Za niektórych zleceniobiorców, oprócz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, trzeba również odprowadzać należności na Fundusz Pracy (FP). Wysokość składki na ten fundusz określa ustawa budżetowa. Obecnie wynosi ona 2,45 proc. podstawy wymiaru.

Kilka warunków

Składki na FP trzeba opłacać za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, jeśli:

Zatem składki na FP nie trzeba opłacać za wszystkich zleceniobiorców. Nie dotyczy to osób, które z umowy zlecenia podlegają wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz tych, które do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych ze zlecenia przystąpiły dobrowolnie.

Sam obowiązek opłacania składek emerytalno-rentowych też nie przesądza jeszcze o konieczności dokonywania wpłat na FP. Znaczenie ma bowiem wysokość podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego. Jeśli jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, składki na FP nie trzeba płacić. Jednak nie zawsze chodzi tu o kwotę faktycznie wypłaconą. Często konieczne jest przeliczenie stawki na okres miesiąca.

Lista zobowiązanych

Obowiązek opłacania składek na FP mają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne. W tym zakresie istotna jest jednak definicja pracodawcy >patrz ramka. Gdy osoba fizyczna nie ma tego statusu, nie ma też obowiązku dokonywać wpłat na FP.

Przykład

Ani jednego etatu

Pani Marzena prowadzi działalność gospodarczą i zatrudnia dwóch zleceniobiorców. Zleceniobiorcy ci podlegają obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a ich podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Mimo to nie należy opłacać za nich składek na FP, ponieważ pani Marzena nie zatrudnia nikogo w ramach stosunku pracy. Jeżeli płatnik w następnym miesiącu zatrudniłby pracownika, to miałby obowiązek opłacać składki na FP za zleceniobiorców, gdyż uzyskałby status pracodawcy.

Przykład

Liczy się tylko status

Spółka komandytowa zatrudnia jedną osobę na podstawie umowy zlecenia. Nie zatrudnia pracowników. Jeżeli zleceniobiorca z umowy zlecenia podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i jego podstawa wymiaru składek jest równa lub wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spółka musi opłacać za niego składkę na FP.

Nie mniej niż minimum

Podstawę wymiaru składki na FP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania jej ograniczenia do równowartości 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Zgodnie z przepisami ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne zleceniobiorców jest:

Wobec tego zwykle podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia zleceniobiorcy jest wypłacone mu w danym miesiącu wynagrodzenie. Przy czym należy pamiętać, że do tej grupy ubezpieczonych stosuje się odpowiednio rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). Wymienione w nim przychody są wyłączone z podstawy wymiaru składek.

Przeliczanie płacy

To, że w danym miesiącu zleceniobiorca otrzymał wynagrodzenie niższe od minimalnej płacy (w 2013 r. – 1600 zł), nie oznacza automatycznie, że za ten miesiąc nie trzeba za niego opłacać składki na FP. Czasem trzeba przeliczyć tę pensję na okres miesiąca – a więc sprawdzić, ile by zarobił za cały miesiąc. Dotyczy to więc sytuacji, gdy zleceniobiorca nie otrzymał pełnego wynagrodzenia z powodu np. choroby.

Takiego przeliczenia trzeba dokonywać przy zleceniu zawartym na kilka miesięcy z określonym w umowie wynagrodzeniem za pracę w stawce miesięcznej. Jeżeli zleceniobiorca wykonywał pracę przez niepełny miesiąc (np. z uwagi na rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy w trakcie miesiąca, chorobę lub inną nieobecność w pracy), należy ustalić, ile wynosiłaby podstawa wymiaru składek na jego ubezpieczenia, gdyby pracował przez cały miesiąc. Jeżeli ustalona w ten sposób podstawa wymiaru składek jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia, zleceniodawca ma obowiązek opłacić składkę na FP (naliczoną od faktycznie wypłaconego wynagrodzenia).

Przykład

Uzupełniona stawka

Spółka zatrudnia na zlecenie pana Janusza. W umowie ustalono wynagrodzenie w stawce miesięcznej w wysokości 2000 zł. W lutym pan Janusz był chory od 1 do 14 dnia tego miesiąca i otrzymał zasiłek chorobowy. W tym miesiącu jego wynagrodzenie wyniosło 1000 zł. W związku z tym, że umowa określa zarobki w stawce miesięcznej, to należy je przeliczyć na okres miesiąca. Jest to więc stawka z umowy – 2000 zł. Mimo że faktycznie w lutym otrzymał 1000 zł pensji, to i tak za ten miesiąc zleceniodawca musi za niego naliczyć składkę na FP.

Akord lub prowizja

Przeliczenia tego nie stosuje się, gdy w umowie zlecenia nie określono wynagrodzenia za pracę w kwocie miesięcznej, ale w stawce akordowej, kwotowej stawce godzinowej albo prowizyjnej. Wówczas o obowiązku opłacania składek na FP decyduje faktyczna wysokość przychodu, jaki w danym miesiącu otrzymał zleceniobiorca. Ten przychód (stanowiący podstawę składek) należy wówczas porównać z minimalnym wynagrodzeniem. Gdy jest co najmniej równy najniższej płacy, składkę na FP trzeba opłacić.

Przykład

Faktyczne zarobki

Spółka zawarła umowę zlecenia na okres od 15 stycznia do 16 marca 2013 r. Odpłatność w umowie została ustalona w stawce godzinowej 10 zł/h. Zleceniobiorca z umowy zlecenia został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i poinformował płatnika, że nie ma innych tytułów do ubezpieczeń. Spółka wypłaciła zleceniobiorcy w styczniu 1000 zł, w lutym 1700 zł, a w marcu 1200 zł.

Ponieważ otrzymywane zarobki nie podlegają przeliczeniu na okres miesiąca, zleceniodawca nie musiał opłacić składek na FP za styczeń i marzec. W tych miesiącach podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe była bowiem niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Składka na FP należna była jedynie za luty, gdyż w tym miesiącu podstawa była wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Przykład

otrzymana wypłata

Spółka zatrudniła na umowę zlecenia pana Jana jako przedstawiciela handlowego.

Z umowy zlecenia zgłosiła go od 2 stycznia 2013 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, gdyż ten kontrakt był jego jedynym tytułem do ubezpieczeń. Wynagrodzenie w umowie zlecenia ustalono w wysokości prowizyjnej. Należność za styczeń i luty w wysokości 2000 zł pan Jan otrzymał 28 lutego br.

Z uwagi na to, że zarobki te przekroczyły stawkę minimalnego wynagrodzenia, zleceniodawca ma obowiązek opłacić składkę na FP za luty. Nie ma znaczenia, że to wynagrodzenie należało się za dwa miesiące.

Przykład

Kwota na godzinę

Pan Tomasz pracował na zlecenie od 18 do 22 lutego, a wynagrodzenie ustalone w stawce godzinowej wyniosło 1000 zł. Z tej umowy spółka zgłosiła pana Tomasza do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Z uwagi na to, że jego wynagrodzenie nie podlega przeliczeniu, a jest niższe od minimalnego, płatnik nie musiał od niego naliczyć składki na FP.

Kilka źródeł przychodów

Obowiązek opłacania składki na FP zależy od podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe danego ubezpieczonego. Chodzi tu o sumę podstaw z wszystkich tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń jednej osoby.

Z tego powodu płatnik zatrudniający zleceniobiorcę objętego obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, którego podstawa wymiaru składek jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, powinien uzyskać od niego oświadczenie, czy ma on jeszcze inne tytuły do obowiązkowo opłacania tych składek. Jeżeli otrzyma oświadczenie, że zlecenie to jedyny tytuł, nie opłaca za niego składki na FP.

Przykład

Jedyny tytuł

Spółka od 1 lutego 2013 r. zatrudnia na zlecenie pana Dariusza. Wynagrodzenie w umowie ustalono w wysokości 1200 zł miesięcznie.

Jeżeli w takiej wysokości wynagrodzenie będzie wypłacane i będzie to jedyny tytuł do ubezpieczeń, to składki na FP nie należy opłacać.

Przykład

Suma zarobków

Spółka od 1 lutego br. zatrudniła na podstawie umowy zlecenia panią Annę. Zgłosiła ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Oprócz zlecenia pani Anna jest zatrudniona na pół etatu w spółdzielni. W marcu otrzymała wynagrodzenie z umowy o pracę w wysokości 1000 zł i należność za zlecenie w wysokości 800 zł. W takiej sytuacji zarówno zleceniodawca, jak i pracodawca mają obowiązek opłacić za nią składkę na FP.

Ulga za wiek

Składki na FP nie trzeba opłacać za osoby, które ukończyły 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna). Zwolnienie obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po tym, w którym dana osoba ukończyła ten wiek. Jednak gdy dzień urodzin przypadł na pierwszy dzień danego miesiąca, to już za ten miesiąc składki nie należy opłacać. To zwolnienie ma zastosowanie do wszystkich ubezpieczonych, a więc również do zleceniobiorców.

Przykład

Po kolejnych urodzinach

Pani Agnieszka pracuje jako zleceniobiorca i z tego tytułu płatnik opłaca za nią składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ponieważ jej wynagrodzenie wynosi 2000 zł i w takiej wysokości kobieta otrzymuje je co miesiąc, to płatnik opłaca za nią składki na FP.

Jednak 15 lutego 2012 r. pani Agnieszka ukończyła 55 lat. W związku z tym od przychodów, które otrzymała w marcu oraz w kolejnych miesiącach płatnik nie powinien odprowadzać za nią składek na FP.

Status pracodawcy

Przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy narzucają obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy podmiotom, które mają status pracodawcy. Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 25 tej ustawy za pracodawcę uważa się jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną – jeżeli zatrudnia co najmniej jednego pracownika.

Oznacza to, że obowiązek opłacania składek na FP za zleceniobiorców, w przypadku zleceniodawców będących osobami fizycznymi, dotyczy tylko tych zleceniodawców, którzy zatrudniają co najmniej jednego pracownika. Natomiast zleceniodawca – jednostka organizacyjna musi ponosić tę opłatę, choćby nie zatrudniała na podstawie stosunku pracy ani jednej osoby.

Tylko wobec pracowników

Składki na FP nie należy też opłacać za pracownika, który wraca do pracy z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego. Taka ulga przysługuje przez 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z tego wolnego. Jeżeli więc pracownik wrócił do pracy 20 lutego 2013 r. po zakończeniu urlopu wychowawczego, to pracodawca nie opłaca za niego składki na FP od 1 marca 2013 r.

Takie zwolnienie przysługuje jednak pracodawcom w stosunku do pracowników. Nie ma więc zastosowania m.in. do zleceniobiorców. Jeśli więc pracodawca zawrze umowę zlecenia dodatkowo ze swoją pracownicą, która wróciła do pracy np. po urlopie macierzyńskim, to od zarobków umowy o pracę nie nalicza składki na FP, ale od przychodów za zlecenie już musi.