Po ustaniu zatrudnienia pracownik nie podlega już ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tego tytułu. I to bez względu na to, w jakim trybie doszło do rozwiązania stosunku pracy. Zarówno rozstanie za porozumieniem stron, wypowiedzeniem (złożonym przez pracodawcę lub pracownika), jak i bez wypowiedzenia czy w wyniku wygaśnięcia umowy o pracę wywołuje taki skutek.

[srodtytul]Na formularzu ZWUA[/srodtytul]

Każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń – stanowi art. 36 ust. 11 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9814158CE2791853E0FC0945A1D7C0E3?id=184677]ustawy systemowej[/link]. A że przepisy tego aktu prawnego stosujemy także do ubezpieczenia zdrowotnego, to i tu potrzebne jest wyrejestrowanie (art. 74 ustawy zdrowotnej).

Jak realizujemy ten obowiązek? Poprzez złożenie formularza ZUS ZWUA (wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego). Na tym druku w pole „data ustania ubezpieczeń” wpisujemy datę, od której pracownik nie podlega już ubezpieczeniom. Jeżeli umowa o pracę została rozwiązana np. na koniec września br., to umieszczamy datę 01.10.2009.

Formularz ZUS ZWUA musimy przekazać do ZUS w terminie siedmiu dni od daty ustania stosunku pracy. W przypadku członków służby zagranicznej wykonujących obowiązki służbowe w placówce zagranicznej jest na to 30 dni od dnia ustania stosunku pracy.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Dariusz Kowalski na koniec września 2009 r. rozwiązał umowę o pracę z panem Tomaszem Matuszewskim. Aby wyrejestrować go z ubezpieczeń, złożył 6 października (termin upłynął z dniem 7 października) druk ZUS ZWUA > [link=http://www.rp.pl/galeria/378553,2,378604.html]patrz druk[/link].[/ramka]

[srodtytul]Późniejsze wypłaty[/srodtytul]

Okres podlegania ubezpieczeniom ze stosunku pracy nie ma wpływu na wypłaty, które są dokonywane już po ustaniu zatrudnienia pracowniczego. Oczy- wiście od takich wypłat, mimo że realizowanych już po wyrejestrowaniu, mamy obowiązek naliczyć i odprowadzić do ZUS składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Składki te wykazujemy w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA składanym za miesiąc, w którym ta wypłata nastąpiła.

Jeżeli wypłata wynagrodzenia miała miejsce w następnym miesiącu po wyrejestrowaniu z ubezpieczeń, to należne składki powinny zostać wykazane w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem 30 00 xx, a nie z kodem pracowniczym (01 10 xx).

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Termin wypłat premii miesięcznych w firmie pana Dariusza Kowalskiego z przykładu 1 jest ustalony na 10 dzień miesiąca za miesiąc poprzedni. Premia ta przysługiwała również panu Tomaszowi Matuszewskiemu, z którym na koniec września umowa o pracę została rozwiązana i którego pan Dariusz Kowalski wyrejestrował z ubezpieczeń. Została zatem wypłacona 10 października w kwocie 800 zł. Pan Dariusz Kowalski naliczył od niej składki, wpłacił do ZUS oraz złożył w tej instytucji formularz ZUS RCA > [link=http://www.rp.pl/galeria/378553,3,378604.html]patrz druk[/link].[/ramka]

[srodtytul]Bliscy na ZCNA[/srodtytul]

Jeśli członkowie rodziny pracownika, z którym się rozstajemy, byli zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego, ich też musimy wyrejestrować. Podlegają bowiem temu ubezpieczeniu tylko w okresie, w którym jest ubezpieczona osoba zgłaszająca ich do ubezpieczeń.

Wyrejestrowania członków rodziny dokonujemy poprzez złożenie formularza ZUS ZCNA.

[ramka][b]Przejście na zlecenie[/b]

Obowiązek wyrejestrowania z ubezpieczeń musimy zrealizować nawet wtedy, gdy ustaje stosunek pracy, a w dalszym ciągu trwa stosunek cywilnoprawny na podstawie umowy-zlecenia. W okresie równoczesnego wykonywania umowy o pracę i umowy-zlecenia, umowa-zlecenie nie była bowiem odrębnym tytułem do ubezpieczeń i przychód wypłacany z tej umowy w zakresie opłacania składek był traktowany jako przychód ze stosunku pracy i od tego przychodu były naliczane wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Gdy dla zleceniobiorcy będzie to jedyny tytuł do ubezpieczeń społecznych, jesteśmy zobowiązani go do nich zgłosić. Mamy na to siedem dni od powstania obowiązku ubezpieczeń. Zgłoszenia dokonujemy na formularzu ZUS ZUA z kodem 04 xx xx (jakie liczby wpisujemy w miejsca oznaczone „x”, zależy od tego, gdzie zlecenie będzie wykonywane, czy zleceniobiorca nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie przepisów szczególnych, czy pobiera emeryturę lub rentę i czy jest osobą niepełnosprawną).

Jeżeli natomiast zleceniobiorca ma równocześnie inny tytuł, z którego podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z umowy-zlecenia jest zgłaszany na druku ZUS ZZA do ubezpieczenia zdrowotnego, o ile z umowy-zlecenia nie chce podlegać dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. [/ramka]