Na podstawie art. 13 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270 ze zm.) prezydent zmienił właściwość miejscową wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach należących do zakresu działania:
- ministra właściwego do spraw finansów publicznych dotyczących wydawania w indywidualnych sprawach pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacje indywidualne), o których mowa w art. 14b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2005 r. nr 8, poz. 60, ze zm.),
- prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczących umorzenia, odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty należności z tytułu składek, o których mowa w art. 28 – 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dotyczących umorzenia, odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty należności z tytułu składek, o których mowa w art. 41a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (DzU z 2008 r. nr 50, poz. 291, nr 67, poz. 411, nr 70, poz. 416).
Przekazał je wojewódzkim sądom administracyjnym, na których obszarze właściwości strona skarżąca mieszka lub ma siedzibę. Decydujące znaczenie już wkrótce będzie miało miejsce zamieszkania lub siedziba strony, a nie siedziba organu, którego decyzje zaskarżono. Teraz na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy właściwym miejscowo jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości siedzibę ma organ, którego działalność została zaskarżona.
Niestety, rozporządzenie zawiera istotny błąd, wskazujący jakoby prezes ZUS był właściwy w sprawach rozkładania na raty zaległych należności i odraczania płatności bieżących zobowiązań. Tymczasem organem właściwym w tych sprawach jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie prezes ZUS.
Ponadto, zgodnie z art. 29 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.), odroczenie terminu płatności należności ze składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy. W tych sprawach nie wydaje się decyzji, od której przysługiwałoby odwołanie i to do sądu administracyjnego.
Art. 83 ust. 2 ustawy o sus stanowi, że od decyzji ZUS przysługuje odwołanie, ale wnosi się je do właściwego sądu powszechnego w terminie i według zasad określonych w kodeksie postępowania cywilnego. Tylko w wyjątkowych sprawach, określonych w ust. 4 tego przepisu, czyli od decyzji:
– przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmawiającej przyznania takiego świadczenia,
– w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, nie przysługuje odwołanie do sądu powszechnego.
W tym wypadku strona może wnieść wniosek do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Od decyzji prezesa przysługuje odwołanie do sądu administracyjnego.
Dlatego przekazanie właściwości w sprawach o rozłożenie na raty zaległych należności i odroczenie płatności do właściwości innych sądów administracyjnych jest nieporozumieniem. Nie należą one bowiem do właściwości sądów administracyjnych.
Rozporządzenie wchodzi w życie 11 października 2008 r. Sprawy wniesione do sądów wojewódzkich na podstawie obecnych przepisów o właściwości miejscowej będą rozpatrywały sądy właściwe według obowiązujących jeszcze regulacji, jeżeli wyznaczono już termin rozprawy. W pozostałych właściwe będą sądy ustalone zgodnie z rozporządzeniem.Dziś wszystkie sprawy rozpatruje Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, bez względu na miejsce zamieszkania strony.
