Zgodnie z art. 46 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=538F000BD8C37BC1C68453E16C8324F5?n=1&id=184677&wid=327789]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)[/link] płatnik składek musi obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Jeżeli płatnik nie wywiązuje się z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, to powstaje zadłużenie wobec ZUS. W niektórych sytuacjach płatnik może jednak wystąpić z wnioskiem o umorzenie składek za okres, w którym ich nie opłacił.

Warto przy tym pamiętać, że w razie pozytywnej decyzji ZUS powstaje problem – czy okres, za który umorzono składki na ubezpieczenia społeczne, będzie wzięty pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172511]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.)[/link] przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe.

Art. 6 i 7 tej ustawy określają, jakie okresy są zaliczane do składkowych, a jakie do nieskładkowych. Okres, za jaki zostały umorzone należności wobec ZUS, nie został zaliczony ani do okresu składkowego, ani do nieskładkowego. Przy ustalaniu prawa do emerytury nie zostanie on więc w ogóle uwzględniony.

Ponadto z art. 5 ust. 4 pkt 1 wynika niekorzystne rozwiązanie dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty płatników zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia się bowiem okresu, za który nie zostały opłacone składki mimo podlegania w tym czasie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Pogląd, że okres, za który umorzono należności wobec ZUS, nie będzie uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury, został również potwierdzony w orzecznictwie sądowym.

Można tu przytoczyć [b]wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 października 2003 r. (III AUa 1963/02). [/b] Sąd stwierdził, że jeżeli ubezpieczony, który prowadził działalność gospodarczą, nie opłacił za pewien okres składek na ubezpieczenia społeczne (a zadłużenie to miał umorzone w wyroku sądowym), to okres ten nie jest okresem składkowym potrzebnym do przyznania mu prawa do renty.

Wyrok ten należy również odnieść do sytuacji, gdy zadłużenie zostaje umorzone w decyzji ZUS. Dlatego też okres, za który ZUS umorzył zadłużenie, nie będzie uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury.

Konieczność opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, aby okres obowiązkowego ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej mógł być zaliczony jako składkowy i uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury potwierdza również inne orzeczenie - [b]wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12 czerwca 2008 r. (III AUa 2065/07). [/b]

Zgodnie z nim opłacenie zaległych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej umożliwia uwzględnienie okresu, którego dotyczyły te wpłaty, jako składkowego dopiero od daty uiszczenia tych zaległości.

[ramka][b]Uwaga [/b]

ZUS może – co nie oznacza, że musi, jest to bowiem jego decyzja uznaniowa – umorzyć należności z tytułu składek w całości lub w części na zasadach i po spełnieniu warunków określonych w art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Chodzi np. o całkowity brak ich ściągalności, choć w uzasadnionych wypadkach wolno je ZUS umorzyć także w innych sytuacjach.[/ramka]