Osoba prowadząca działalność gospodarczą obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolne jest dla niej tylko ubezpieczenie chorobowe. Jednak jeśli do niego nie przystąpi i zachoruje, nie otrzyma od ZUS zasiłku i za ten miesiąc będzie musiała opłacić pełne składki.

[srodtytul]Wyłącznie na wniosek[/srodtytul]

Do ubezpieczenia chorobowego z działalności gospodarczej może przystąpić tylko osoba, która taką działalność prowadzi i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje na wniosek osoby zainteresowanej.

W razie rozpoczęcia prowadzenia działalności objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w ciągu siedmiu dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń. Tak wynika z art. 14 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=141671ABBC5A71DA512DACE40C7D2395?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).[/link]

Osoba prowadząca działalność może również do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpić w późniejszym terminie. W takim wypadku będzie ubezpieczona od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.

[srodtytul]Płać w terminie[/srodtytul]

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje:

- od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

- od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli jednak za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następnego po dniu, za który zasiłek przysługuje,

- od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom, tj. od dnia zaprzestania prowadzenia pozarolniczej działalności.

Wobec tego nieopłacenie w terminie należnych składek powoduje ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od pierwszego dnia miesiąca, za który składki nie zostały opłacone.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Marek prowadzi działalność gospodarczą, z tytułu której przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Do 10 maja powinien opłacić składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne za kwiecień. Ponieważ tego nie dokonał, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustało od 1 kwietnia.[/ramka]

Jeżeli dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z powodu nieopłacenia w terminie należnej składki, ZUS – w uzasadnionych przypadkach – może wyrazić zgodę na późniejsze jej uregulowanie. W tym celu zainteresowany powinien wystąpić do jednostki terenowej ZUS z wnioskiem w tej sprawie, podając w nim przyczyny spóźnienia.

[srodtytul]Zasiłek po 90 dniach[/srodtytul]

Osoba prowadząca działalność gospodarczą nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Taki czas oczekiwania określa art. 4 ust. 1 pkt 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=02CE84E41F8EE0248EB3C62E6F538E94?id=176768]ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.)[/link]. Do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

- absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

- posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Zasiłek chorobowy dla osoby prowadzącej działalność jest wypłacany przez ZUS, a jego wysokość jest uzależniona od podstawy wymiaru, od której prowadzący działalność opłacał składki. Zostanie zmniejszony o 25 proc. od ósmego dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, jeśli zaświadczenie lekarskie zostanie dostarczone do ZUS po upływie siedmiu dni od daty jego otrzymania. Skutek ten nie wystąpi tylko wtedy, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.

[srodtytul]Podstawa wymiaru... [/srodtytul]

Składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy są naliczane od zadeklarowanej przez niego kwoty, nie niższej jednak niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Od 1 stycznia wynosi ona 1915,80 zł. Ale nie dla wszystkich.

Podstawę wymiaru w okresie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2009 r. jest to 382,80 zł. Kwota dotyczy osób, które rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej po 24 sierpnia 2005 r. i

- w okresie 60 miesięcy przed dniem rozpoczęcia prowadzenia działalności nie wykonywały innej pozarolniczej działalności oraz

- w ramach aktualnie prowadzonej działalności nie wykonują zadań dla byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Podstawę wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przy czym nie może przekraczać miesięcznie 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

[srodtytul]...może być obniżona...[/srodtytul]

W miesiącu, w którym osoba prowadząca działalność podlega ubezpieczeniom społecznym jedynie przez część tego miesiąca, ma prawo do pomniejszenia podstawy wymiaru składek. W tym celu dzieli kwotę pełnej podstawy przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca, a wynik mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Prawo do takiego działania przysługuje także w razie niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu osoba prowadząca działalność gospodarczą spełnia warunki do przyznania zasiłku z ubezpieczeń społecznych. Przy czym prawo do pomniejszenia podstawy wymiaru składek w sposób wyżej określony występuje przy deklarowaniu najniższej podstawy wymiaru składek. Wówczas minimalną podstawę wymiaru (tj. 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub 30 proc. minimalnego wynagrodzenia) należy podzielić przez liczbę dni danego miesiąca i pomnożyć przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

[ramka][b]Przykład 2 [/b]

Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą od 2 czerwca 2007 r., z której podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Z działalności przystąpił także do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i ma wymagany okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. W okresie od 21 do 30 kwietnia pan Jan był chory i dostał zwolnienie lekarskie. Opłacając składki za kwiecień, mógł pomniejszyć minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za kwiecień wynosiła 1277,20 zł ([1915,80 zł : 30] x 20). Oczywiście, mimo choroby, pan Jan może zadeklarować wyższą kwotę do podstawy wymiaru, np. 1500 zł, nie może natomiast zadeklarować kwoty niższej.[/ramka]

[srodtytul]...choć nie zawsze[/srodtytul]

Jeżeli prowadzący działalność zachoruje i nie ma prawa do zasiłku chorobowego, z uwagi na to, że nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego lub przystąpił, lecz ma zbyt krótki okres podlegania temu ubezpieczeniu i zasiłek chorobowy mu nie przysługuje, składki za ten miesiąc musi opłacić od pełnej podstawy wymiaru.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pani Anna prowadzi działalność gospodarczą od stycznia 2004 r. Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Nie przystąpiła natomiast do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 4 do 20 kwietnia 2009 r. była chora i na ten okres otrzymała zwolnienie lekarskie. Pomimo choroby składki na ubezpieczenia społeczne za kwiecień była zobowiązana opłacić od podstawy nie niższej niż 1915,80 zł.[/ramka]

Jedynie gdy niezdolność do pracy powstała w związku z wypadkiem przy pracy, prowadzącemu działalność (który z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu) przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, w tym zasiłek chorobowy. Nie ma w tym wypadku znaczenia, że nie podlegał on ubezpieczeniu chorobowemu.

[srodtytul]Zdrowotna zawsze stała[/srodtytul]

Bez względu na to, czy prowadzący działalność pobiera zasiłek chorobowy, czy nie ma do niego prawa, za okres choroby nie może pomniejszyć podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka na to ubezpieczenie jest miesięczna, niepodzielna i nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu, gdy prowadzący działalność był chory.

Wobec tego za okres choroby składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy naliczyć od pełnej podstawy wymiaru, tj. zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Składka jest stała i wynosi do końca 2009 r. 224,24 zł.