- Pracownik urodzony 15 marca ?1949 r. ma ponad 40-letni okres składkowy i nieskładkowy. Z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego zamierza złożyć w ZUS wniosek ?o przyznanie emerytury według nowych zasad. Czy i jakie obowiązki ?ma pracodawca wobec tej osoby ?i ZUS?

– pyta czytelnik.

Prawo do emerytury przyznawanej i obliczanej według nowych zasad, zwanej dalej nową emeryturą, przysługuje ubezpieczonym, którzy osiągną zróżnicowany powszechny wiek emerytalny. Chodzi o ten określony w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2013 r. nr 228, poz. 1440, dalej ustawa emerytalna).

Do nabycia prawa do tej emerytury nie ma znaczenia liczba lat posiadanego okresu składkowego i nieskładkowego. Wystarczy udowodnić jakikolwiek staż ubezpieczeniowy. Nowa emerytura przysługuje zarówno tym, którzy przystąpili do jednego z otwartych funduszy emerytalnych, jak i tym, którzy tego nie zrobili.

Wniosek z dokumentami

Postępowanie dotyczące przejścia pracownika na świadczenie reguluje ustawa emerytalna oraz rozporządzenie ministra pracy ?i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (DzU nr 237, poz. 1412). Przepisy te zobowiązują pracodawców m.in. do wystawiania zarówno obecnym, jak i byłym pracownikom zaświadczeń oraz dokumentów poświadczających:

- ?posiadane okresy składkowe ?i nieskładkowe,

- ?osiągane przychody stanowiące podstawę wymiaru składek, a także inne świadczenia pieniężne i w naturze mające wpływ na wysokość emerytury,

- ?okresy pracy w szczególnych warunkach albo w szczególnym charakterze.

Prawo do nowej emerytury przyznaje się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Prawo to może powstać także w trakcie np. pobierania zasiłku chorobowego. Prawo do nowej emerytury i do okresowej emerytury kapitałowej oraz ich wysokość ustala ZUS w drodze decyzji, na wniosek ubezpieczonego lub jego pełnomocnika, zgłoszony bezpośrednio do organu rentowego.

Przykład

Z wnioskiem o nową emeryturę wystąpił pracownik urodzony ?w 1948 r., który choć spełnił ?w 2013 r. warunki do emerytury ?(tj. ukończył 65 lat i udowodnił ?ponad 40-letni staż ubezpieczeniowy), nadal pracuje. Czy w jego imieniu pracodawca składa wniosek do ZUS ?o przyznanie emerytury? Pracodawca nie ma obowiązku kompletowania ?i sporządzania wniosku oraz przedkładania go w organie rentowym. To pracownik sam zgłasza wniosek ?o emeryturę w ZUS.

Wniosek o nową emeryturę można złożyć bezpośrednio w organie rentowym na piśmie lub ustnie do protokołu, jak i przesłać pocztą lub złożyć w polskim urzędzie konsularnym. ZUS musi też przyjąć i załatwić druk złożony za pośrednictwem płatnika składek.

Można go też zgłosić w formie dokumentu elektronicznego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Robi się to przez elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, utworzoną zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (DzU nr 64, poz. 565 ze zm.). Aktualnie wnioski takie składa się przez Elektroniczny Urząd Podawczy ZUS (EUP).

Wniosek o emeryturę wolno zgłosić także:

- ?za pośrednictwem przedsiębiorcy uprawnionego do wykonywania działalności pocztowej w obrocie krajowym lub zagranicznym, a osoby zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem urzędu konsularnego,

- ?w formie elektronicznej, za pomocą internetu, przez elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS (tu dokument musi być podpisany kwalifikowanym e-podpisem mającym certyfikat).

Wniosek taki obejmuje także oświadczenie o członkostwie w OFE. Oznacza bowiem jednoczesne podanie o ustalenie prawa do nowej emerytury i okresowej emerytury kapitałowej.

O przyznanie emerytury występuje się, wypełniając odpowiedni formularz. Jest on dostępny ?w każdym oddziale ZUS oraz na stronach internetowych ZUS: www.zus.pl.

Zainteresowany ma prawo wycofać wniosek o nową emeryturę, nie później jednak niż do dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie świadczenia, tj. w ciągu miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Prośba o wycofanie wniosku jest skuteczna tylko wtedy, gdy złożono ją na piśmie lub zgłoszono ustnie do protokołu. I to nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji o okresowej emeryturze kapitałowej – jest to skuteczne, jeżeli zrobiono to na piśmie lub ustnie do protokołu.

Z wnioskiem o nową emeryturę można się udać do każdej jednostki terenowej ZUS. Natomiast decyzję w sprawie świadczeń wydają ?i świadczenia te wypłacają oddziały ZUS właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.

Kto zgłasza sam

Pracodawca nie pośredniczy ?w składaniu wniosków o emeryturę dla etatowców urodzonych po ?31 grudnia 1948 r., przechodzących na świadczenie na tzw. nowych zasadach (na podstawie art. 24 i 184 ustawy emerytalnej). Ta grupa ubezpieczonych zgłasza samodzielnie wnioski emerytalne bezpośrednio w ZUS (art. 182 ustawy emerytalnej).

Również urodzeni przed ?1 stycznia 1949 r., którzy będą przechodzić na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym lub na wcześniejszą dla wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, sami zgłaszają druki o emeryturę w ZUS. Dlatego dla tych osób szef nie musi kompletować i sporządzać wniosku oraz przedkładać go we właściwym oddziale ZUS. Jeśli jednak to zrobi, datę zgłoszenia druku ustali się na zasadach ogólnych (nie będzie nią data jego sporządzenia).

Pracodawca jednak całkowicie nie uwolni się tu od obowiązków wobec ZUS. We wszystkich tych sprawach, w których do obliczenia wysokości emerytury będzie niezbędna dokumentacja wpływająca na ustalenie wysokości świadczenia, musi wydać odpowiednie dokumenty (np. zaświadczenia ?o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, świadectwa pracy).

Przykład

Pracownik urodzony 15 lutego ?1954 r. ma zamiar przejść na emeryturę w kwietniu 2014 r. ?Nie jest członkiem OFE. Na 1 stycznia 1999 r. udokumentował ponad 25-letni okres składkowy ?i nieskładkowy, w tym ponad ?15-letnie zatrudnienie w szczególnych warunkach. Pracodawca nie musi pośredniczyć w składaniu wniosku ?o emeryturę. Robi to zainteresowany. Szef musi natomiast wystawić ?mu świadectwo pracy lub zaświadczenie z informacją ?o ustaniu zatrudnienia oraz ?o wysokości wynagrodzenia (druk ?ZUS Rp-7) za okres zatrudnienia sprzed 1999 r.

Bez kapitału początkowego

Osoby, które do dnia zgłoszenia wniosku o nową emeryturę nie ustaliły kapitału początkowego, z wnioskiem o to świadczenie powinny złożyć dokumenty wymagane do jego ustalenia. Jeśli nie ma takich dokumentów, nową emeryturę ustali się wyłącznie z uwzględnieniem zwaloryzowanych składek, zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Ubezpieczonemu, który nie ma ustalonego kapitału początkowego i który:

- ?z wnioskiem o emeryturę przedłoży dokumenty pozwalające na ustalenie tego kapitału,

- ?wniosek o ustalenie kapitału początkowego ?złożył wcześniej, ale nie wydano jeszcze decyzji ustalającej wysokość tego kapitału,

ZUS w pierwszej kolejności ustali kapitał ?początkowy, a następnie wyda decyzję ?w sprawie nowej emerytury.