Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od jednego do 24 miesięcy.
Zamierzający to zrobić płaci na ubezpieczenia społeczne proporcjonalnie do czasu, jaki w danym miesiącu faktycznie prowadził działalność (taka zasada obowiązuje od 7 marca br.). A zatem osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (także wspólnicy spółek) podlega ubezpieczeniom społecznym oraz opłaca składki na nie do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia biegu zawieszenia wykonywania działalności. A gdy znów uruchomi firmę, podlega tym ubezpieczeniom i opłaca składki od dnia wznowienia wykonywania działalności.
Inaczej jest w wypadku składki zdrowotnej, bo tę zawsze płaci się za pełne miesiące, choćby firma funkcjonowała w nim tylko jednego dnia (składka jest niepodzielna). Lepiej więc nie zawieszać działalności w trakcie miesiąca.
W czasie zawieszenia nie ma obowiązku odprowadzania składek, ale można dobrowolnie się ubezpieczyć emerytalnie i rentowo, a także zdrowotnie.
[srodtytul]Fakultatywne składki[/srodtytul]
Nie opłaca się ubezpieczenia chorobowego (które i tak jest dobrowolne) i wypadkowego.
Uprawnienie takie daje art. 36a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E643E3C6B2CD05E0E5051E352DCFE4C3?id=184677]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link] (dalej: ustawa systemowa). Biznesmen płaci wówczas składki od takiej samej podstawy, jak podczas prowadzenia działalności gospodarczej, czyli od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia (w tym roku jest to więc 1915,80 zł), albo od 30 proc. wynagrodzenia minimalnego (dla korzystających z ulgi dla początkujących przedsiębiorców, obecnie 382,80 zł).
Na podstawie tego przepisu zainteresowany może przystąpić do ubezpieczeń w dowolnym momencie w trakcie zawieszenia. Ubezpieczenie działa nie wcześniej niż od dnia złożenia wniosku o objęcie nim (art. 14 ustawy systemowej). Zainteresowany może także z dobrowolnego ubezpieczenia zrezygnować w wybranym momencie.
[srodtytul]Nowy tytuł[/srodtytul]
A jeśli w okresie zawieszenia przedsiębiorca zyska tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia, np. podpisze zlecenie albo umowę o pracę na krótki czas (zakładamy, że praca nie pokrywałaby się z zakresem działalności firmy)? W wypadku zawarcia zlecenia, umowy o pracę przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą zostaje ona objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu tej umowy (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy oraz art. 12 ust. 3 ustawy).
W takim wypadku obowiązkowo odprowadzane są składki społeczne. Co wówczas, jeśli taka umowa się skończy i znów jedyną możliwością ubezpieczenia będzie dobrowolne opłacanie składek emerytalno-rentowych? Przepisy nie dają jednoznacznej odpowiedzi.
[b]Czy zainteresowany może się dobrowolnie ubezpieczyć na podstawie art. 36a ustawy systemowej jako osoba, która zawiesiła działalność? A może należy w takim wypadku dobrowolnie przystąpić do tych ubezpieczeń na podstawie art. 10 ustawy systemowej, na zasadzie kontynuacji po ustaniu obowiązkowego tytułu do ubezpieczeń?[/b] Wtedy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż minimalne wynagrodzenie. Sprawa nie jest więc bez znaczenia, bo składki są w tych wypadkach w różnej wysokości.
Czy zawsze lepiej opłacać składki na zasadach określonych w art. 10 ustawy systemowej? Nie. Opłaci się to tym, którzy odprowadzają je z działalności gospodarczej od zwykłej podstawy (60 proc. przeciętnego wynagrodzenia). Inaczej biznesmeni, którzy korzystają z preferencyjnej podstawy wymiaru, czyli od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Gdyby ci chcieli płacić składki na zasadzie kontynuacji na podstawie art. 10 ustawy systemowej, to zapłaciliby więcej. Czy w takim razie przedsiębiorca ma wybór, jakie składki płacić? O wyjaśnienia poprosiliśmy resort pracy i ZUS.
[srodtytul]Czy bez wyboru [/srodtytul]
[b]Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą, w związku z zawieszeniem wykonywania tej działalności na mocy art. 36a ust. 1 ustawy systemowej, w okresie zawieszenia wykonywania działalności mogą przystąpić w dowolnym momencie (w trybie art. 14 ust. 1 tej ustawy) do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych albo kontynuować dobrowolnie ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach art. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Innego zdania jest ZUS. W jego opinii w opisanym wypadku nie jest możliwe przystąpienie do kontynuacji ubezpieczeń w myśl art. 10 ustawy systemowej.[/b] Czyli pozostaje ponowne ubezpieczenie z art. 36a tej ustawy. Jak wyjaśnia ZUS, „Przepisy ustawy nie rozstrzygają sytuacji zbiegów tytułów z art. 36a ust. 1 ustawy z innymi niż prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Dlatego osoba prowadząca tę działalność może w okresie zawieszenia opłacać nadal składki na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe, mając jednocześnie tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia z umowy-zlecenia”. W praktyce przedsiębiorca nie będzie zainteresowany opłacaniem składek z własnej kieszeni, gdy i tak będzie ubezpieczony obowiązkowo, np. ze zlecenia lub umowy o pracę.
[b]Nie ma więc pewności, jak powinien postąpić przedsiębiorca. Co gorsza, nie uzyska z ZUS wiążącej interpretacji w tej sprawie. Wynika to z tego, że zgodnie z art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia. A w tym wypadku składki nie są obowiązkowe, lecz tylko dobrowolne. [/b]
[srodtytul]Wspólnicy inaczej[/srodtytul]
Inne zasady ubezpieczenia dotyczą zawieszających działalność gospodarczą, którzy są zarejestrowani w KRS. Chodzi o wymienionych w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, czyli wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich. Ci mogą w okresie zawieszenia działalności ubezpieczyć się dobrowolnie (emerytalnie i rentowo) jedynie na zasadzie kontynuacji na podstawie art. 10 ustawy systemowej i płacić składki od minimalnego wynagrodzenia.
[srodtytul]Krótki termin zniknie[/srodtytul]
Trzeba pamiętać, że z ewentualną decyzją o przystąpieniu do dobrowolnych ubezpieczeń na podstawie art. 10 ustawy należy się pospieszyć. Osoby, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, muszą zgodnie z art. 36 ust. 6 ustawy systemowej zgłosić wniosek o objęcie nimi w terminie 30 dni od ustania ubezpieczeń społecznych. Nawet jednodniowe spóźnienie powoduje, że zainteresowany traci możliwość dobrowolnego opłacania składek emerytalnych i rentowych na podstawie art. 10 ustawy systemowej.
[b]Uwaga! Taka zasada będzie obowiązywać tylko do 31 sierpnia 2009 r. Od 1 września br. będzie można przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń na zasadzie kontynuacji w dowolnym momencie.[/b]
Ta korzystna dla ubezpieczonych zmiana wynika z art. 1 pkt 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D177B488D249E9DA34BA795C0EFB2163?id=310534]ustawy z 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy Prawo bankowe (DzU nr 71, poz. 609)[/link].
[ramka][b]Dobrowolne ubezpieczenie zawieszonego przedsiębiorcy[/b]
Na podstawie art. 36a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych:
- podlegają dobrowolnie tylko ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na zasadach obowiązujących dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą,
- do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych mogą przystąpić w dowolnym momencie w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, z tym że objęcie ubezpieczeniami oraz ich ustanie następuje na ogólnych zasadach określonych w art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
- nie podlegają ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu,
- podstawę wymiaru składek ustala się według zasad obowiązujących dla danej osoby przed zawieszeniem wykonywania działalności, tj. minimalna podstawa wymiaru składek wynosi odpowiednio:
– 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego lub
– 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, z następującym zastrzeżeniem – do okresu 24 miesięcy, o których mowa w art. 18a ust. 1 ustawy, wlicza się także okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w którym dana osoba przystąpiła do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (opłacała składki od podstawy wymiaru 30 proc. minimalnego wynagrodzenia). Jeżeli okres 24 miesięcy upłynął w trakcie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej i opłacania w tym okresie składek od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, począwszy od pierwszego dnia 25. miesiąca, podstawa wymiaru składek dla takiej osoby nie może być niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.[/ramka]