- Nasza spółka wychodzi z długów. Staraliśmy się o umorzenie odsetek od zaległych składek, ale ZUS dwukrotnie umorzył sprawę. Uznawał, że do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami (tj. pracowników) nie stosuje się umorzenia. Czy jest sens złożyć skargę? Art. 64 ustawy o finansach publicznych dotyczy przecież publicznych długów. Poza tym art. 30 ustawy systemowej mówi o umarzaniu składek, nie odsetek. – pyta czytelnik.

Czytaj także: Zaległości w składkach ZUS w 2018 r.

Decyzja ZUS wydaje się być słuszna. W konsekwencji wniesienie skargi do sądu administracyjnego zapewne będzie skutkowało jej oddaleniem.

Wraz z odsetkami

Aby merytorycznie odnieść się do tej problematyki, konieczna jest jej analiza w kontekście stosownych regulacji m.in. ustawy z 17 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1778 ze zm.). W jej art. 28 ust. 1 ustawodawca postanowił, że należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części przez ZUS, z uwzględnieniem ust. 2-4. Wspomniany ust. 4 stanowi z kolei, że umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty. Wynika z tego, że należności uboczne – w postaci np. odsetek – dzielą los należności głównej.

Ważne, kto finansował

W kontekście podanego stanu faktycznego kluczowe znaczenie ma jednak art. 30 ustawy systemowej. Stanowi on, że do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek nie stosuje się art. 28, co ma potwierdzenie w ugruntowanym orzecznictwie sądowym. Oznacza to, że umorzenie nie może być stosowane m.in. w stosunku do odsetek od zaległych składek ubezpieczeniowych w podanym w zapytaniu zakresie.

Warto tu przywołać stanowisko, jakie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zajął w wyroku z 22 marca 2018 r. (III SA/Łd 53/18). Zaakcentował on, że: Wprowadzenie przez ustawodawcę wyłączenia, o którym mowa w art. 30 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (...) oznacza, że możliwość umarzania składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami została bezwzględnie wyłączona. Płatnikowi składek w ogóle nie przysługuje prawo domagania się ich umorzenia, gdyż to nie on, a ubezpieczony poniósł rzeczywisty ciężar finansowy tych składek.

Dalej WSA podkreślił, że płatnik jest jedynie pośrednikiem, który odprowadza składki do ZUS. Zatrzymanie tych składek lub rozporządzenie nimi stanowi w istocie naruszenie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Brak podstaw

Spółka wskazuje, że podstawą umorzenia odsetek jest tu art. 64 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 2077 ze zm.). Stanowi on, że należności, o których mowa w art. 60 tej ustawy, właściwy organ może:

1) z urzędu umarzać w całości – gdy zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1-4,

2) na wniosek zobowiązanego:

a) umarzać w całości – w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zobowiązanego lub interesem publicznym,

b) umarzać w części, odraczać terminy spłaty całości albo części należności lub rozkładać na raty płatność całości albo części należności – w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi zobowiązanego.

Przywołany art. 60 dotyczy środków publicznych i jest katalogiem otwartym. Jednak obejmuje on tzw. niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym (np. zwroty dotacji, grzywny itp.). Są to należności związane z szeroko pojętą działalnością ustawową podmiotów publicznych, m.in. samorządów.

W zbliżonym zakresie przedmiotowym wypowiadał się WSA w Rzeszowie w wyroku z 17 maja 2018 r. (I SA/Rz 278/18), wskazując, że: Podstaw do umorzenia należności, o których mowa w art. 30 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz odsetek od nich, nie można wywodzić z art. 64 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, który mówi o umarzaniu należności wskazanych w art. 60 tego aktu. Wśród nich nie ma bowiem składek na ubezpieczenia społeczne.

Dodatkowo w tym orzeczeniu zaznaczono, że kwestie związane z wykonywaniem obowiązków z zakresu ubezpieczeń społecznych regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, bowiem jej regulacje mają charakter systemowy i wyłączny w tym zakresie. Końcowo wskazano zaś, że brak jest podstaw, aby do umorzenia składek ubezpieczeniowych stosować przepisy ustawy o finansach publicznych, mimo że również dotyczą one środków publicznych.

Autor jest radcą prawnym