Jestem zatrudniony na umowę o pracę, a dodatkowo w innej firmie wykonuję zadania na podstawie zawieranych co miesiąc umów o dzieło. Mój angaż pracowniczy rozwiązał się z końcem października. Czy w takiej sytuacji mogę samodzielnie opłacać za siebie składki? Jeżeli tak, to od jakiej podstawy czy od wynagrodzenia, które otrzymuję z umowy o dzieło?

– pyta czytelnik.

Pracownicy, a także inne osoby mogą po ustaniu ubezpieczeń kontynuować opłacanie składek emerytalnej i rentowych. Pozwala na to art. 36 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.[/link], dalej ustawa systemowa).

Uprawnienie to zależy jednak od tego, czy nie mają oni innego tytułu do ubezpieczeń. Muszą także złożyć w ZUS wniosek w tej sprawie. Na kontynuowanie ubezpieczeń decydują się zwykle osoby zwolnione z pracy, które mają stałe źródło dochodów, np. z umowy o dzieło czy najmu.

 

 

Opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe mogą kontynuować:

- osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi,

- podlegający dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obywatele polscy wykonujący pracę za granicą w firmach zagranicznych lub wykonujący pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Polski, jeżeli nie mają one u nas swojej siedziby ani przedstawicielstwa.

Wolno im regulować składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie mogą natomiast opłacać za siebie wypadkowej i chorobowej.

Ustawa systemowa nie określa, jak długo trzeba podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, aby mieć prawo do ich kontynuacji. Teoretycznie zatem także osoba podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom jeden dzień może po ustaniu tytułu opłacać samodzielnie za siebie składki.

Nie ma również ograniczeń co do tego, jak długo wolno to robić. Osoba zainteresowana może więc przystąpić do tych ubezpieczeń i opłacać składki przez kilka lat albo kilka dni.

Opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe może kontynuować ten, kto chce za siebie samodzielnie je regulować i nie ma innych tytułów do ubezpieczeń. Gdy jednak uzyska go, np. zostanie zatrudniony na umowę o pracę, zlecenie, rozpocznie działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z racji tej umowy albo prowadzonego biznesu.

Wówczas znika przesłanka braku jakiegokolwiek tytułu do ubezpieczeń, która uzasadnia dalsze ubezpieczenie. Od dnia jego powstania nie można już kontynuować ubezpieczeń.

Osoby, które chcą kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, muszą złożyć wniosek. Są nimi objęte od dnia wskazanego we wniosku, ale nie wcześniej niż od dnia jego złożenia. A wolno to zrobić w wybranym przez siebie terminie.

Kontynuowanie ubezpieczeń wiąże się z comiesięcznym opłacaniem składek. Ta na ubezpieczenia emerytalne wynosi 19,52 proc., a na rentowe 6 proc. podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, ale nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia.

Zatem składki za cały miesiąc od minimalnej podstawy wymiaru (1317 zł) wynoszą 336,10 zł. Składki te wzrosną, gdy zwiększy się płaca minimalna.

Za miesiąc, w którym odpowiednio wnioskujący został objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub one ustały, więc gdy trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek (minimalne wynagrodzenie) zmniejsza się proporcjonalnie.

Dzieli się ją przez liczbę dni tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom. Liczby uzyskanej w wyniku dzielenia nie zaokrągla się (bez względu na liczbę miejsc po przecinku) i należy ją pomnożyć w takiej postaci, w jakiej została wyliczona. Dopiero po pomnożeniu ustaloną podstawę wymiaru zaokrągla się do pełnych groszy.

 

 

Także u osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi roczna podstawa wymiaru tych składek w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W 2010 r. ograniczenie rocznej podstawy tych składek wynosi 94 380 zł.

Przy ustalaniu górnego rocznego ich limitu sumuje się podstawy ze wszystkich tytułów, z których za ubezpieczonego były odprowadzane składki na te ubezpieczenia w danym roku kalendarzowym.

Po przekroczeniu limitu rocznej podstawy składek emerytalnej i rentowych do końca tego roku kalendarzowego nie należy już odprowadzać.

 

 

Wniosek o kontynuowanie ubezpieczeń składa się na druku ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 19 00 xx w jednostce ZUS właściwej dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Można go również przesłać pocztą (datą wpływu wniosku jest data stempla pocztowego).

Na kontynuującym ubezpieczenia ciąży obowiązek wykazywania za siebie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Składa ją do 10 dnia danego miesiąca za miesiąc poprzedni.

W tym samym terminie powinien opłacić składki. Osoba kontynuująca ubezpieczenia, która chce zrezygnować z opłacania składek, powinna złożyć formularz ZUS ZWUA (z kodem tytułu do ubezpieczeń 19 00 xx) i wyrejestrować się z ubezpieczeń.

Z wymogu składania ZUS DRA kontynuujący jest zwolniony, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji jako podstawę wymiaru wykazał minimalne wynagrodzenie i nic nie zmieniło się w stosunku do miesiąca poprzedniego.

 

[ramka]Przykład

 

Pan Jan 1 września 2010 r. złożył wniosek o kontynuowanie ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. W deklaracji ZUS DRA za wrzesień, którą złożył 11 października (10 to niedziela), składki na te ubezpieczenia wykazał od minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli za październik i kolejne miesiące pan Jan będzie opłacał składki od takiego wynagrodzenia, nie musi za nie składać deklaracji rozliczeniowej.

[/ramka]

 

 

 

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustają od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z nich, ale nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek złożono. Nie można zatem wyrejestrować się z tych ubezpieczeń z datą wsteczną i wystąpić do ZUS o zwrot opłaconych składek.

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustają również od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który składki zostały opłacone po terminie. W takiej sytuacji kontynuujący ubezpieczenie może wystąpić do ZUS, aby oddział zgodził się na opłacenie składki po terminie. Jeżeli ZUS to zaakceptuje, ubezpieczenia nie ustaną.

 

[ramka]Podstawa może być wyższa

 

Osoba kontynuująca ubezpieczenia może zadeklarować wyższą podstawę wymiaru składek niż minimalne wynagrodzenie. Wówczas od niej będzie za siebie naliczała i opłacała składki emerytalną i rentowe.

Jeżeli osoba kontynuująca opłacanie składek jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, część składki emerytalnej (7,3 proc. podstawy wymiaru) ZUS przekazuje na jej indywidualne konto w OFE. W przyszłości będzie to wpływało na poziom wypłacanego świadczenia.

Kontynuowanie ubezpieczeń to okres składkowy w rozumieniu przepisów emerytalnych, co ma znaczenie przy ustalaniu prawa do emerytury. Jeśli jednak okres kontynuowania ubezpieczeń przekroczy dziesięć lat, nie ma gwarancji wypłaty minimalnego świadczenia, gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał. Tak wynika z art. 10 ustawy systemowej.

[/ramka]