Zarządca nie odpowie za zaległe składki

Osoby zajmujące stanowiska w zarządzie osób prawnych mogą ponosić osobistą odpowiedzialność za niezapłacone składki na ubezpieczenia społeczne.

Wynika to z art. 31 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184677]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 nr 11 poz. 74)[/link], według którego do odpowiedzialności za składki na ubezpieczenia społeczne stosuje się art. 116 i 116a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=176376]ordynacji podatkowej (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Solidarnie całym majątkiem[/srodtytul]

W myśl art. 116 § 1 za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

- nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

- nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Przepis ten z mocy art. 116a stosuje się odpowiednio też do innych osób prawnych. Zatem za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116 odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami.

Odpowiedzialność tych osób ma surowy charakter i może skutkować zobowiązaniem ich do zapłaty nierzadko bardzo wysokich kwot nieuiszczonych składek na ubezpieczenia społeczne.

[srodtytul]Otrzymuje kompetencje...[/srodtytul]

W praktyce powstał problem, czy na podstawie art. 116a i art. 116 ordynacji podatkowej za zaległości z tytułu składek powinien odpowiadać także zarządca komisaryczny. Status zarządcy jest bowiem szczególny.

W myśl art. 65 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=166429]ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (DzU z 2002 r. nr 112, poz. 981)[/link], jeżeli przedsiębiorstwo państwowe prowadzi działalność ze stratą, organ założycielski w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych może wszcząć postępowanie naprawcze, ustanawiając nad przedsiębiorstwem zarząd komisaryczny.

Organ założycielski wyznacza wówczas osobę sprawującą zarząd komisaryczny.

Wyznaczenie zarządcy komisarycznego oznacza powierzenie tej osobie kompetencji do podejmowania działań na rzecz i w imieniu przedsiębiorstwa państwowego. Zarząd komisaryczny ustanawiany jest na czas oznaczony oraz podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Osoba mająca sprawować funkcje zarządcy może być zatrudniona zarówno na podstawie stosunku pracy, jak i innych stosunków cywilnoprawnych (np. na podstawie umowy-zlecenia).

Żaden bowiem przepis ustawy o przedsiębiorstwach państwowych nie wskazuje wprost, na podstawie jakiego stosunku prawnego wykonywane są czynności zarządcy komisarycznego.

[srodtytul]...ale nie płaci[/srodtytul]

Analizując status prawny zarządcy komisarycznego oraz treść przepisów ordynacji podatkowej, [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 13 października 2009 r. ( II UZP 9/09)[/b] stwierdził wyraźnie, że osoba wyznaczona na podstawie art. 33a ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych na stanowisko tymczasowego kierownika przedsiębiorstwa państwowego lub na podstawie art. 66 ust. 1 tej ustawy na stanowisko zarządcy komisarycznego przedsiębiorstwa państwowego nie należy do kategorii osób określanych mianem członków organów zarządzających inną osobą prawną w rozumieniu art. 116a ordynacji podatkowej w związku z art. 116 tej ustawy.

Oznacza to, że osoba sprawująca funkcję zarządcy komisarycznego przedsiębiorstwa państwowego nie ponosi odpowiedzialności za składki na ZUS niezapłacone przez to przedsiębiorstwo.

Nie jest ona bowiem członkiem organu zarządzającego tym przedsiębiorstwem, jak tego wymaga art. 116a ordynacji podatkowej. Przepis ten nie może być przy tym interpretowany rozszerzająco, co wynika z jego wyjątkowego charakteru.

[ramka][b]Przykład[/b]

Adam Z. został wyznaczony na zarządcę komisarycznego przedsiębiorstwa państwowego, które nie opłacało należnych składek na ubezpieczenia społeczne.

ZUS wobec bezskuteczności egzekucji tych składek od przedsiębiorstwa państwowego wydał decyzję, w której obciążył Adama Z. obowiązkiem zapłaty.

Adam Z. odwołał się wówczas do sądu, podnosząc, że nie ma podstawy prawnej do obciążenia go tą odpowiedzialnością.

Sąd uwzględnił jego odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję, uznając, że nie ma on obowiązku zapłaty zaległych składek.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga[/b]

ZUS nie może się domagać od zarządcy komisarycznego zapłaty składek nieuiszczonych przez zarządzane przez niego przedsiębiorstwo.[/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]