Od 1 listopada br. zatrudniliśmy na umowę o pracę Czecha z wynagrodzeniem 2000 euro, płatnym na koniec każdego miesiąca. Oprócz tego wynajęliśmy dla niego mieszkanie spółdzielcze. Umowa najmu opiewa na kwotę 950 zł czynszu miesięcznie.
Pracodawca będzie również ponosił opłaty rachunków za prąd, gaz, wywóz śmieci, telefon. Jak rozliczyć wynagrodzenie tego pracownika z uwzględnieniem wynajmu? Jak wycenić to świadczenie i czy podlega ono opodatkowaniu i składkom na ZUS?
– pyta czytelniczka.
Świadczenie w postaci udostępnienia pracownikowi nieodpłatnie mieszkania stanowi u niego przychód ze stosunku pracy. Przychód ten nie jest zwolniony z obciążeń podatkowo-składkowych. Trzeba go jednak najpierw odpowiednio wycenić, w inny sposób dla celów ustalenia podstawy wymiaru składek i inny dla podatkowych.
Osoba, która nie ma w Polsce miejsca zamieszkania, ale u nas wykonuje pracę i osiąga przychody m.in. ze stosunku pracy, podlega w naszym kraju ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Tak wynika z art. 3 ust. 2a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.; dalej updof). Oznacza to, że podatki z tego źródła będą płacone u nas.
Rozliczenia pracownika cudzoziemca nie różnią się niczym od rachunków, jakich dokonujemy licząc pensję dla naszego rodaka. Zaliczki na podatek ustalamy więc na podstawie art. 32 updof, czyli na zasadach ogólnych. Przed rozpoczęciem obliczeń należności podatkowych przychód pracownika w walutach obcych przeliczamy na polskie złote.
Dokonujemy tego według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik, i mających zastosowanie przy kupnie walut. Jeżeli podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przeliczamy na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
Gdy bank, z którego usług korzysta podatnik, stosuje różne kursy walut obcych i nie jest możliwe zastosowanie kursu przy kupnie walut lub bank nie ogłasza kursu walut, do przeliczenia przychodu uzyskanego przez podatnika na złote stosujemy kurs średni walut obcych ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (art. 11 ust. 3 i 4 updof).
Do wynagrodzenia za pracę musimy dodać również wartość nieodpłatnego świadczenia w postaci udostępnienia przez pracodawcę lokalu mieszkalnego. Podatnik (pracownik) bowiem zyskuje, bez naruszania swojego majątku, na darmowym dachu nad głową, który zapewnia firma.
Jeżeli przedmiotem nieodpłatnego świadczenia jest udostępnienie lokalu lub budynku, jego wartość pieniężną ustalamy według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku (art. 3 ust. 2a pkt 3 updof).
Zatem przychodem jest tu kwota czynszu wynikająca z umowy najmu, której stroną jest pracodawca. Ale nie tylko. Pracodawca pokrywa również pozostałe opłaty związane z korzystaniem z usług komunalnych i dostawą mediów. One też są przychodem pracownika, wycenianym według cen zakupu łącznie z VAT (zgodnie z wartościami wynikającymi z faktur, rachunków od dostawców).
Pracownikowi cudzoziemcowi, po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do końca lutego wystawiamy imienną informację PIT-11. W tym samym terminie przesyłamy ten dokument także urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (art. 39 updof).
Cudzoziemiec podejmujący zatrudnienie w Polsce podlega naszemu systemowi ubezpieczeń społecznych, jeżeli praca jest wykonywana na obszarze Polski i osoba ta posiada tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych. Nie ma natomiast znaczenia obywatelstwo czy miejsce zamieszkania. Pracownik Czech podlega u nas również obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne wszystkich pracowników, a więc również cudzoziemców, jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany u pracodawcy z tytułu pozostawania w ramach stosunku pracy. Nie wliczamy do niej oczywiście przychodów zwolnionych z oskładkowania.
Pracownik z zagranicy, zatrudniony w Polsce, który korzysta z udostępnionego mu przez pracodawcę lokum, uzyskuje przychód wchodzący do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Jednak wliczamy wartość pieniężną tego świadczenia. Aby ją ustalić, najpierw kierujemy się przepisami o wynagradzaniu obowiązującymi w danym zakładzie pracy.
Dopiero w razie braku takich przepisów wyceny dokonujemy w zależności od typu lokalu. Mianowicie jest to dla lokali:
- spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego – wysokość czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
- własnościowych, z wyłączeniem lokali spółdzielczych, oraz domów stanowiących własność prywatną – wysokość czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach – w danej dzielnicy,
- komunalnych – wysokość czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,
- w hotelach – wysokość kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.
Zatem przychód z tytułu czynszu należy ustalić zgodnie z tymi zasadami, tj. w wysokości czynszu żądanego przez spółdzielnię mieszkaniową. Oprócz czynszu podstawę wymiaru składek stanowią też koszty opłat eksploatacyjnych ponoszonych przez pracodawcę.
Rozliczmy zatem wynagrodzenie za pracę Czecha z pytania oraz jego świadczenia z tytułu mieszkania, przy założeniu że czynsz do spółdzielni wynosi 581,20 zł, a łączna kwota pozostałych opłat zapłaconych w listopadzie to 345,80 zł.
Wynagrodzenie miesięczne wynosi 2000 euro. Zakładamy, że średni kurs euro NBP z 29 listopada to 3,91 zł. Przychód wynosi więc 7820 zł (2000 euro x 3,91 zł).
Pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu (111,25 zł) i złożył w firmie PIT-2, a więc korzysta z tzw. kwoty wolnej w podatku, która w 2010 r. wynosi 46,33 zł.
KROK 1. Składki społeczne
podstawa wymiaru 7820 zł + 581,20 zł + 345,80 zł = 8747 zł
emerytalna 8747 zł x 9,76 proc. = 853,71 zł
rentowe 8747 zł x 1,5 proc. = 131,21 zł
chorobowa 8747 zł x 2,45 proc. = 214,30 zł
razem 1199,22 zł
KROK 2. Składka zdrowotna
podstawa wymiaru 8747 zł – 1199,22 zł = 7547,78 zł
składka pełna 7547,78 zł x 9 proc. = 679,30 zł
składka odliczana od podatku 7547,78 zł x 7,75 proc. = 584,95 zł
KROK 3. Przychód podatkowy
7820 zł + 950 zł + 345,80 zł = 9115,80 zł
KROK 4. Zaliczka na podatek
podstawa opodatkowania 9115,80 zł – (1199,22 zł + 111,25 zł) = 7805,33 zł, po zaokrągleniu 7805 zł
podatek (7805 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 1358,57 zł
zaliczka do urzędu skarbowego 1358,57 zł – 584,95 zł = 773,62 zł, po zaokrągleniu 774 zł
KROK 5. Kwota do wypłaty
7820 zł – (1199,22 zł + 679,30 zł + 774 zł) = 5167,48 zł
Licząc kwotę do wypłaty, nie uwzględniamy już wartości mieszkania i innych kosztów z nim związanych, pokrywanych przez pracodawcę.
- O miejscu zamieszkania – dla celów podatkowych – decyduje długość okresu przebywania w Polsce lub ośrodek interesów życiowych. I tak za osobę niemającą miejsca zamieszkania na terenie naszego kraju uważa się osobę fizyczną, która:
– nie posiada na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
– przebywa na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej co najmniej 183 dni w roku podatkowym lub krócej.
- Zasadę miejsca zamieszkania stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Polskę i Czechy łączy umowa z 24 czerwca 1993 r. o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (DzU nr 47, poz. 189).
Stanowi ona, że osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania, a jeśli to miejsce ma w obu krajach, to przyjmuje się za jej miejsce zamieszkania miejsce w tym państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych). Zakładamy więc, że zatrudniony Czech ma miejsce zamieszkania w Czechach.
- Art. 15 umowy potwierdza również państwo opodatkowania jako to, w którym praca jest wykonywana. Wynagrodzenie, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Czechach osiąga z pracy najemnej w Polsce, tu podlega opodatkowaniu.
Zatrudniamy na umowę o pracę Słowaka, który mieszka w swoim kraju. Pod koniec roku jego dochód przekroczy pierwszy próg podatkowy. Od którego miesiąca ustalić stawkę podatku 32 proc. – przekroczenia czy w następnym?
Wyższą stawkę podatku stosujemy dopiero w miesiącu następującym po tym, w którym przekroczono pierwszy próg. Polski pracodawca musi zastosować art. 32 ust. 1 updof, który stanowi, że zaliczki od dochodów ze stosunku pracy, za miesiące od stycznia do grudnia, wynoszą:
1) za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali, tj. 85 528 zł – 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu,
2) za miesiące następujące po tym, w którym dochód od stycznia przewyższył 85 528 zł – 32 proc. dochodu z danego miesiąca.
Zatem w miesiącu, w którym dochód pracownika, liczony narastająco od początku roku, przekroczył pierwszy próg podatkowy, do całego dochodu z tego miesiąca stosujemy jeszcze stawkę 18 proc. Dopiero od miesiąca następnego 32 proc.
