Jeśli choroba powoduje niezdolność do pracy, czas zwolnienia lekarskiego pracownik powinien poświęcić na kurację. Z tego powodu nie wolno mu pracować, ale jednocześnie nie może on zostać pozbawiony źródła utrzymania.

Dlatego przez 33 dni choroby w roku kalendarzowym dostaje wynagrodzenie chorobowe. Jeśli natomiast ukończy 50. rok życia, wynagrodzenie to przysługuje za 14 dni kalendarzowych, w czasie których podwładny niedomaga. Takie reguły wyznacza art. 92 § 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link].

[srodtytul]80 lub 100 proc.[/srodtytul]

Wynagrodzenie chorobowe nie rekompensuje w całości normalnego zarobku, który podwładny traci przez chorobę. Generalnie bowiem wynagrodzenie to jest o 20 proc. niższe niż jego normalna płaca. Chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe stawki z tego tytułu.

Natomiast za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży pracownik zachowuje prawo do 100 proc. wynagrodzenia. Tak samo jest, gdy podda się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Za czas niezdolności do pracy trwającej łącznie dłużej niż 33 lub odpowiednio 14 dni w ciągu roku kalendarzowego pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Ubezpieczony dostaje go maksymalnie przez 182 dni. A jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży, to przez 270 dni.

Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Mówi o tym art. 4 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=63C8EF81855EB7F8DE665DDDFDC146ED?id=176768]ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.[/link]; ustawa).

[srodtytul]Kiedy zasiłek[/srodtytul]

Do okresów ubezpieczenia chorobowego uprawniających do zasiłku chorobowego wlicza się też poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego. Dzieje się tak pod warunkiem, że przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni. Albo wtedy, gdy była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu:

- 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;

- trzech miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Ile wynosi zasiłek chorobowy? Co do zasady 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Za okres pobytu w szpitalu ubezpieczony dostanie mniej, bo tylko 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast kobieta w ciąży dostanie 100 proc. podstawy. Świadczenie przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Mówi o tym art. 11 ustawy.

[srodtytul]Nie gdy przestępstwo[/srodtytul]

Jednak zasiłek chorobowy nie przysługuje zawsze. Nie będzie go w okresie niezdolności do pracy, w którym ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Zasiłek nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego i wychowawczego.

Dotyczy to także okresu tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa (np. pracownik, uciekając z miejsca przestępstwa, został postrzelony) lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego. Utrata prawa do zasiłku jest tu zatem dodatkową sankcją za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia (np. przechodzenie przez jezdnię w miejscu niedozwolonym).

[b]Uwaga![/b] Takie okoliczności stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Tak wynika z art. 15 ustawy. W praktyce powstaje wątpliwość, jak realizować ten przepis. Zwłaszcza wtedy, gdy postępowanie sądowe toczy się latami (pisze o tym Innetta Jędrasik Jankowska [w] „Prawo socjalne” Warszawa 1998-2004, LexisNexis).

Niektórzy uznają, że zasiłek należy wypłacić zgodnie z zasadą domniemania niewinności, a później domagać się jego zwrotu. Inni czekają na orzeczenie sądu.

Nadużycie alkoholu będące przyczyną powstania niezdolności do pracy jest natomiast okolicznością wpływającą na utratę prawa do zasiłku chorobowego. Zgodnie bowiem z art. 16 ustawy ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych pięciu dni tej niezdolności.

[srodtytul]Wakacje na zwolnieniu[/srodtytul]

Utracić całkowicie zasiłek może także ten ubezpieczony, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową. W takiej sytuacji utrata prawa do zasiłku jest sankcją za sam fakt podjęcia pracy w okresie zwolnienia lekarskiego. Jeśli ubezpieczony wykonuje prace zarobkowe w czasie choroby, oznacza bowiem, że nie jest w rzeczywistości niezdolny do pracy. Powinien zatem pracować, a nie pobierać świadczenie.

W całości zasiłku pozbawia także wykorzystanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem. Tak będzie np., gdy pracownik wyjedzie na wczasy albo będzie się zajmował budową domu, gdy według oceny lekarza stan jego zdrowia wymaga leżenia w łóżku.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje też, gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Przy czym nie przysługuje ono w tych przypadkach, gdy pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.[/ramka]

[ramka][b]Albo firma albo ZUS[/b]

Prawo do zasiłku chorobowego ustalają i wypłacają:

- płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych

- ZUS: m.in. ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych.

Liczbę ubezpieczonych ustala się według stanu na 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego – według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia.[/ramka]