W ciągu ostatniej dekady stopniowo wzrasta aktywność związana z realizacją przedsięwzięć w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. W 2009 r. zawarto jedynie dwie umowy o PPP o łącznej wartości 9 mln zł, podczas gdy przez kolejne dziesięć lat ich liczba wzrosła do 141 o wartości ok 7,3 mld zł. Zgodnie z aktualnym raportem rynku PPP, do najpopularniejszych sektorów należą sport i turystyka (148 wszczętych postępowań) oraz efektywność energetyczna (54 wszczęte postępowania). Na szczególną uwagę zasługuje również sektor infrastruktury drogowej, w którym w okresie 2009-2019 zainicjowano aż 85 postępowań. W najbliższych latach sektor ten powinien cieszyć się nieustającym zainteresowaniem, bowiem – zgodnie z Bazą zamierzeń inwestycyjnych PPP (www.ppp.gov.pl/baza-zamierzen-inwestycyjnych-ppp/) do realizacji planowanych jest przynajmniej 26 kolejnych postępowań.

Infrastruktura transportowa – nie tylko drogi

Sektor infrastruktury transportowej jest jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów, w których realizowane są przedsięwzięcia w ramach formuły PPP. Jest on związany nie tylko z budową i utrzymaniem dróg, ale i z infrastrukturą towarzyszącą – wiatami przystankowymi, oświetleniem czy przejściami podziemnymi. Coraz częściej pojawiają się także inwestycje polegające na budowie parkingów. W ostatnich latach w ten sposób zrealizowano 6 tego typu projektów na terenie całego kraju. W najbliższych latach liczba ta może ulec podwojeniu, ponieważ wśród zamierzeń inwestycyjnych, zarówno oficjalnie ogłoszonych postępowań przetargowych, jak i planowanych do uruchomienia w najbliższym czasie, znajduje się obecnie 7 projektów parkingowych.

Czytaj także: Jak Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej wspiera PPP?

Taka tendencja nie dziwi. Z roku na rok odnotowuje się stopniowy wzrost liczby samochodów. W 2009 roku na 1000 mieszkańców Polski przypadały 432,2 samochody osobowe. W 2018 roku liczba ta wzrosła do 610 (dane GUS). Pojazdów wciąż przybywa, a co za tym idzie, wzrasta również zapotrzebowanie na miejsca postojowe. Samorządy, borykając się z potrzebą zapewnienia parkingów dla mieszkańców, coraz chętniej sięgają do szeroko rozumianej formuły PPP.

Koncesja najlepszą metodą

Z dotychczasowego doświadczenia wynika, że najczęściej stosowanym modelem w tego typu projektach jest model koncesyjny, w którym wynagrodzenie koncesjonariusza związane jest z prawem do eksploatacji infrastruktury i pochodzi, co do zasady, z opłat od użytkowników (art. 3 ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi z 21 października 2016 r. tekst jedn. DzU. z 2019 r. poz. 1528 ze zm.).

Istotą umowy koncesji jest przeniesienie ryzyka związanego z popytem lub podażą w całości lub w części na partnera prywatnego (koncesjonariusza), ponieważ od faktycznego wykorzystania obiektów przez odbiorców będzie zależało jego faktyczne wynagrodzenie. W przypadku projektów parkingowych model ten jest atrakcyjny dla koncesjonariuszy zwłaszcza wobec przedsięwzięć realizowanych w dużych aglomeracjach miejskich: Krakowie, Wrocławiu czy Opolu. Taka lokalizacja daje pewność zysku – gęstość zaludnienia naturalnie zwiększa potrzebę zapewnienia większej liczby miejsc parkingowych. Odpowiednia lokalizacja może również wpłynąć na ryzyko popytu. Gdy inwestycje realizowane są w pobliżu infrastruktury, z której korzysta duża liczba użytkowników, np. hali sportowej czy placówki zdrowia, koncesjonariusz jest bardziej skłonny do podjęcia współpracy z podmiotem publicznym, ponieważ, biorąc pod uwagę liczbę osób korzystających z danej placówki, jest w stanie oszacować poziom przychodów, jakich spodziewać się może się w czasie trwania umowy.

W przypadku, gdy rentowność przedsięwzięcia nie pozwala na jego sfinansowanie wyłącznie w oparciu o opłaty od użytkowników infrastruktury, wynagrodzenie partnera prywatnego może zostać uzupełnione o płatności ze strony podmiotu publicznego, choć nie każdy samorząd na takie dopłaty się decyduje.

Inwestor buduje, użytkownik płaci

Model „czystego" wynagradzania z opłat od użytkowników charakterystyczny jest dla mikro-przedsięwzięć – o wartości poniżej 5 mln zł. Jednym z miast, w którym zastosowano taką formę, jest Bochnia, gdzie zrealizowano budowę parkingu wraz z dojazdową drogą wewnętrzną pozwalająca na obsługę pacjentów szpitala powiatowego. Wartość nakładów inwestycyjnych tego przedsięwzięcia wyniosła nieco ponad 620 tys. zł. Zgodnie z bazą zawartych umów PPP (patrz źródła danych) prowadzoną przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej obecnie projekt jest na końcowym etapie zarządzania umową, która zakończy się w 2022 roku.

Podobne rozwiązania zastosowano również w ramach stosunkowo niewielkiej inwestycji rozbudowy i eksploatacji parkingu przy ul. Kukułczej w Krakowie, gdzie wartość nakładów inwestycyjnych została określona na ok. 2,5 mln zł, a okres trwania umowy na 9 lat i 6 miesięcy.

Nie tylko małe przedsięwzięcia

W ramach większych przedsięwzięć podmioty publiczne mogą przejąć na siebie część ryzyka, dopuszczając dodatkowe świadczenia, np. z tytułu nieosiągnięcia zakładanego poziomu wykorzystania obiektu. Takie zabezpieczenie koncesjonariusza zastosowano np. we Wrocławiu w związku z budową parkingu podziemnego na terenie Hali Stulecia. Znacząca wartość nakładów inwestycyjnych przedsięwzięcia - ponad 43 mln zł - spowodowała przejęcie części ryzyka popytu przez miasto, które zobowiązało się do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia w przypadku braku założonej w umowie liczby osób korzystających z parkingu. Jednocześnie, w tego typu inwestycjach czas trwania umowy jest adekwatnie dłuższy, tak aby zapewnić koncesjonariuszowi możliwość odzyskania poniesionych nakładów oraz zysk rekompensujący poniesiony wysiłek. W związku z tym, przedmiotowa umowa została zawarta na okres 30 lat i trwać będzie aż do 2041 roku.

W innym wrocławskim projekcie, dotyczącym zaprojektowania i wykonania 3- kondygnacyjnego parkingu podziemnego dla 333 samochodów osobowych pod placem Nowy Targ zaproponowano obniżenie ryzyka koncesjonariusza poprzez dopłatę ze strony miasta kwoty 15,1 mln zł, a zatem stanowiącą 38,73 proc. całkowitego kosztu przedmiotu koncesji.

Na uwagę zasługuje również projekt obecnie będący na etapie wyboru najlepszej oferty, realizowany przez miasto Łódź. Przedsięwzięcie polegać będzie na zaprojektowaniu, wybudowaniu oraz eksploatacji parkingów wielopoziomowych na terenie centrum miasta. W postępowaniu złożono dwie konkurencyjne oferty, które obecnie podlegają ocenie. Decyzja o wyborze najkorzystniejszej oferty zostanie przedłożona na sesji rady miasta, najprawdopodobniej w ciągu najbliższych dwóch miesięcy. Samo przedsięwzięcie stanowi prawdziwe wyzwanie, zarówno dla sektora publicznego, jak i dla sektora prywatnego, ponieważ dotyczy parkingów położonych w szeregu lokalizacji na terenie całego miasta. Podmiot publiczny również tym razem zdecydował się na model koncesyjny, uzależniając wynagrodzenie koncesjonariusza od możliwości eksploatacji powstałej infrastruktury.

Z kolei w Gdańsku rozstrzygnięto postępowanie na realizację przedsięwzięcia dotyczącego budowy i eksploatacji ogólnodostępnych parkingów kubaturowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą w czterech lokalizacjach: Podwale Przedmiejskie, Podwale Staromiejskie, Targ Węglowy oraz Długie Ogrody. W dniu 11 października 2018 r. miasto zawarło umowę koncesji na okres 40 lat z wybranym koncesjonariuszem. Przedsięwzięcie jest obecnie na etapie zamknięcia finansowego. Łączny koszt inwestycji określony został na 166 mln zł brutto. Podobnie jak w przypadku wrocławskiego parkingu wynagrodzenie koncesjonariusza stanowi prawo do eksploatacji parkingów z dodatkową dopłatą ze strony miasta w wysokości ponad 41 milionów złotych brutto.

Projektem parkingowym, który również będzie realizowany poprzez zawarcie umowy koncesji, jest przedsięwzięcie dotyczące budowy podziemnego parkingu pod Placem Powstańców Warszawy. W postępowaniu wpłynęła tylko jedna oferta, a umowa z koncesjonariuszem została podpisana 6 marca bieżącego roku. Szacowana wartość nakładów inwestycyjnych została w projekcie określona na 70 mln zł. W wyniku realizacji przedsięwzięcia, m. st. Warszawa pozyska około 400 nowych miejsc parkingowych.

Jak wynika z przedstawionych danych, podmioty publiczne coraz częściej sięgają po wykorzystanie potencjału PPP. Bogatsi o doświadczenia poprzednich projektów śmielej decydują się na realizację w tej formule większych inwestycji. Perspektywa na przyszłość jest optymistyczna wobec PPP/koncesji w sektorze parkingowym, co stanowi dobrą wiadomość zarówno dla przedsiębiorców, mogących uzyskać korzystne projekty do realizacji, jak i mieszkańców oszczędzających czas na okrążaniu ulic w poszukiwaniu miejsca postojowego.

Źródła danych:

Raport Rynku PPP 2009-2019 (https://www.ppp.gov.pl/media/system/slowniki/Raport-z-rynku-PPP-2019-FIN_1.pdf) ;

Baza zawartych umów PPP (https://www.ppp.gov.pl/baza-zawartych-umow-ppp/);

Baza zamierzeń inwestycyjnych PPP (https://www.ppp.gov.pl/baza-zamierzen-inwestycyjnych-ppp/);

Statystyki GUS.

Tomasz Korczyński adwokat, Managing Counsel, współkierujący Zespołem PPP kancelarii Dentons

Katarzyna Stochniałek prawnik w Zespole PPP kancelarii Dentons