zatrudnieniem w innej firmie.

Zleceniobiorca, o którego pyta czytelnik przedłożył zwolnienie ZUS ZLA oraz dodatkowo zaświadczenie lekarskie stwierdzające związek tej niezdolności do pracy z chorobą zawodową, która powstała w czasie zatrudnienia na umowę o pracę. Powstanie choroby zawodowej w trakcie zatrudnienia – a więc z innego tytułu niż ten, z którego zleceniobiorca ubiega się o zasiłek chorobowy, nie jest przeszkodą do uzyskania świadczenia z ustawy wypadkowej.

Zleceniobiorca czytelnika objęty jest obowiązkowo ubezpieczeniem wypadkowym. W związku z tym ma prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego. Mimo że nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, to jego przychód dla celów ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy pomniejszyć o 13,71 proc. (choć opłaca tylko składkę emerytalną i rentową – tj. w sumie 11,26 proc. przychodu).

Z orzecznictwa NSA