- W 2000 r. przekazywaliśmy do ZUS dokumenty w celu ustalenia kapitału początkowego naszym pracownikom. Dwie z tych osób zatrudniliśmy w trakcie 1998 r. (urodzeni odpowiednio w 1976 r. i w 1978 r.). Otrzymały decyzje, w których ZUS ustalił dość niski kapitał początkowy. Teraz zgłosiły się do kadr z pytaniem, czy zmiana przepisów w 2011 r. dotyczy ich sytuacji i czy mogą wystąpić do ZUS o przeliczenie kapitału początkowego. Czy faktycznie na tej zmianie mogą coś skorzystać?

– pyta czytelnik.

Na podstawie wniosków tych osób ZUS naliczy im wyższy kapitał początkowy. Wynika to z faktu, że licząc go w 2000 r., nie mógł uwzględnić zarobków za niepełny pierwszy rok pracy (za 1998 r.).

Osoba, za którą przed 1 stycznia 1999 r. składki na ubezpieczenia społeczne były opłacane za okres krótszy niż rok, nie mogła liczyć, że ZUS w obliczeniach uwzględni zarobki za ten okres. Umożliwiła to jednak ustawa z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (DzU nr 187, poz. 1112), która weszła w życie 23 września 2011 r.

Po staremu gorzej...

Zacznijmy może od celu i zasad ustalania kapitału początkowego. Jest częścią tzw. nowej emerytury, czyli świadczenia przyznawanego osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. Ta z kolei będzie obliczana jako iloczyn kwoty tzw. hipotetycznej emerytury (która przysługiwałaby ubezpieczonemu na koniec 1998 r.) oraz 209 miesięcy.

Z kolei na hipotetyczną emeryturę składa się:

• 24 proc. kwoty bazowej z II kwartału 1998 r. (tj. 1220,89 zł) x współczynnik p (tzw. część socjalna),

• po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za lata nieskładkowe.

Do 22 września 2011 r. ZUS ustalał kapitał początkowy osobom, które do końca 1998 r. miały przynajmniej sześć miesięcy ubezpieczenia. Ale jeśli okres ten był krótszy niż rok, nie obliczał podstawy wymiaru emerytury hipotetycznej; naliczał jedynie jej część socjalną.

...niż po nowemu

Od następnego dnia każdy, komu ZUS wyliczył w ten sposób kapitał początkowy, co zaniżyło jego wysokość, może wystąpić z wnioskiem o jego ponowne ustalenie. Na podstawie wniosku ZUS ustali podstawę wymiaru emerytury hipotetycznej, biorąc pod uwagę zarobki z okresu krótszego niż rok.

Co więcej – nie będzie porównywał sumy tych zarobków do przeciętnego wynagrodzenia z danego roku, ale płacę za dany miesiąc z obowiązującym w tym miesiącu średnim wynagrodzeniem. Taki sposób obliczeń jest więc podwójnie korzystny.

Po pierwsze, przez ustalenie podstawy wymiaru ZUS obliczy część emerytury hipotetycznej za okresy składkowe i nieskładkowe. Po drugie – gdy porówna zarobki z np. ośmiu miesięcy z przeciętną płacą obowiązującą wyłącznie w tych miesiącach (a nie ze średnią płacą z całego roku), wskaźnik będzie wyższy i podniesie podstawę wymiaru emerytury hipotetycznej.

Uwaga!

O przeliczenie kapitału początkowego może się też starać osoba, której ZUS ustalił go, porównując sumę zarobków z niepełnego roku pracy ze średnią krajową z całego roku.

Przed trzydziestką Pracownicy czytelnika do 31 grudnia 1998 r. nie ukończyli 30 lat. Z tego powodu ZUS obliczy im podstawę wymiaru emerytury hipotetycznej wyłącznie z pierwszego, niepełnego roku pracy (1998 r.).

Z zasady ustala ją z dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych z okresu pracy przed 1999 r. Młode osoby są tu jednak uprzywilejowane, bo nie mogłyby takiego okresu przepracować z uwagi na wiek.