Taki obowiązek wprowadza od nowego roku [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=294728]ustawa pomostowa[/link], która reguluje prawo do wcześniejszej emerytury osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

[srodtytul]Za kogo należności... [/srodtytul]

Osoby, za które pracodawcy będą zobowiązani opłacać składki na FEP, zostały wymienione w art. 35 ustawy pomostowej. Są to pracownicy, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

- urodzili się po 31 grudnia 1948 r.,

- wykonują prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (definicje tych prac zawiera art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej, a wykazy – załączniki nr 1 i 2 do ustawy pomostowej, z tym że pracodawcy muszą też stworzyć własne wykazy takich prac i to do 31 grudnia 2009 r.)

[ramka][b]Definicje ustawowe[/b]

[b]Prace w szczególnych warunkach[/b] – prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.

[b]Prace o szczególnym charakterze[/b] – prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej. [/ramka]

Oznacza to, że wystarczy spełnienie tych wymogów, by składka była obowiązkowa. A to w konsekwencji powoduje, że trzeba ją opłacać również od osób zatrudnionych na cząstkach etatu.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się także:

- ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujących po dniu wejścia w życie prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym,

- osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy pomostowej prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=324468]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227[/link], dalej ustawa emerytalna).

A więc za nich też trzeba odprowadzać składki na FEP. Podobnie jak za:

- pracownika wykonującego prace górnicze, który uzyskał prawo do emerytury pomostowej na podstawie art. 11 ustawy pomostowej, za okres wykonywania prac górniczych, o których mowa w art. 50c ustawy emerytalnej,

- zwolnionych ze służby żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej (dalej funkcjonariusze).

[srodtytul]...i od kiedy do kiedy[/srodtytul]

Obowiązek opłacania składek na FEP za pracownika powstaje z dniem rozpoczęcia przez niego wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac.

Z kolei w przypadku pracownika wykonującego prace górnicze obowiązek opłacania składki na FEP istnieje w okresie wykonywania prac górniczych, o których mowa w art. 50c ustawy emerytalnej, nie wcześniej jednak niż za okres od 1 stycznia 2010 r.

Od uposażenia zwolnionych ze służby żołnierzy zawodowych albo funkcjonariuszy składka na FEP jest należna tylko wówczas, gdy uposażenie zostało wypłacone po 31 grudnia 2009 r. i tylko za okres do dnia zwolnienia ze służby.

W tym wypadku składka na FEP powinna być opłacona na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach dla składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przekazywanych za żołnierzy albo funkcjonariuszy zwolnionych ze służby.

[srodtytul]Od jakiej podstawy[/srodtytul]

Składki na FEP powinny być naliczane od kwoty, która stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Ustalając ją za dany miesiąc kalendarzowy, uwzględniamy datę wypłaty określonego przychodu lub datę postawienia go do dyspozycji ubezpieczonego. Nie ma natomiast znaczenia, za jaki okres przychód ten przysługuje.

Wynika to z § 2 ust. 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=269693]rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 78, poz. 465)[/link], który ma odpowiednie zastosowanie do naliczania składek na FEP.

Przepis ten stanowi, że w imiennym raporcie miesięcznym płatnik jest zobowiązany uwzględnić należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z uwzględnieniem ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do kwoty 30-krotności.

Oznacza to, że podstawę wymiaru składek na FEP stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyjątkiem:

- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

- zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego,

- przychodów wymienionych w § 2 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=77617]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Jest limit roczny[/srodtytul]

Do podstawy wymiaru składek na FEP stosuje się ograniczenie w postaci rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej (art. 36 ust. 3 ustawy pomostowej). Jeżeli więc w danym roku kalendarzowym osoba, za którą pracodawca jest zobowiązany opłacać składkę na FEP, osiągnie 30-

-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, pracodawca powinien zaprzestać opłacać za nią tę składkę.

[b]Przykład[/b]

Pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy pomostowej w styczniu 2010 r. otrzyma wynagrodzenie za grudzień 2009 r. w wysokości 3000 zł oraz wynagrodzenie z umowy-zlecenia zawartej z własnym pracodawcą w wysokości 1200 zł.

W raporcie ZUS RCA składki na ubezpieczenia społeczne zostaną za niego naliczone od podstawy 4200 zł i od takiej kwoty pracodawca zapłaci składkę na FEP, którą wykaże w deklaracji ZUS DRA złożonej za styczeń 2010 r.

[srodtytul]Stopa procentowa[/srodtytul]

Składka na FEP wynosi 1,5 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Składka ta w całości będzie finansowana ze środków pracodawcy, co oznacza, że z przychodu pracownika nie będą potrącane z tego tytułu żadne środki.

[srodtytul]Jak rozliczać [/srodtytul]

Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy pomostowej składkę na FEP oblicza, rozlicza i opłaca co miesiąc płatnik składek, czyli pracodawca.

Wykazuje ją wyłącznie w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Tu płatnik będzie podawał liczbę osób, za które opłaca składkę i łączną jej kwotę.

Ten obowiązek spowodował, że musiał się zmienić wzór ZUS DRA. Wprowadzono w nim pola na dane dotyczące: liczby pracowników, za których opłacana jest składka na FEP, liczby stanowisk pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, sumy należnych składek na FEP.

Przy opłacaniu składki na FEP płatnik składek jest zobowiązany dochować terminu, w którym – zgodnie z przepisami ustawy systemowej – jest obowiązany opłacać składki na ubezpieczenia społeczne. A więc najczęściej do 15 danego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Od nieopłaconych terminowo składek będzie musiał zapłacić odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ordynacji podatkowej. Odsetki będą jednak należne tylko wówczas, gdy ich wysokość przekroczy 6,60 zł.

Składkę na FEP trzeba będzie opłacać odrębnie na wskazany przez ZUS rachunek bankowy.

[srodtytul]O czym informować ZUS[/srodtytul]

Art. 38 ust. 1 ustawy pomostowej nakłada na płatnika składek obowiązek przekazywania do ZUS informacji o pracowniku, za którego musi opłacić składkę na FEP. Informacja ma zawierać:

- nazwisko i imię pracownika,

- datę urodzenia,

- PESEL i NIP, a w razie gdy pracownikowi nie nadano tych numerów lub jednego z nich – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu,

- okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,

- kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w przepisach art. 33 ustawy systemowej.

Te dane płatnik składek będzie przekazywał do ZUS na formularzu ZUS ZSWA, którego wzór został określony w załączniku nr 17 do nowego rozporządzenia w sprawie druków.

Pierwszego zgłoszenia dokona do 31 marca 2011 r. za 2010 r. Zgłoszenie będzie musiał przekazać wcześniej, jeśli pracownik wystąpi z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej.

Formularz ZUS ZSWA płatnik składek będzie przekazywał do ZUS w takiej formie, jaka obowiązuje go przy składaniu innych dokumentów ubezpieczeniowych, a więc w formie elektronicznej albo w formie dokumentu pisemnego. Kopie tych dokumentów a także ewentualnych korekt będzie zobowiązany przechowywać przez pięć lat od dnia ich przekazania do ZUS.

[srodtytul]Korekta ZUS ZSWA[/srodtytul]

Płatnik składek będzie zobowiązany złożyć korektę formularza ZUS ZSWA, jeżeli sam stwierdzi w nim nieprawidłowości albo zrobi to ZUS bądź właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy. Dokonuje tego na formularzu ZUS ZSWA, w terminie siedmiu dni od stwierdzenia nieprawidłowości. Gdy ZUS stwierdzi istnienie nieprawidłowości w drodze:

- decyzji – korekta formularza ZUS ZSWA będzie musiała być złożona nie później niż w ciągu siedmiu dni od uprawomocnienia się decyzji,

- kontroli – korekta formularza ZUS ZSWA będzie musiała być złożona nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli.