Nie każdy dług w ZUS się przedawni

[b]Nasz czytelnik ma wpisaną w 2003 r. hipotekę w wyniku decyzji ZUS, co do której toczyły się procesy aż do 2007 r. A to dlatego, że ZUS nie chciał potraktować składek z 1994 r. i 1995 r. jak osobnych zobowiązań, tylko zaliczył je wszystkie razem, dokonując podliczeń za całą kończoną przez przedsiębiorcę działalność. Czy zatem do składek tych nie ma zastosowania przepis mówiący o niemożności ich ściągania po dziesięciu latach od daty ich wymagalności?[/b]

[i][b]Odpowiada Paweł Sowisło, adwokat w P.J. Sowisło & Topolewski:[/b][/i]

Należności o charakterze publicznoprawnym charakteryzują się wzmożoną ochroną prawną w zakresie możliwości ich egzekwowania. Niemniej jednak ustawodawca, kierując się dyrektywą pewności co do sytuacji prawnej przedsiębiorcy, także w zakresie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, wprowadził okresy przedawnienia, po których nie jest możliwe dochodzenie takich zaległości.

Obecnie, zgodnie z treścią przepisu art. 24 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=538F000BD8C37BC1C68453E16C8324F5?n=1&id=184677&wid=327789]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)[/link], należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie dziesięciu lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Jednocześnie w ust. 5 tego przepisu, ustawodawca wskazał, iż nie ulegają przedawnieniu takie należności zabezpieczone m.in. hipoteką.

Należy zaznaczyć, iż poprzednio regulująca te kwestie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=71209]ustawa z 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 1989 r. nr 25, poz. 137 ze zm.) [/link]nie wprowadzała odmiennych zasad przedawnienia należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką. Problem zatem pojawia się w sytuacji, gdy przedsiębiorca ma zaległości z tytułu składek powstałych przed 1999 r.

Zgodnie z treścią art. 109 obecnie obowiązującej ustawy, składki na ubezpieczenie społeczne należne za okres do 31 grudnia 1998 r. płatnicy są zobowiązani rozliczać i opłacać na podstawie przepisów dotychczasowych. Nie jest jednak jasne, co należy rozumieć pod pojęciem „rozliczać i opłacać”.

W orzecznictwie sądowym można wyodrębnić dwa dominujące poglądy. Według pierwszego zakres pojęć „rozliczać i opłacać” nie obejmuje biegu terminu i innych cech przedawnienia należności z tytułu składek.

Natomiast zgodnie z drugim, skoro rozliczanie i opłacanie tych należności następuje na podstawie przepisów dotychczasowych, to również według dotychczasowych uregulowań należy oceniać ich wymagalność i przedawnienie. Należy wskazać, iż jednocześnie dominuje pogląd, że ustawodawca może wydłużać terminy przedawnienia także w trakcie jego biegu.

Nie można wykluczyć, że sądy opowiedzą się za ochroną interesów państwa, co może spowodować negatywne skutki dla przedsiębiorców, którzy mają zaległości z tytułu składek, powstałe przed 1999 r.