Potwierdził to gdański oddział ZUS w decyzji nr 413 z 22 października 2013 r. (DI/100000/ 451/1287/2013).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zwróciła się do ZUS o wydanie indywidualnej interpretacji o podleganiu ubezpieczeniom społecznym przez osoby pełniące funkcje prokurenta. We wniosku wskazała, że zatrudniła dwóch pracowników na umowę o pracę: jednego jako kierownika marketu budowlanego, a drugiego na stanowisku administracyjno-biurowym związanym z obsługą sekretariatu spółki. W związku z bardzo częstymi wyjazdami członków zarządu poza siedzibę spółki, co znacznie utrudnia prowadzenie bieżących jej spraw, zarząd własną uchwałą ustanowił te osoby prokurentami. Ponieważ aktywność prokurenta w trakcie nieobecności zarządu wiąże się z wieloma czynnościami, które nie wchodzą w zakres obowiązków pracowniczych, zarząd zamierza wyłącznie na mocy uchwały przyznać im wynagrodzenie za pełnioną funkcję. Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy takie wynagrodzenie dla prokurentów będzie podlegało obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z  2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa o sus).

Jednocześnie wnioskodawca wyraził stanowisko, że wszystkie tytuły do ubezpieczeń wymienia art. 6 ustawy o sus. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Ponieważ wśród podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom nie zostali wymienieni prokurenci, udzielenie prokury przez przedsiębiorcę konkretnej osobie nie powoduje powstania obowiązku opłacania składek. ZUS podzielił stanowisko wnioskodawcy. Ten na poparcie swojego stanowiska przywołał wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 marca 2008 r. (III AUa 651/07). Zgodnie z nim „sama prokura stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie skutkuje obowiązkami przewidzianymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych".

Komentarz eksperta

dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy" sp.k.

Formalnie należy potwierdzić prawidłowość stanowiska spółki we wniosku, które organ rentowy uznał potem za zgodne z prawem. W praktyce byłbym jednak ostrożny ze stosowaniem prokury jako niepodlegającej oskładkowaniu formy wynagradzania pracowników. Zgodnie z przepisami ubezpieczeniom społecznym w ZUS podlega obowiązkowo osoba, która ma określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. W art. 6 ust. 1 ustawy o sus ustawodawca wskazał wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Oznacza to, że osoba, której cechy jako podmiotu społecznego określono w tym przepisie, zostaje objęta tymi ubezpieczeniami i staje się stroną stosunku ubezpieczenia społecznego. Wyliczenie w tym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego. Zgodnie natomiast z art. 109

1

§ 1 kodeksu cywilnego prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W spółkach z o.o. prokurenta powołuje zarząd (art. 208 § 6 kodeksu spółek handlowych). Powołanie na to stanowisko nie stanowi samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych. Prokurent może pełnić tę funkcję bez umowy, wyłącznie na mocy samego aktu powołania (uchwały). Ustanowienie prokurenta spółki przez jej zarząd nie oznacza nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu art. 68 k.p. Stanowi co najwyżej nawiązanie stosunku korporacyjnego. Poprzez ustanowienie prokurenta między spółką a prokurentem powstaje stosunek organizacyjno-prawny, który nie rodzi wymogu ubezpieczeń. W konsekwencji przychód z wynagrodzenia za pełnienie funkcji prokurenta nie stanowi podstawy wymiaru składek.

W stanie faktycznym będącym podstawą komentowanej decyzji ta sama osoba pełniąca funkcję prokurenta spółki na podstawie powołania i jednocześnie na mocy zawartej umowy o pracę jest kierownikiem marketu budowlanego, a druga obsługuje sekretariat spółki. Choć formalnie nie ma zakazu udzielania prokury zatrudnionym na takich posadach, można mieć pewne wątpliwości, czy osoby je zajmujące rzeczywiście są prokurentami i czy ustanowienie prokury nie miało na celu wykorzystania tego zwolnienia. Pełnienie funkcji prokurenta spółki na mocy uchwały zarządu jest neutralne w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż powołanie to nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniom. Formalnie bez znaczenia prawnego dla istnienia obowiązku podlegania tym ubezpieczeniom w związku z pełnieniem funkcji prokurenta na mocy powołania jest fakt równoległego świadczenia pracy u wnioskodawcy na podstawie umowy o pracę.

Uważam jednak, że rozwiązanie to należy stosować ostrożnie. W szczególności ustanowienie prokury nie może być formą ukrytego zatrudnienia, tyle że tańszego dla firmy.