Kontrakt menedżerski to typ umowy nienazwanej (niesprecyzowanej przez przepisy). Odpowiednio można do niego stosować przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu (art. 724 – 751).

Odrębne stanowiska

W praktyce powstają problemy z określeniem, czy jeśli menedżer realizuje kontrakt menedżerski w zakresie prowadzonej przez siebie firmy, to umowa ta jest odrębnym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym. Tak niekiedy przyjmuje ZUS.

Problem wynika z różnych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r. poz. 361, dalej ustawa podatkowa) i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych  dotyczących działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza stanowi bowiem podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, ?a z drugiej strony dochód osoby fizycznej podlega ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednak dla ustalenia zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym decydujące znaczenie ma ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1442, dalej ustawa o sus).

Zgodnie zaś z jej art. 6 ust. 1 pkt 5 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Przy czym ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie wskazuje, żeby umowy menedżerskie były wyłączone z działalności gospodarczej. Dlatego kontrakt o zarządzanie można realizować także w działalności gospodarczej prowadzonej przez menedżera. Tym bardziej, gdy jako przedmiot tego biznesu zgłoszono usługi w zakresie zarządzania przedsiębiorstwami czy np. doradztwo dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej i usługi prowadzenia firm.

Co na to orzecznictwo

Ustawa o sus nie wymienia kontraktu menedżerskiego (umowy o zarządzanie) jako odrębnej (samodzielnej) podstawy ubezpieczenia. Dlatego orzecznictwo sądowe przyjmuje, że menedżer ma podstawę do ubezpieczenia społecznego właśnie z racji prowadzonej działalności, którą obejmował też umowy menedżerskie, czyli z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o sus. Tak wskazał Sąd Najwyższy ?w uzasadnieniu wyroku z 9 grudnia 2008 r. (I UK 138/08). Podobnie wypowiadał się Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku ?z 15 maja 2013 r. (III AUa 1570/12). Wyjaśnił, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt menedżerski wskazane w art. 13 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako źródła przychodu z działalności wykonywanej osobiście, nie stanowią samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o sus, jeżeli są realizowane w pozarolniczej działalności gospodarczej.

Analogiczny pogląd wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 29 lipca 2009 r. (VI SA/WA 612/09). Zwrócił przy tym uwagę, że już z literalnego brzmienia art. 13 pkt 9 ustawy podatkowej wynika, że umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem mogą być zawierane w zakresie pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika. Orzecznictwo ma więc w tym zakresie ugruntowane poglądy, a menedżer powinien w takim wypadku podlegać składkom społecznym tylko z prowadzenia swojego biznesu.

Bez zbiegu

Nie można też przyjmować, że przedsiębiorca realizujący kontrakt menedżerski w zakresie swojej firmy miał 2 tytuły ubezpieczenia społecznego ?(z obu podstaw). Nie zachodzi tu więc zbieg tytułów ubezpieczenia – z działalności pozarolniczej i kontraktu menedżerskiego. Taki zbieg byłby bowiem wbrew logice ustawy o sus, która odrębnie (wyłącznie) ustanawia obie podstawy ubezpieczenia. Podobnie wskazał też SN w uzasadnieniu wyroku ?z 9 grudnia 2008 r. (I UK 138/08).

Przykład

Od 4 lat pan Krzysztof miał wpisaną do ewidencji działalność gospodarczą. W jej zakresie dla różnych firm stale prowadził usługi zarządzania oraz doradztwa finansowego. Ze spółką z o.o. zawarł także umowę o jej zarządzanie na 3 lata. ZUS przyjął, że powinien odrębnie podlegać ubezpieczeniom społecznym z tej umowy. Pan Krzysztof nie zgodził się z tym i odwołał się od decyzji ZUS do sądu. Wskazał, że zawartą umowę będzie wykonywał w zakresie działalności swojej firmy. Sąd uwzględnił jego odwołanie. Uznał, że podlega ubezpieczeniom społecznym z prowadzonego biznesu, a zatem umowa ?o zarządzanie nie stanowi samodzielnej podstawy podlegania ZUS.

—Ryszard Sadlik, sędzia Sądu Okręgowego ?w Kielcach

Postanowienia o zarządzaniu

Kontrakty menedżerskie zwane także umowami o zarządzanie to umowy cywilnoprawne charakteryzujące się swobodą umów. Na podstawie takich kontraktów, zawieranych między właścicielem przedsiębiorstwa a menedżerem mającym zarządzać firmą, na niego przechodzą kompetencje do prowadzenia i reprezentowania przedsiębiorstwa przez czas oznaczony w umowie.