Osoby startujące po raz pierwszy w biznesie jako formę swojej aktywności najczęściej wybierają indywidualną działalność gospodarczą (przedsiębiorcą jest osoba fizyczna). Procedura rejestracji takiego przedsiębiorcy nie jest zbyt skomplikowana.
Wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), na formularzu CEIDG-1, można złożyć przez Internet albo za pośrednictwem najbliższego urzędu gminy. Stanowi on jednocześnie zgłoszenie do ZUS jako płatnika składek.
Obowiązki biznesmena
Aby zarejestrować biznes w tej formie, nie trzeba więc osobiście przychodzić do organu rentowego. A to dlatego, że zgłoszenie płatnika składek to integralna część wniosku o wpis do CEIDG. Na podstawie danych otrzymanych z tego rejestru ZUS sporządza z urzędu formularz ZUS ZFA (zgłoszenie płatnika składek osoby fizycznej).
Także przedsiębiorcy – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej – nie muszą sami fatygować się do ZUS, by ten przyjął zgłoszenie płatnika składek od firmy. Ci przedsiębiorcy, którzy podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, wraz z wnioskiem o wpis do tego rejestru składają zgłoszenie płatnika składek na druku ZUS ZPA.
Ale te dwa formularze to niejedyne druki zgłoszeniowe. Należą do nich jeszcze:
- ZUS ZIPA, na którym płatnicy zgłaszają zmiany danych identyfikacyjnych,
- ZUS ZWPA, na którym płatnik wyrejestrowuje się z ubezpieczeń,
- ZUS ZBA, służący do podania numerów rachunków bankowych,
- ZUS ZAA, na którym płatnik podaje adresy prowadzenia działalności gospodarczej. Tych druków używają już jednak wszyscy płatnicy bez względu na status (czy biznes prowadzi osoba fizyczna, czy np. spółka z o.o.).
Osoby, które są płatnikami składek na własne ubezpieczenia (np. twórcy, artyści czy osoby prowadzące np. niepubliczną szkołę czy przedszkole), druk zgłoszenia płatnika składek muszą złożyć w ciągu 7 dni od daty, kiedy powstał obowiązek ubezpieczeń.
Płatnik składek, którego nie wyręczy żaden urząd, ma obowiązek sam przekazać taki dokument w formie pisemnej, albo na druku dostępnym w organie rentowym, albo na wydruku tego dokumentu z jednego z dwóch akceptowanych przez ZUS programów: Płatnik (obecnie wersja 8.01.001A) albo Bukiego (w wersji 1.0 – funkcjonuje od 1 lutego 2012 r.).
Komplet dokumentów
Obowiązek ubezpieczeń powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu zawieszenia jej wykonywania (na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej).
Zatem jeśli przedsiębiorca figuruje w ZUS, to co miesiąc musi składać deklarację rozliczeniową ZUS DRA. Ten, który opłaca składki wyłącznie za siebie, rozlicza się z ZUS za każdy miesiąc do 10. dnia następnego miesiąca. Może on przekazywać dokumenty w formie papierowej. Może też skorzystać ze zwolnienia i nie składać co miesiąc dokumentów. Wystarczy, że złoży deklarację ZUS DRA tylko za pierwszy miesiąc wykonywania działalności.
Takie zwolnienie z comiesięcznego składania kompletu druków ubezpieczeniowych dotyczy tylko takiego przedsiębiorcy, który płaci składki od najniższej podstawy wymiaru, czyli od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Płatnicy składek będący osobami fizycznymi prowadzącymi pozarolniczą działalność, opłacający składki wyłącznie za siebie, zwolnieni są z przekazywania tych dokumentów za kolejny miesiąc, jeżeli nie nastąpi żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego.
Czas na składki
Co do zasady biznesmen opłaca daniny ubezpieczeniowe od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy. W 2012 r. minimalna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych to 2115,60 zł. Przyszłoroczne minimum składkowe na te ubezpieczenia poznamy w połowie grudnia.
Inna podstawa wymiaru obowiązuje przy składkach na ubezpieczenie zdrowotne. Tutaj też obowiązuje stała, roczna minimalna podstawa składkowa. Tyle tylko że wynosi ona 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku.
W 2012 r. minimalna podstawa zdrowotna to 2828,31 zł. To oznacza, że w 2012 r. składka zdrowotna nie może być niższa niż 254,55 zł. O tym, jaka będzie minimalna danina medyczna w 2013 r. dowiemy się 18 stycznia.
Wysokość opłat
Przedsiębiorca sam w całości finansuje obowiązkowe składki na ubezpieczenia: emerytalne (19,52 proc.), rentowe (8 proc.), wypadkowe (1,93 proc. – przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób). Może też przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Wtedy będzie opłacał dodatkowo składkę chorobową – 2,45 proc. podstawy wymiaru. Do tego ubezpieczenia może się zgłosić w wybranym przez siebie terminie. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.
Należy jednak pamiętać, że objęcie ubezpieczeniem chorobowym nastąpi od dnia wskazanego we wniosku wówczas, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie złożone w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń.
Obowiązkowa jest też składka zdrowotna (9 proc.). Odlicza się ją w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru od podatku dochodowego. Różnicę między 9 a 7,75 proc. przedsiębiorca pokrywa z własnej kieszeni. Obowiązkowa jest także składka na Fundusz Pracy, chyba że biznesmenowi przysługują składkowe ulgi przy starcie z działalnością.
Terminy na wpłaty
Przedsiębiorca opłacający daniny jedynie za siebie wszystkie składki za dany miesiąc kalendarzowy musi rozliczyć i opłacić do 10. dnia następnego miesiąca. Jeśli zatrudnia pracowników czy współpracowników (np. zleceniobiorców) termin ten wydłuża się o 5 dni (do 15. dnia następnego miesiąca). To oznacza, że grudniowe składki biznesmeni będą opłacać w styczniu przyszłego roku.
Czasami niepodzielnie
Gdy działalność startuje w trakcie miesiąca, to rozpoczynający ją biznesmen opłaca za ten miesiąc część składek na ubezpieczenia społeczne, proporcjonalnie do liczby dni prowadzenia działalności i całą składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Składka zdrowotna jest bowiem miesięczna i niepodzielna, co w praktyce oznacza, że należy ją uiścić w pełnej wysokości, nawet jeśli działalność startuje pod koniec miesiąca.
Przykład
Pan Jan uprawniony do preferencji składkowych rozpoczął działalność gospodarczą 12 października. Przedsiębiorca przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. To oznacza, że do 12 listopada pan Jan musiał rozliczyć się z ZUS ze swoich pierwszych firmowych składek – tych należnych za październik.
Płatnik będzie musiał zapłacić pełną składkę zdrowotną – czyli 254,55 zł, i proporcjonalną składkę na ubezpieczenia społeczne. Skoro pan Jan rozpoczął działalność 12 października, będzie podlegać ubezpieczeniom w pierwszym miesiącu działalności przez 20 dni (z 30 dni w listopadzie). Aby obliczyć należne składki za ten czas, trzeba wykonać następujące działania:
- zsumować pełne składki preferencyjne,
- zsumowaną kwotę podzielić przez 31, - pomnożyć przez 20 dni podlegania ubezpieczeniom.
Policzmy:
- 87,87 zł (19,52 proc.) na ubezpieczenie emerytalne,
- 36 zł (8 proc.) na ubezpieczenie rentowe,
- 11,03 zł (2,45 proc.) na ubezpieczenie chorobowe,
- 8,69 zł (tj. 1,93 proc.) na ubezpieczenie wypadkowe (przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób).
Suma wynosi 143,56 zł
143,56 zł : 31 x 20 = 92,60 zł. Za listopad pan Jan powinien zapłacić zatem 92,60 zł tytułem składki na ubezpieczenia społeczne i 254,55 zł na ubezpieczenie zdrowotne. -
KTO JEST PRZEDSIĘBIORCĄ DLA ZUS
Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:
- osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, twórcę i artystę,
- osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
– w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
– z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
- osobę prowadzącą niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Podstawa prawna
