Umowa zlecenia: składki ZUS ze zlecenia są obowiązkowe od razu po rozwiązaniu

- Pracuje dla nas zleceniobiorca, który do tej pory jednocześnie był zatrudniony na etacie w innej firmie z wynagrodzeniem wyższym od minimalnego. U nas był zgłoszony tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Zawiadomił nas, że 5 października rozwiązał umowę o pracę za porozumiem stron i jedyną jego pracą jest ta na zlecenie. Wynagrodzenie ze zlecenia wynosi 2000 zł miesięcznie. Jak rozliczyć zleceniobiorcę ze składek za październik? Czy musimy w trakcie miesiąca zgłosić go do ubezpieczeń społecznych? – pyta czytelnik.

Pracownik zawsze i bezwzględnie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nie ma znaczenia ani wymiar czasu pracy, ani wynagrodzenie, ani podjęcie jakiejś innej działalności zarobkowej.

Wysokość pensji ma natomiast znaczenie przy rozpatrywaniu konieczności opłacania składek z tytułu wykonywania przez pracownika dodatkowej pracy na podstawie umowy cywilnej, np. zlecenia.

Jeśli bowiem wynagrodzenie z umowy o pracę jest niższe niż pensja minimalna (w 2011 r.  1386 zł), to konieczne jest opłacanie obowiązkowych składek – społecznych i zdrowotnej – również od przychodów ze zlecenia. Jeśli natomiast ze stosunku pracy przychód (w przeliczeniu na okres miesiąca) jest przynajmniej równy kwocie minimalnego wynagrodzenia, od zlecenia obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna.

Oznacza to, że zlecenie jest tytułem do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych zarówno dla pracownika zatrudnionego na pełny etat, jak i niepełny, jeśli zgodnie z umową o pracę ma zapewnione wynagrodzenie w wysokości minimalnej. W obydwu bowiem przypadkach miesięczna pensja nie może być niższa od minimalnej pensji krajowej.

Tak również było w sytuacji, o którą pyta czytelnik. Dotychczasowa umowa o pracę zapewniała wynagrodzenie wyższe od minimalnego. Z tego powodu od zlecenia nie były opłacane składki społeczne, a jedynie zdrowotna. Ale sytuacja zmieniła się po ustaniu zatrudnienia, tj. od 6 października.

Niepełna pensja

O obowiązku opłacania składek ze zlecenia decyduje pensja z umowy o pracę, ale nie zawsze ta faktycznie wypłacona, lecz przeliczona na okres miesiąca. Warto więc przyjrzeć się pojęciu „podstawa wymiaru w przeliczeniu na okres miesiąca”.

Chodzi tutaj o ustalenie kwoty, jaka stanowiłaby podstawę wymiaru składek, gdyby pracował cały miesiąc. Dokonuje się go więc wówczas, gdy  pracownik przez część miesiąca nie wykonywał obowiązków, np. z powodu:

- niezdolności do pracy (choroby, macierzyństwa itd.),

- podjęcia lub zakończenia pracy w trakcie miesiąca.

Wynagrodzenie za taki miesiąc w wysokości niższej od minimalnego nie powoduje automatycznie, że konieczne jest opłacanie składek od zlecenia. Wtedy właśnie należy przeliczyć ten przychód na okres miesiąca, czyli ustalić, jaką pensję otrzymałby pracownik, gdyby przepracował cały miesiąc.

Zasadę tę stosuje się również wtedy, gdy pracodawca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków wynikających z umowy o pracę oraz z przepisów prawa pracy i nie wypłaca pracownikowi należnego wynagrodzenia, a także wtedy, gdy bez zmiany warunków umowy o pracę wypłaca wynagrodzenie w kwocie niższej niż należna (niż uzgodniona i zapisana w umowie o pracę).

Niezależnie od charakteru ubezpieczeń społecznych ze zlecenia obowiązkowa jest od niego zawsze składka zdrowotna, która – w razie uzyskiwania przychodów z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego – opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie.

Koniec angażu w trakcie miesiąca

Jeśli pracownik traci etat w trakcie miesiąca i pozostaje mu tylko zlecenie, oznacza to, że nie ma już zbiegu tytułów do ubezpieczeń. Istniał on tylko do dnia rozwiązania umowy o pracę i tylko w tym okresie przychód ze zlecenia mógł być zwolniony ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Oczywiście tylko wtedy, gdy w przeliczeniu na okres miesiąca wynagrodzenie z umowy o pracę było co najmniej równe minimalnej pensji.

Natomiast już od następnego dnia zleceniobiorcę trzeba zgłosić do wszystkich ubezpieczeń społecznych, które są dla niego obowiązkowe (emerytalnego, rentowych, wypadkowego) oraz ewentualnie – na jego wniosek – do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W tym celu zleceniodawca jako płatnik składek musi:

– najpierw wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZWUA z datą 06.10.2011,

– z tą samą datą zgłosić go do ubezpieczeń społecznych i  zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem tytułu 04 11 xx.

Składki społeczne od części

Za miesiąc, w którym zleceniobiorca zostanie zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, składki na te ubezpieczenia trzeba opłacić od proporcjonalnie obniżonej podstawy wymiaru. W tym celu miesięczny przychód ze zlecenia należy podzielić przez liczbę dni wykonywania zlecenia i pomnożyć przez liczbę dni, przez które podlegał on ubezpieczeniom:

2000 zł : 31 dni x 26 dni = 1677,42 zł

Natomiast podstawą wymiaru składki zdrowotnej będzie przychód z całego miesiąca (bez proporcjonalnego zmniejszenia), ale po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez zleceniobiorcę.

Zakładając, że zleceniobiorca nie zgłosił się do ubezpieczenia chorobowego, rozliczenie jego przychodu za ten miesiąc powinno wyglądać następująco:

Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę:

• emerytalna

• rentowe

łącznie

1677,42 zł x 9,76 proc. = 163,72 zł

1677,42 zł x 1.5 proc. = 25,16 zł

188,88 zł

Składka zdrowotna:

• do ZUS

• do odliczenia od zaliczki na podatek

1811,12 zł x 9 proc. = 163,00 zł

1811,12 zł x 7,75 proc. = 140,36 zł

Zaliczka na podatek:

• wstępna

• po odliczeniu składki zdrowotnej

1638 zł x 18 proc. = 294,84 zł

294,84 zł – 140,36 zł = 154,48 zł;

po zaokrągleniu 154 zł