Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia mogą uzyskać prawo do zasiłku za czas zwolnienia lekarskiego pod warunkiem, że zaczęły chorować po zgłoszeniu się do ubezpieczenia chorobowego. Jest ono dobrowolne, ale może do niego przystąpić tylko taki zleceniobiorca, który objęty jest obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi.

Pracujących na podstawie umów cywilnych dotyczą inne niż pracowników zasady nabycia prawa do zasiłku oraz zasad ustalania jego wysokości.

- Zatrudniamy coraz więcej osób na zlecenie. Część z nich zgłoszona jest do ubezpieczeń społecznych. Jak w przypadku takich osób należy liczyć wysokość zasiłku chorobowego, jeśli to kolejna choroba w ciągu kilku ostatnich miesięcy? Czy należy uzupełniać składniki pensji, gdy zleceniobiorca nie przepracował całego miesiąca?

– pyta czytelniczka.

Nie, w tym przypadku istotny jest faktyczny przychód, od którego została odprowadzona składka chorobowa. Nie należy go uzupełniać za miesiące, w których zleceniobiorca chorował.

Konieczne ubezpieczenie

Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia, podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, mogą przystąpić na swój wniosek do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jednak taka deklaracja nie od razu uprawnia chorego zleceniobiorcy do zasiłku. Prawo do świadczenia może uzyskać pod warunkiem, że ma co najmniej 90-dniowy okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).

Z 12 miesięcy

Zasiłek należny choremu zleceniobiorcy liczy się od bazy ustalonej jako przeciętna miesięczna podstawa, od której płatnik uregulował składki na jego ubezpieczenie chorobowe za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających początek absencji (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Jeżeli ubezpieczenie z tytułu zlecenia trwało krócej niż 12 miesięcy, podstawę zasiłku liczy się, biorąc pod uwagę przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Tym przychodem jest podlegające oskładkowaniu wynagrodzenie pomniejszone o kwotę równą 13,71 proc. tej kwoty.

Licząc wysokość zasiłku dla zleceniobiorcy, należy uwzględniać przychód, jaki osiągnął on za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego z tytułu pracy na zlecenie. Za taki nieprzerwany okres uważa się też kolejne, następujące bezpośrednio po sobie, okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu ?z tego samego tytułu, tj. kolejne umowy-zlecenia zawarte ?z tym samym podmiotem zatrudniającym.

Bez uzupełniania

Zdarza się, że w okresie, ?z którego ustalana jest podstawa wymiaru świadczenia, zleceniobiorca otrzymał niższy przychód, ponieważ nie wykonywał pracy z powodu pobierania zasiłku (chorobowego, macierzyńskiego, świadczenia rehabilitacyjnego czy opiekuńczego). Należy wtedy postępować zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy zasiłkowej, czyli:

- ?wyłączyć z obliczeń miesiące, w których wykonywał pracę przez mniej niż połowę miesiąca,

- ?przyjąć przychód za miesiące, w których przepracował co najmniej połowę miesiąca.

Na tym kończy się podobieństwo tych rachunków do zasad ustalania zasiłku dla pracownika. Przychód uwzględniony w podstawie wymiaru zasiłku przyjmuje się bowiem w kwocie faktycznej, bez uzupełniania za czas usprawiedliwionej nieobecności. Nie wolno dopełniać tej kwoty do stawki, jaka przysługiwałaby za cały przepracowany miesiąc.

Przykład

Pan Władysław od trzech lat pracuje na podstawie umów-zleceń w tej samej firmie. Od początku objęty jest dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Zachorował ?15 kwietnia 2014 r. i przyniósł zwolnienie lekarskie do 5 maja. Zleceniodawca przyjął do podstawy wymiaru zasiłku ?jego przeciętny miesięczny przychód za 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających ten, w którym zachorował, tj. od kwietnia ?2013 r. do marca 2014 r. ?W tym okresie zleceniobiorca pobierał:

- ?od 13 do 31 maja 2013 r. – zasiłek chorobowy

- ?od 29 lipca do 11 sierpnia ?2013 r. – zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego,

- ?od 2 do 28 grudnia 2013 r. – zasiłek opiekuńczy za czas pieczy nad chorym czteroletnim synem.

W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego trzeba pominąć przychód za maj i grudzień ?2013 r., bo w tych miesiącach pan Władysław wykonywał pracę przez mniej niż połowę miesiąca. Z kolei zarobki za lipiec i sierpień 2013 r., kiedy to zleceniobiorca przepracował więcej niż połowę miesiąca, trzeba wliczyć w kwocie faktycznej, bez uzupełniania. Nie ma znaczenia, że pobierał wtedy zasiłek macierzyński. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego będzie więc stanowiła jedna dziesiąta sumy przychodu (pomniejszonego o 13,71 proc.) za dziesięć miesięcy (kwiecień, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik ?i listopad 2013 r. oraz styczeń, ?luty i marzec br.).

Absencja co miesiąc

Jak wynika z powyższego, im więcej absencji zdrowotnych w ostatnim okresie, tym zasiłek dla zleceniobiorcy będzie niższy. Jednak jeszcze gorzej jest u osoby, która w każdym miesiącu, z którego ma być ustalana podstawa świadczenia, wykonywała pracę przez mniej niż połowę miesiąca z powodu pobierania zasiłku. Przychód ubezpieczonego – który uległ zmniejszeniu z tego powodu za każdy z tych miesięcy – trzeba uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku, bez jego uzupełnienia (art. 50 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Oznacza to, że podstawą będzie średnia z zarobków za te miesiące, mimo że zleceniobiorca przepracował mniej niż połowę każdego z nich.

Czasem od pierwszego dnia

Do 90-dniowego okresu wyczekiwania na zasiłek dolicza się wcześniejszy staż ubezpieczeniowy, pod warunkiem że przerwa między obecnym a poprzednim ubezpieczeniem nie przekroczyła 30 dni. Jeżeli więc zleceniobiorca przystąpi do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego najpóźniej 31 dnia od zakończenia poprzedniego takiego ubezpieczenia (np. z innej umowy- zlecenia, prowadzenia działalności czy etatu), to nie musi czekać 90 dni na prawo do zasiłku ?za czas choroby.

Okres wyczekiwania w ogóle nie obowiązuje, gdy chodzi ?o prawo do zasiłku macierzyńskiego czy opiekuńczego. Świadczenia te przysługują nawet od pierwszego dnia objęcia ubezpieczeniem chorobowym.