Gdy pracownik zachoruje, pracodawca musi wypłacić mu najpierw wynagrodzenie chorobowe na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5C4BCD4D440D68B240A088A26A32DF94?id=76037]kodeksu pracy[/link], a następnie zasiłek z ubezpieczenia społecznego, jeśli jest uprawniony do wypłaty tych świadczeń.

Z praktyki wynika, że najtrudniejszy etap w obliczeniach tych świadczeń to wybór składników przychodu, które wchodzą do ich podstawy lub są z niej wyłączane.

[srodtytul]Oskładkowanie[/srodtytul]

Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność do pracy.

Wynagrodzenie to przychód zatrudnionego będący podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, czyli łącznie 13,71 proc. podstawy wymiaru.

Zatem pierwszym [b]warunkiem wliczenia danego składnika przychodu do podstawy zasiłków jest jego oskładkowanie[/b]. Pomijamy więc wszelkie należności zwolnione np. z tytułu podróży służbowych, ekwiwalenty za pranie odzieży roboczej, za używanie własnego sprzętu czy narzędzi, ryczałty samochodowe za eksploatację prywatnych pojazdów do celów służbowych, nagrody jubileuszowe itd.

Cały katalog zwolnień zawiera [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=51560839AADA4A20591EF52716202257?id=77617]rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.[/link]; dalej rozporządzenie składkowe).

[srodtytul]Przepisy wewnętrzne[/srodtytul]

[b]Kolejny warunek dotyczy wpływu absencji chorobowej, macierzyńskiej czy opiekuńczej na prawo do danego elementu wynagrodzenia.[/b] Zasada jest taka: jeśli mimo nieobecności np. z powodu choroby pracownik otrzymuje go w całości za ten okres absencji, to taki składnik należy odrzucić.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków nie uwzględnia się bowiem składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku (art. 41 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=15AF443ED8CF2E5F9B07AD09070B583A?id=352798]ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512[/link]; dalej ustawa zasiłkowa).

Gdy wewnętrzne przepisy płacowe np. regulaminy wynagradzania milczą na temat zachowania prawa do składnika płacowego za okres pobierania zasiłku, przyjmuje się, że taki składnik nie przysługuje, co oznacza włączenie go do podstawy wymiaru.

Jeżeli jednak mimo braku odpowiednich postanowień w przepisach płacowych lub umowach o pracę, pracodawca udowodni, że dany element uposażenia jest pracownikowi wypłacany za okres odbierania zasiłku, to jego podstawę trzeba wyliczyć bez tego składnika.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownica urodziła drugie dziecko w lipcu 2010 r. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi jej przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od lipca 2009 r. do czerwca 2010 r. W tym okresie otrzymywała stałe wynagrodzenie zasadnicze oraz specjalny dodatek za znajomość języka węgierskiego.

W umowie o pracę brakuje zapisów o zachowywaniu prawa do dodatku językowego za okres pobierania świadczeń w razie choroby i macierzyństwa. Z dokumentacji płacowej wynika jednak, że pracodawca wypłaca pełny dodatek, mimo nieobecności pracownicy spowodowanej chorobą czy opieką nad dzieckiem.

Dodatek nie podlega więc uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik był niezdolny do pracy w sierpniu br.

Za okres, z którego przychód stanowi podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, tj. sierpień 2009 r. – lipiec 2010 r., otrzymywał miesięczne premie uznaniowe. Premie są przyznawane przez szefa po uprzedniej ocenie jego pracy.

Regulamin nie zawiera szczegółowych zasad wypłaty premii, wskazuje tylko, że mogą być przyznane przez prezesa zarządu. W związku z tym należy założyć, że premia ta nie jest pracownikowi wypłacana za okres pobierania zasiłku chorobowego i podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru tego zasiłku.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Regulamin nagradzania przewiduje, że nagroda kwartalna wypłacana jest w wysokości odpowiadającej 10 – 25 proc. wartości umów, jakie pracownik zawarł z klientami w danym kwartale. W razie niezdolności do pracy w danym kwartale, za którą pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe, nagroda ulega zmniejszeniu o 5 proc. za każdą nieobecność chorobową trwającą powyżej pięciu dni. Za krótsze absencje nagroda jest w pełni wypłacana.

Przy zasiłku chorobowym nagroda jest zmniejszana proporcjonalnie. Premia ta podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, po uzupełnieniu. Natomiast przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego będzie przyjęta wówczas, gdy nieobecność trwała powyżej pięciu dni, czyli wtedy, kiedy nagroda jest zmniejszana. Przy krótszych niedyspozycjach nagrodę trzeba pominąć, bo nie jest ona redukowana wcale.[/ramka]

[srodtytul]ZUS podpowiada[/srodtytul]

[b]Reasumując, nie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego takich składników wynagrodzenia, które są przyznawane mimo przebywania na chorobowym czy macierzyńskim, czyli te nieobecności nie mają wpływu na prawo do premii, nagrody czy dodatku.[/b]

ZUS na swojej stronie internetowej podaje przykłady świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru zasiłków. Są to:

- jednorazowe zasiłki na zagospodarowanie,

- wartość szczepień ochronnych pracowników, finansowanych przez pracodawcę,

- wartość badań mammograficznych lub innych nieodpłatnych badań pracowników,

- nagrody za ukończenie przez pracownika szkoły (studiów),

- koszt wynajmu przez pracownika mieszkania sfinansowany lub dofinansowany przez pracodawcę,

- wartość dodatkowego ubezpieczenia pracownika wyjeżdżającego w delegację zagraniczną,

- dopłata pracodawcy do dodatkowego ubezpieczenia pracownika z tytułu różnych ryzyk,

- bony lub wypłaty w gotówce przyznawane w jednakowej wysokości lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika, określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników, z okazji uroczystych dni, świąt, rocznicy powstania firmy itp.,

- jednorazowe nagrody z okazji ślubu pracownika lub z okazji urodzenia się dziecka pracownika.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik chorował w okresie od 10 do 17 sierpnia br. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić z okresu od sierpnia 2009 r. do lipca 2010 r.

W kwietniu br. firma obchodziła jubileusz istnienia i w związku z tą uroczystością każdy pracownik otrzymał nagrodę w jednakowej wysokości, w tym również chorujący w sierpniu pracownik.

Nagrody tej nie można więc przyjąć do podstawy wymiaru zasiłku za sierpień, gdyż przy wypłacaniu nagrody nie oceniano pracy pracownika i na jej wysokość nie miał wpływu okres pobierania zasiłków.[/ramka]

Poza podstawą wymiaru pozostają również te składniki wynagrodzenia, które nie zależą bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całej firmy, wypłacane niezależnie od absencji pracownika (źródło:[link=http:// www.zus.pl] www.zus.pl[/link]).

[ramka][b]Przykład[/b]

Regulamin premiowania przewiduje, że pracownik, oprócz miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, ma prawo do premii z zysku. Premia jest ustalona jako procent od zysku wypracowanego przez cały zakład pracy.

Przysługuje każdemu pracownikowi, także za miesiące, w których pobierany był zasiłek. Taki zapis w regulaminie oznacza, że premia nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłków.[/ramka]