Osoby, które korzystają z preferencji dla rozpoczynających działalność gospodarczą, nie zawsze rejestrowały się pierwszego danego miesiąca. Jak w takim razie powinny policzyć upływ 24 miesięcy? Do kiedy mają prawo opłacać składki według preferencyjnych zasad? A jeśli w międzyczasie zawiesiły działalność?
[srodtytul]Kto skorzysta z przywilejów[/srodtytul]
Prawo do ulgi przysługuje indywidualnym przedsiębiorcom, którzy rozpoczęli działalność 25 sierpnia 2005 r. lub później. Wynika ono z art. 18a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1BCF6ACD960FAA0D78050A4113E6BC5C?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r.o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.)[/link].
Uprawnienie to mają tylko osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Nie dotyczy to twórców i artystów, przedstawicieli wolnych zawodów, wspólników jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, osób prowadzących niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Uprawnieni płacą składki na ubezpieczenia społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru. W ciągu pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi ją zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (w tym roku jest to więc co najmniej 382,80 zł). Na ubezpieczenie zdrowotne płacą na ogólnych zasadach.
[srodtytul]Rejestracja w środku miesiąca[/srodtytul]
Nie każdy przedsiębiorca rejestrował swoją działalność pierwszego dnia danego miesiąca. Jak w takim razie obliczyć, kiedy kończą się owe 24 miesiące preferencyjnego opłacania składek społecznych?
Przyjmijmy, że przedsiębiorca zarejestrował firmę 14 maja 2007 r. Czy niższe składki może płacić do 14 maja 2009 r. proporcjonalnie? Do końca kwietnia, a może do końca maja?
[b]Zgodnie ze stanowiskiem ZUS podstawa wymiaru składek dla osoby korzystającej z ulgi nie może być niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia począwszy od pierwszego dnia 25. miesiąca.[/b]
[ramka][b]Przykład[/b]
Pan Andrzej zarejestrował firmę 14 maja 2007 r. i opłacał składki według preferencyjnych zasad.
W ten sposób może je opłacać do 31 maja 2009 r. Od czerwca 2009 r. płaci je od zwykłej podstawy, która wynosi 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na ten rok. Maj jest więc ostatnim miesiącem, za który prawo do ulgi przysługuje.[/ramka]
[ramka][b]Przykład[/b]
Pani Anna podjęła działalność 1 sierpnia 2007 r. Preferencyjne zasady opłacania składek obowiązują w jej wypadku do 31 lipca 2009 r. Upływ pełnych miesięcy kalendarzowych liczy się od 1 sierpnia 2007 r. do 31 lipca 2009 r. włącznie.[/ramka]
[ramka][b]Przykład[/b]
Pan Olgierd rozpoczął działalność 3 sierpnia 2007 r. i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach. Ma takie prawo do 31 sierpnia 2009 r. [/ramka]
Utrata prawa do ulgi w składkach na ubezpieczenia społeczne nie wpływa na ubezpieczenie zdrowotne, bo w tym wypadku przedsiębiorca cały czas płaci składki na ogólnych zasadach, czyli – od marca br. – od 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia włącznie z wypłatami nagród z zysku z ostatniego kwartału poprzedniego roku.
Prawo do preferencyjnego opłacania składek nie wydłuża się także wtedy, gdy w międzyczasie dana osoba zdecyduje się opłacać je od wyższej podstawy wymiaru niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia albo nie płaci składek społecznych w ogóle.
[ramka][b]Przykład[/b]
Pani Agata prowadzi własną firmę od 1 sierpnia 2007 r. Gdy zaszła w ciążę, postanowiła opłacać składkę chorobową, żeby otrzymać wyższy zasiłek macierzyński. Od 1 kwietnia 2009 r. zaczęła opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zwykłej podstawy wymiaru (60 proc. przeciętnego wynagrodzenia). W tej sytuacji nie skorzysta już po urodzeniu dziecka z preferencyjnego opłacania składek, bo maksymalnie obowiązują one w jej wypadku do 31 lipca 2009 r.[/ramka]
[ramka][b]Przykład[/b]
Pan Olgierd rozpoczął działalność 3 sierpnia 2007 r. i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach. Ma takie prawo do 31 sierpnia 2009 r.
W marcu 2009 r. rozpoczął pracę na etacie, z wynagrodzeniem 1276 zł, w związku z czym nie opłacał składek społecznych z tytułu prowadzonej jednocześnie działalności gospodarczej. Jeśli jednak straci pracę, np. z końcem sierpnia 2009 r., to nie będzie już mógł opłacać składek od preferencyjnej podstawy wynoszącej 30 proc. wynagrodzenia minimalnego. Prawo to i tak straci 31 sierpnia 2009 r.[/ramka]
[srodtytul]W razie zawieszenia[/srodtytul]
A jak na prawo do preferencyjnego opłacania składek wpływa zawieszenie wykonywania działalności? Okres ten wlicza się do owych 24 miesięcy.
[ramka][b]Przykład[/b]
Pan Adam rozpoczął działalność 3 sierpnia 2007 r. i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach. Zawiesił działalność gospodarczą od 1 stycznia do 31 marca 2009 r.
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień jej wznowienia.
Nie płacił więc składek przez trzy miesiące. Wznowił działalność 1 kwietnia 2009 r. Zachowuje w tej sytuacji prawo do opłacania ulgowych składek społecznych – od 1 kwietnia do 31 sierpnia 2009 r.[/ramka]
A gdyby w okresie zawieszenia działalności dana osoba zdecydowała się kontynuować opłacanie składek? Może tak zrobić na podstawie art. 36a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych: ubezpieczenie emerytalne i rentowe w okresie zawieszenia na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą jest dobrowolne. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia nie opłaca ubezpieczenia chorobowego (które i tak jest dobrowolne) i wypadkowego. Może natomiast dalej płacić składkę emerytalną i rentową.
Do owych 24 miesięcy wlicza się także okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w którym dana osoba przystąpiła do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego i opłacała składki od preferencyjnej podstawy. Jeżeli okres 24 miesięcy upłynął w trakcie zawieszenia wykonywania działalności i opłacania w tym okresie składek od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, to począwszy od pierwszego dnia 25. miesiąca podstawa wymiaru składek dla takiej osoby nie może być niższa od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
[ramka][b]Przykład[/b]
Pani Hanna podjęła działalność 1 lutego 2007 r. Preferencyjne zasady opłacania składek obowiązują w jej wypadku do 31 stycznia 2009 r. Zawiesiła działalność gospodarczą od 1 stycznia do 31 marca 2009 r. W okresie ubezpieczenia zdecydowała się dobrowolnie ubezpieczyć na podstawie art. 36a ustawy systemowej. W tym czasie mija jednak okres 24 miesięcy preferencyjnego opłacania składek.
W związku z tym za styczeń zapłaciła składki emerytalną i rentową od preferencyjnej podstawy wymiaru (30 proc. wynagrodzenia minimalnego), a za luty i marzec składki emerytalną i rentową według zwykłych zasad, czyli od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Pani Hanna wznowiła działalność 1 kwietnia 2009 r. Za kwiecień zapłaci już pełne składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.[/ramka]
[srodtytul]Trzeba zgłosić zmianę[/srodtytul]
W sytuacji gdy prawo do ulgi ustaje, konieczne jest przerejestrowanie. Osoba, która opłaca składki od niższej podstawy, jest zgłoszona do ZUS z kodem 05 70 00, a opłacająca składki od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia z kodem 05 10 00. Wobec tego po upływie 24 miesięcy trzeba wyrejestrować się ze starego kodu i zgłosić z nowym.
[ramka][b]Przykład[/b]
Pan Tomasz od 25 maja 2007 r. prowadzi działalność i opłaca składki od niższej podstawy. Do ZUS zgłosił się na druku ZUS ZUA z kodem 05 70 00. Jednak od 1 czerwca br. składki musi już opłacać od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Powinien złożyć druk ZUS ZWUA z kodem 05 70 00 i wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń, do których był zgłoszony, podając jako datę ustania ubezpieczeń 1 czerwca 2009 r., a następnie druk ZUS ZUA z kodem 05 10 00, na którym z działalności zgłosi się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.[/ramka]
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, które opłacają składki wyłącznie za siebie lub osoby współpracujące, nie mają obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych za kolejne miesiące.
W czasie korzystania z ulgi przedsiębiorca nie musi składać comiesięcznych deklaracji lub imiennych raportów (tak jest od czerwca 2006 r.). Oczywiście jeżeli przez cały czas opłaca składki w stałej wysokości, czyli społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru wynoszącej 30 proc. i zdrowotną. Nie trzeba też składać tych dokumentów, gdy zmiana wysokości składek ma związek z podwyższeniem lub obniżeniem wynagrodzenia minimalnego.
Za pierwszy miesiąc, w którym przedsiębiorca traci prawo do ulgi, musi złożyć deklarację ZUS DRA. Jeśli później będzie opłacać składki społeczne w zryczałtowanej wysokości od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy (czyli 1915,80 zł), i zdrowotną od 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2008 r., włącznie z wypłatami z zysku (czyli 2491,57 zł), to również nie będzie musiał składać comiesięcznej dokumentacji.
[ramka][b]Komu prawo nie przysługuje[/b]
Nie każdy zakładający nowy biznes może skorzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek.
Z ulgi nie mogą skorzystać ci, którzy:
- prowadzą lub w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadzili pozarolniczą działalność,
- wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. [/ramka]
[ramka][b]Ile płacą przedsiębiorcy[/b]
[b]Podstawy wymiaru i składki za maj 2009 r. (w zł)[/b]
podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne 382,80
składka emerytalna (19,52 proc.) 74,72
składka rentowa (6 proc.) 22,97
składka chorobowa (dobrowolna 2,45 proc.) 9,38
składka wypadkowa (przyjmujemy 1,67 proc.) 6,39
podstawa wymiaru składki zdrowotnej 2491,57
zdrowotna (9 proc.) 224,24
razem składki 337,7
Uwaga: osoba opłacająca składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od kwoty stanowiącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia nie opłaca za siebie składek na Fundusz Pracy. Opłaca się ją bowiem od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie niższych miesięcznie niż minimalne wynagrodzenie. [/ramka]
