[b]Czy osoba przebywająca na urlopie wychowawczym może bez konsekwencji (utraty prawa do opłaconego ZUS z budżetu) dorobić w ramach umowy-zlecenia lub o dzieło?[/b] – pyta czytelnik.

Osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Tak wynika z art. 9 ust. 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=01E934F8E8C52292F23E32182E640DF4?n=1&id=184677&wid=327789]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link] (ustawa o SUS).

Jednakże przepis ten nie zezwala „na dorabianie bez konsekwencji" osobom przebywającym na urlopie wychowawczym. Wskazany artykuł wymaga szczegółowego wyjaśnienia w kontekście pracy na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło osoby przebywającej na urlopie wychowawczym.

[srodtytul]Umowa-zlecenie...[/srodtytul]

Otóż przebywanie na urlopie wychowawczym jest samoistnym tytułem, który rodzi obowiązkowe podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jednakże tylko wtedy, gdy osoba przebywająca na urlopie wychowawczym nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo gdy nie ma innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych. A właśnie takim innym tytułem jest wykonywanie pracy na podstawie umowy-zlecenia.

Zatem osoby, które przebywają na urlopie wychowawczym i jednocześnie wykonują umowę-zlecenie, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy-zlecenia, natomiast nie będą już podlegać tym ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

Nie ma przy tym znaczenia, czy umowa-zlecenie została zawarta z własnym pracodawcą czy też z innym podmiotem.

Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o SUS obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które wykonują pracę na podstawie umowy-zlecenia. Przy czym obowiązkowe podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia nie jest uzależnione od wysokości uzyskiwanych dochodów. Sam fakt zawarcia umowy-zlecenia rodzi obowiązek podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Zatem osoba przybywająca na urlopie wychowawczym z tego właśnie tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym do daty zawarcia umowy-zlecenia. Oczywiście [b]składki odprowadzone przez budżet państwa za okres podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie przepadną[/b], ale po zawarciu umowy-zlecenia przestaną być odprowadzane. Tak będzie, ponieważ tytuł (przebywanie na urlopie wychowawczym) wygaśnie, a powstanie nowy (umowa-zlecenie) i obowiązek odprowadzania składek będzie już należał do zleceniodawcy.

[srodtytul]... inaczej niż o dzieło[/srodtytul]

Odmiennie dla osoby przebywającej na urlopie wychowawczym wygląda sytuacja, gdy podejmuje pracę na podstawie umowy o dzieło. W ustawie o SUS nie ma wprawdzie żadnego przepisu, który stanowiłby wprost, iż osoba przebywająca na urlopie wychowawczym będzie nadal podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tego tytułu mimo zawarcia umowy o dzieło, ale wynika to z interpretacji również przepisu art. 9 ust. 6 i art. 6 ust. 1 tej ustawy.

Mianowicie wskazane artykuły nie wymieniają umowy o dzieło jako samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Oznacza to, że [b]osoba przebywająca na urlopie wychowawczym może pracować na podstawie umowy o dzieło bez obawy, że przestanie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym[/b] z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, a tym samym, że budżet państwa przestanie opłacać składki z tego tytułu.

Istotne jest także to, że osoba przebywająca na urlopie wychowawczym może zawrzeć umowę o dzieło zarówno ze swoim pracodawcą, jak i z osobą inną niż pracodawca. W żadnym przypadku umowa o dzieło nie będzie samoistnym tytułem rodzącym obowiązek ubezpieczeń społecznych. W sytuacji gdy pracodawca zatrudnia na podstawie umowy o dzieło swojego pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym, z tytułu wykonywania umowy o dzieło nie podlega on ubezpieczeniom społecznym.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Osoby, które przebywają na urlopie wychowawczym i jednocześnie wykonują umowę-zlecenie, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu zlecenia. Natomiast nie będą już podlegać tym ubezpieczeniom z powodu przebywania na urlopie wychowawczym.[/ramka]

Statusu własnego pracownika nie mają osoby przebywające na urlopie wychowawczym, a tym samym w odniesieniu do tych osób nie ma zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o SUS, który wskazuje, że za pracownika uważa się również osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Wtedy obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o dzieło istnieje, gdy umowa taka została zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy. W takich przypadkach umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń społecznych traktowana jak umowa o pracę. Jednakże podkreślmy, że wskazany przepis nie dotyczy osób przebywających na urlopie wychowawczym.