Wykonuję indywidualną działalność gospodarczą. Córka studiuje, ale w wakacje mieszkamy razem i pomaga mi przy biznesie, w tym roku od 23 czerwca do końca sierpnia. Czy muszę z nią zawrzeć jakąś umowę, a jeśli tak, to jaką? Jakie składki na ubezpieczenia i zdrowotne powinnam za nią odprowadzać? Trzeba przekazywać jakieś dokumenty za nią do ZUS?
– pyta czytelniczka DOBREJ FIRMY.
Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne jak i zdrowotne zależy od tego, na jakiej podstawie matka zatrudnia córkę. Jest w tym ograniczona kodeksem pracy. Jeżeli studentka ma wykonywać pracę pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę, trzeba podpisać umowę o pracę. Gdy praca będzie się odbywała na innych warunkach, jest dopuszczalna umowa o świadczenie usług, do której stosujemy przepisy o zleceniu.
Najkorzystniejsza pod względem ponoszonych kosztów wydaje się w tej sytuacji umowa-zlecenie. Zatrudnieni na tej podstawie studenci do ukończenia 26 lat nie podlegają bowiem żadnym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim systemie się kształcą: dziennym, zaocznym czy wieczorowym, ani rodzaj uczelni (państwowa czy prywatna).
Jeśli córka spełnia te warunki, najlepiej jest jej zaoferować zlecenie. Gdy to zrobimy, nie zgłaszamy jej wtedy do żadnych ubezpieczeń i nie odprowadzamy żadnych składek.
Gdy nie mamy wyjścia, zawieramy umowę o pracę. Ale uwaga! Nawet gdy popiszemy angaż pracowniczy, dla ZUS córka i tak będzie osobą współpracującą z prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą. By uzyskała status osoby współpracującej, musi jednak przez czas współdziałania mieszkać z matką i prowadzić z nią wspólne gospodarstwo domowe. W tej sytuacji – skoro w wakacje mieszka z rodzicielką – domniemywa się, że prowadzi z nią również wspólne gospodarstwo domowe. Jeśli więc czytelniczka zdecyduje się na umowę o pracę, musi zgłosić córkę do ZUS jako osobę współpracującą. Składki na ubezpieczenia społeczne za każdy miesiąc współpracy naliczamy i opłacamy od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia (za czerwiec jest to 1790,39 zł), a na ubezpieczenie zdrowotne od przynajmniej 75 proc. średniej płacy (za czerwiec 2287,40 zł). Zgłoszenie na druku ZUS ZUA z kodem tytułu do ubezpieczeń 05 11 xx przekazujemy w ciągu siedmiu dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń.
Skoro współpraca trwa tylko przez część czerwca, minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za ten miesiąc obniżamy proporcjonalnie. Dzielimy zatem 1790,39 zł przez 30 dni i mnożymy przez osiem dni współpracy w czerwcu. Od tak ustalonej podstawy 477,44 zł opłacamy składki. Składkę zdrowotną regulujemy jednak od pełnej podstawy wymiaru, gdyż ma ona charakter miesięcznej i niepodzielnej. Składki za czerwiec wykazujemy w raporcie ZUS RCA. Za czerwiec prowadzący działalność powinien złożyć również za siebie raport ZUS RCA lub RZA, jeżeli i z działalności podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, oraz oczywiście deklarację rozliczeniową ZUS DRA, gdzie wykazuje składki zsumowane z raportów swoich i córki. Dokumenty rozliczeniowe składamy do 15 lipca. Tak samo postępujemy w kolejnych miesiącach, z tym że od lipca składki na ubezpieczenia społeczne naliczamy za osobę współpracującą od pełnej podstawy.
Jeszcze inaczej sytuacja by wyglądała, gdyby córka miała wprawdzie umowę o pracę, ale nie mieszkała z matką i nie prowadziła z nią wspólnego gospodarstwa domowego. Podlegałaby wtedy ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu jako pracownik. Należy ją wówczas zgłosić do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z kodem 01 10 xx. Składki za pracownika naliczamy od wypłaconego mu w danym miesiącu wynagrodzenia. Oczywiście, gdy córka po wakacjach wraca na studia, wyrejestrowujemy ją z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA.
Najniższe składki za osobę współpracującą przy prowadzeniu indywidualnej firmy za czerwiec br. to:
- emerytalna 349,48 zł
- rentowe 107,42 zł
- chorobowe 43,86 zł
- wypadkowe (zakładając, że stopa procentowa wynosi 1,80 proc.) 32,23 zł
- na Fundusz Pracy 43,86 zł
- zdrowotna 205,87 zł, w tym odliczana od podatku 177,27 zł
Maksymalna podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe to 7459,95 zł.
