Świadczenie to z reguły przysługuje, jeżeli pracownica w okresie ubezpieczenia chorobowego albo urlopu wychowawczego urodziła lub przyjęła dziecko na wychowanie, w tym także w ramach rodziny zastępczej.

Taka zasada wynika z art. 29 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176768]ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.[/link]; dalej ustawa).

[b]Otrzymanie zasiłku macierzyńskiego nie jest związane z koniecznością przebycia okresu wyczekiwania,[/b] który jest wymagany do uzyskania zasiłku chorobowego.

Jednak może się zdarzyć i tak, że zasiłek macierzyński będzie przysługiwał pracownicy, także gdy urodziła dziecko po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, czyli po zakończeniu zatrudnienia. Jest to możliwe w ściśle określonych przypadkach. Gdzie ich szukać? Wymienia je art. 30 ustawy.

[srodtytul]Ogłoszenie likwidacji[/srodtytul]

Zgodnie z nim pracownica będąca w ciąży, z którą rozwiązano stosunek pracy wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, gdy urodzi dziecko już po ustaniu zatrudnienia, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Pracownicy, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia, do dnia porodu przysługuje zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Natomiast od dnia porodu kobieta ta jest uprawniona do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie. Zgodnie z art. 180 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link] urlop macierzyński może wynosić od 20 tygodni do 37 tygodni – zależnie od liczby dzieci, które przyszły na świat przy jednym porodzie.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Karina straciła pracę. Powodem było ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy. W dniu rozwiązania stosunku pracy, którym był 31 października 2009 r., była w ósmym miesiącu ciąży. Pracownica urodziła dziecko 5 grudnia 2009 r.

W okresie od 1 listopada 2009 r. do 4 grudnia 2009 r. pani Karinie przysługiwał zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, a od dnia porodu, czyli od 5 grudnia 2009 r., przez 20 tygodni zasiłek macierzyński. Świadczenia te wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.[/ramka]

[srodtytul]Nieprawidłowe rozstanie[/srodtytul]

Prawo do zasiłku macierzyńskiego ma także pracownica, z którą firma rozwiązała umowę o pracę z naruszeniem obowiązujących przepisów. Przy czym do nieprawidłowego rozstania musi dojść w momencie, gdy pracownica jest w ciąży i urodzi dziecko już po ustaniu zatrudnienia.

Tu jednak uwaga! Aby uzyskać świadczenie, nie wystarczy oświadczenie kobiety, że szef złamał przepisy, zwalniając ją z pracy. Nie pomoże nawet ewentualne oświadczenie byłego pracodawcy. Rozwiązanie stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa musi bowiem zostać stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.

[ramka][b]Przykład[/b]

1 lutego 2009 r. pracodawca rozwiązał z panią Mileną umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony. Jako powód podał utratę zaufania. Na jej miejsce przyjął swoją bratową. Pani Milena, odchodząc z pracy, była w piątym tygodniu ciąży. Nie wiedziała jeszcze o tym fakcie. Podana przez szefa przyczyna nie była jej zdaniem prawdziwa, dlatego złożyła pozew w sądzie. Żądała stwierdzenia niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy. Sąd przyznał jej rację.

Pracodawca nie złożył odwołania od werdyktu. Orzeczenie stało się prawomocne. 1 października 2009 r. pracownica urodziła córkę. Teraz przysługuje jej zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia, czyli od 1 października 2009 r. przez 20 tygodni. Świadczenie to wypłaci Zakład Ubezpieczeń Społecznych.[/ramka]

[srodtytul]Terminowe zatrudnienie[/srodtytul]

Jeżeli pracownica zawarła umowę o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży – umowa ta ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Tak wynika z art. 177 § 3 kodeksu pracy. Jednak zasada ta nie dotyczy umów zawieranych na zastępstwo.

Po urodzeniu kobieta ma prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia, czyli po zakończeniu umowy o pracę. Jaki jest wymiar tego świadczenia?

Taki, jakby jej zatrudnienie nie ustało. Będzie zatem otrzymywała zasiłek przez okres od 20 tygodni do 37 tygodni – w zależności od tego, ile dzieci jednocześnie urodziła.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pani Sabina zatrudniła się w księgarni. Zawarła umowę o pracę na czas określony – od 1 kwietnia 2009 r. do 30 czerwca 2009 r. W dniu rozwiązania stosunku pracy pracownica przedłożyła szefowi zaświadczenie, że jest w piątym miesiącu ciąży. Dlatego musiał przedłużyć z nią umowę o pracę do dnia porodu, który nastąpił 15 października 2009 r.

Z tytułu urodzenia dziecka pani Sabina nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego w pełnym wymiarze wynoszącym 20 tygodni. Wypłaca go Zakład Ubezpieczeń Społecznych.[/ramka]

[ramka][b]Ważne[/b]

Miesięczny zasiłek macierzyński wypłacany po ustaniu ubezpieczenia wynosi 100 proc. wynagrodzenia stanowiącego podstawę jego wymiaru. [/ramka]

[ramka][b]Trzeba wnioskować[/b]

Kobieta, która chce otrzymywać zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia, musi w ZUS złożyć stosowne dokumenty. Są nimi:

- zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży w okresie zatrudnienia,

- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka,

- świadectwo pracy albo inny dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo

- prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa,

- zaświadczenie płatnika składek (pracodawcy) wystawione na druku ZUS Z-3, ewentualnie druku ZUS Z-3a (gdy zasiłek przysługuje ubezpieczonej innej niż pracownica)[/ramka]